को हुन् विप्लव ? माओवादीको चन्दा र प्रचण्डको खतरा !

♥ इन्द्र रिजाल ♥

“मलाई मार्ने धम्कीको सुचना आएको छ”, गत बिहीबार (चैत ३०) प्रचण्डले भाषण गरे, “विप्लव मेरो हत्याको तयारी गर्दै हुनुहुन्छ रे….।” प्रचण्डले यस्ता भाषण वर्षको कम्तिमा एकपटक सुनाउँदै आएका छन् । २०७० तिर संविधानसभाको दोस्रो निर्वाचनको बेला पनि उनले यस्तै उद्गार व्यक्त गरेका थिए । ब्लाकमेलिङ हो या सत्य, उनै जानुन् ।

वर्तमान गृहमन्त्री रामबहादुर थापा ‘बादल’ र विप्लव त्यो बेला वैद्य नेतृत्वकै माओवादीमा थिए भने एमाओवादीका अध्यक्ष रहेका प्रचण्ड बुलेटप्रुफ ज्याकेट लगाउन थालेका थिए । ‘मै मारिन सक्छु’ भनी बारम्बार भन्दै उनी बुलेट प्रुफ ज्याकेट (ब्यालिस्टिक भेस्ट) लगाउने अवस्थामा रहेका थिए । नेत्रबिक्रम चन्द ‘विप्लव’ को समुह वैद्यवाला माओवादीबाट फुटेर नगएको त्यो बेला आफ्नो सबै ताकतले प्रचण्डलाई निशाना बनाउने निर्णय गरेपछि उनले यो निर्णय गरेको भनिन्थ्यो । एउटा सामान्य बुलेटप्रुफ ज्याकेटलाई आठसय डलरको हाराहारी मूल्य पर्नसक्छ ।

हुनुपर्ने थियो विप्लव पक्षसँग सम्झौता र राउतको संगठनमाथि प्रतिबन्ध । “स्वतन्त्र मधेस गठबन्धन” को संस्थागत नामसँग कम्युनिस्ट सरकारले औपचारिक सहमति गरेर बिखण्डनकारीलाई मान्यता दिएको छ भने आफ्नो राष्ट्रवादी मखुण्डो उतारेको छ । अनि किन मोलाहिजा गरोस् विप्लव समुहले, जसमा प्रचण्डले धोका दिएर अंगभंग भएका, मरेर बाँचेका, ‘जनयुद्ध’का रोगी, कुँजो एवं बर्वादी भोगिरहेका र पीडित बनाएका हिजोका लडाकुको बाहुल्यता छ ।

एमाले–माओवादी एकताबाट बनेको नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी (ने क पा) को सरकारले अर्को कम्युनिस्ट पार्टी (विप्लव नेतृत्वको माओवादी कम्युनिस्ट पार्टीमाथि प्रतिबन्ध लगाएर “फलामको शत्रु फलाम” भन्ने उखानलाई चरितार्थ ग¥यो । सीके राउत जस्तो बिखण्डनकारी तत्वसँग यो सरकारले ११ बुँदे सहमति गरेको भाेिलपल्ट हँसिया–हथौडाको लालझण्डा बोकेको जात–भाईलाई चाहिँ उसले काढेर पानी बाराबारको बाटो लियो । हुनुपर्ने थियो विप्लव पक्षसँग सम्झौता र राउतको संगठनमाथि प्रतिबन्ध । “स्वतन्त्र मधेस गठबन्धन” को संस्थागत नामसँग कम्युनिस्ट सरकारले औपचारिक सहमति गरेर बिखण्डनकारीलाई मान्यता दिएको छ भने आफ्नो राष्ट्रवादी मखुण्डो उतारेको छ । अनि किन मोलाहिजा गरोस् विप्लव समुहले, जसमा प्रचण्डले धोका दिएर अंगभंग भएका, मरेर बाँचेका, ‘जनयुद्ध’का रोगी, कुँजो एवं बर्वादी भोगिरहेका र पीडित बनाएका हिजोका लडाकुको बाहुल्यता छ ।

गत पुसमा एउटा सनसनीपूर्ण जानकारी आयो । पक्राउ परेका विप्लव माओवादीका नेता खड्गबहादुर विश्वकर्मा ‘प्रकाण्ड’ बाट जफत भएको डायरीबाट सत्तारुढ कम्युनिस्ट नेताहरूको हत्या गरिने भनी हत्यामा खटिनेको नाम पनि तोकेको भेटियो भनी प्रहरी सुत्रबाट बुझियो, जसलाई गत पुस २५ बुधबारको अंकमा साप्ताहिक ‘जनआस्था’ को ब्यानर न्युजका रुपमा पनि छापियो । सो सुचनाअनुसार के.पी. ओलीको हत्याका लागि ‘असल’, प्रचण्डको हत्याका लागि ‘योद्धा’ र देउवाको हत्याका लागि ‘प्रज्वल’ नामका सार्पसुटर तय भएको, प्रहरी अनुसन्धानले अर्थ लगाएछ । ‘कमरेड असल’ भनेका विप्लवका अङ्गरक्षक चन्द्रबहादुर खड्का हुन् भन्ने पनि बताइयो ।

सोही डायरीलाई हवाला दिँदै प्रहरी सूत्रले जनाएअनुसार प्रत्येक जिल्लाका एकएक एनजीओहरूमा आक्रमण गर्ने, एउटाएउटा ब्युरोले कम्तिमा एउटा म्यानपावर कम्पनीमाथि हमला गर्ने, माथिल्लो कर्णाली र अरूण तेस्रो आयोजनामा त्यसै समयतिर आक्रमण गर्ने, लिपुलेकको अध्ययन गर्ने, पाँचकरोडभन्दा माथिका भारतीय लगानीका साथै जितगढीमा बनाउन खोजिएको भारतीय पेन्सन क्याम्पमा सेबोटेज गर्ने, विवादित र बेईमान पप्पु कन्स्ट्रक्सन लगायत मिटरब्याज असुली गर्ने, भ्रष्ट कर्मचारीमाथि कारवाही गर्ने भनेर टिपेको भेटियो । तर नेपाल वायुसेवा निगमका महाप्रबन्धक सुगतरत्न कंसाकारलाई कालोमोसो दलेको घटनाबाहेक भ्रष्ट कर्मचारीलाई कारवाही गरिएको देखिएन । बरू शहरी विकास मन्त्रालयका सचिव रमेशप्रसाद सिंहबाट नेपाल ट्रस्टको सचिव हुँदैदेखि पटकपटक गरी विप्लव माओवादीलाई रू. १ करोड ३५ लाख ‘चन्दा’ दिइसकेको भन्ने अर्को सुचना स्रोतबाट खुल्नआयो ।

जनयुद्धलाई धोका दिएर र लडाकुको रगत–पसिनामाथि खेलवाड गरेर प्रचण्डले पद, पैसा र शक्ति आर्जन गरेको मुख्य आरोप वैद्यवाला र विप्लववाला माओवादीहरूले प्रचण्डमाथि लगाइरहेका छन् । प्रचण्डसँग अर्बौँको सम्पत्ती छ, जसको ब्यवस्थापन अजय सुमार्गी नामका पूर्वराजावादी र हाल प्रचण्ड निकटका ब्यापारीले गरिरहेका छन् भन्ने तथ्यलाई सर्वप्रथम उदाङ्ग बनाउने विप्लव नै हुन् ।

रुकुमका ठकुरी बाबुसाहेब नेत्रबिक्रम चन्द ऊर्पm ‘विप्लव’ फुटेको नेकपा–माओवादीका हर्ताकर्ता हुन्, त्यो पार्टीका सर्वोच्च प्राधिकार नेता हुन् । प्रचण्ड र बाबुरामले शत्रुवत धोका दिएका माओवादी लडाकुलाई नयाँ जीवन दिने उनै हुन् । वर्तमान सरकार र उसका हर क्रियाकलापलाई बहिस्कार गर्ने मात्र होइन, बिथोल्ने र प्रतिकार गर्ने रणनीतिका नेता पनि हुन् । पार्टीभित्र लडाकु र युवा कार्यकर्ताहरू आफ्नो पक्षमा धेरै भएका र लडाकुहरूमा आफ्नो एकलौटी पकड राखेका यिनले अहिलेको विद्रोही धारलाई प्रतिनिधित्व गर्दछन्, जुुन धार ५ वर्षअघि वैद्य माओवादी पार्टीको पोखरा बैठकले पारित गरेको निर्णयमा आधारित छ ।

---

यो गठबन्धन जुटाउनमा वैद्य पक्षबाट मुख्य सुत्राधार नेत्रबिक्रम चन्द विप्लव नै थिए भने बाबुराम पक्षबाट राम कार्की र देवेन्द्र पौडेलको विशेष भूमिका रह्यो । यही गठबन्धनको परिणामस्वरुप आफुले प्रधानमन्त्री पद पाएको हुनाले डा. बाबुुराम भट्टराई विप्लवप्रति नरम र उदार दृष्टिकोण राख्दै आएका छन्, विप्लव पनि त्यसै गर्छन् । केही दिनअघि संसदमा विशेष समय लिएर बोल्दा पनि डा. भट्टराईले विप्लव नेतृत्वको माओवादीप्रति सकारात्मक र उदार रबैया देखाएका थिए ।

माओवादीभित्रको फुट, विप्लवसहितको वैद्यपक्ष फुटेपछि मात्र देखिएको होइन, यसको लामो विवरण छ, घात–प्रतिघातको कथा छ । भारत र नेपालका माओवादीलाई निकटबाट नियालिरहेका भारतीय पत्रकार आनन्दस्वरूप बर्मा लेख्छन्, “……गोरखा प्लेनमपछि अहिलेसम्म केन्द्रीय वा स्थायी समितिका जतिपनि बैठक बसे, त्यसमा एउटामात्र निर्णय सँधै लिन सकिएको छ कि पार्टीको एकता जारी रहने छ र यो फुट्ने खतरा छैन । एउटा क्रान्तिकारी पार्टीका लागि योभन्दा लाजमर्दो स्थिति के हुन्छ, जब हरेक पटक बीस तीस घन्टा बैठक बसेपछि यस्तो निष्कर्षमा पुगिन्छ, पार्टीको एकता जारी रहनेछ” (बर्मा, ‘के माओवादीको उल्टो गन्ती सुरु भयो ?’ शीर्षक लेख, कान्तिपुर दै. २०६७ फागुन १८ आइतबार) । नेकपा–माओवादीका अध्यक्ष मोहन वैद्य ‘किरण’ भन्छन्, “युद्धकालमा महासचिव रामबहादुर थापा बादल नेतृत्वमा फौजी आक्रमण सफल भएपछि पार्टी कब्जा गर्छ भन्ने डरले पम्फा भुसालसँग नाम जोडेर ब्लेम लगाइयो । …..बादल कमरेड र भुसालजीलाई जोडेर कहिले नैतिक पतन गराइयो त कहिले गौरवजी सेतै कपाल फुलाएर युरोप भासिए भनेर अरूमार्फत भन्न लगाइयो । ….अहिले पनि हामीलाई यस्ता ब्लेम लगाइयो भने अचम्म मान्नुपर्दैन (‘हामीलाई भारतमा गिरफ्तार गराएर लोकतान्त्रिक गणतन्त्र पास गराइयो’ शीर्षक प्रमुख समाचारमा अध्यक्ष ‘किरण’, राजधानी दै. २०६८ जेठ ५ बिहिबार) ।

सबै माओवादी एकै पार्टीमा हुँदा पनि सबैखाले निरङ्कुशताका विरूद्ध लडेको पार्टीभित्र विद्यमान निरङ्कुशता सह्य हुँदैन भन्ने साझा मान्यता प्रचण्डविरोधी समुहमा विकसित गर्नेमा विप्लव अग्रणी हुन् । बाबुराम भट्टराईको तत्कालीन निवास ललितपुरको धोवीघाट वा त्यस आसपासमा हुनेगरेको प्रचण्डविरोधी सो बैठकका श्रृङ्खला र सहमतिलाई ‘धोवीघाट गठबन्धन’ भनियो । यो गठबन्धन जुटाउनमा वैद्य पक्षबाट मुख्य सुत्राधार नेत्रबिक्रम चन्द विप्लव नै थिए भने बाबुराम पक्षबाट राम कार्की र देवेन्द्र पौडेलको विशेष भूमिका रह्यो । यही गठबन्धनको परिणामस्वरुप आफुले प्रधानमन्त्री पद पाएको हुनाले डा. बाबुुराम भट्टराई विप्लवप्रति नरम र उदार दृष्टिकोण राख्दै आएका छन्, विप्लव पनि त्यसै गर्छन् । केही दिनअघि संसदमा विशेष समय लिएर बोल्दा पनि डा. भट्टराईले विप्लव नेतृत्वको माओवादीप्रति सकारात्मक र उदार रबैया देखाएका थिए ।

बाबुराम प्रधानमन्त्री हुनुभन्दा पहिलेदेखि नै विप्लव र बाबुरामको राम्रो हिमचिम थियो । यिनीहरूको ‘साँठगाँठ’ लाई रहस्यमय नेत्रले हेर्ने गर्छन् अरू माओवादी नेताहरू । २०६७ चैतको तेस्रो साता सिन्धुपाल्चोकको सुकुटेमा भएको बैठकमा अध्यक्ष प्रचण्डले उपाध्यक्ष बाबुरामलाई कारवाही गर्ने प्रस्ताव राख्दा नेत्रबिक्रम चन्दले ‘मुल समस्या अध्यक्षमै छ, उहाँमा होइन’ भनी बाबुरामको बचाउ गरेका थिए, जसरी विप्लवलाई अध्यक्ष प्रचण्डले पार्टी अनुशासन तोडेको आरोपमा दुईपटक कारवाही गर्नखोज्दा बाबुरामले नै बिरोध गरेर रोकेका थिए ।

पछिल्लो संविधानसभा निर्वाचन (२०७०) लाई पूरै बिथोलेर चुनाव हुन नदिने वैद्य नेतृत्ववाला माओवादीको मूल ध्येयलाई ऊर्जा दिनेमा विप्लव नै थिए । यसलाई सफल बनाउन सकियो भने आफू अर्को प्रचण्ड भएर निस्कने निश्चित देखेका थिए उनले । अघिल्लो संविधानसभा सहमतिको सभा थियो भने पछिल्लो संविधानसभा निर्वाचन अर्को झन् खतरनाक द्वन्द्व उमार्ने विवादास्पद हठ भएर गयो । आज संविधान एकातिर छ, माओवादीको ‘जनयुद्ध जारी छ’ भनेर नारा लगाउँदै बम आतंक मच्चाईदैछ भने चन्दाको मार चलिरहेको छ । माओवादी सम्मिलित कम्युनिस्ट सरकार करको नाममा जनता निचोर्ने काम गरिरहेको छ, विप्लव नेतृत्वको कम्युनिस्ट पार्टी पनि समानान्तर रुपमा चन्दा मागेर जनता नै निचोरिरहेको छ । अर्कातिर मुलुक नै विभाजन गर्ने राष्ट्रद्रोही राउत नेतृत्वको ग्याङ जन्मेको छ, जसलाई सरकारले बोकेको छ ।

चीनको सांस्कृतिक क्रान्तिकालमा जनमुक्ति सेनाका कमाण्डर तथा चिनियाँ कम्युनिष्ट पार्टीका उपाध्यक्ष लिन पियाओले माओ त्से तुङ्समक्ष ‘राजनीतिक सत्ता बन्दुकको नालबाट निस्कन्छ भने बन्दुक चलाउने शक्तिलाई सर्वोच्च नेतृत्व किन हस्तान्तरण नगर्ने’ भन्ने सवाल उठाउँदा उनलाई ‘गद्दार’ घोषित गरी कारवाही चलाएजस्तै ‘जनयुद्ध’को पहिलो वर्षमै मुल नेतृत्वलाई सिध्याउने रणनीति बनाएको भनेर प्रचण्डले ‘बादल’ माथि ‘सांस्कृतिक विचलन’ बिरूद्ध कारवाही गरेको, विभाजित माओवादीका अध्यक्ष मोहन वैद्य ‘किरण’ को आशय देखिन्छ । वास्तवमा यही मर्ममा देखिन्छन् ‘विप्लव’, जो प्रचण्डको दबदवाबाट दुवै माओवादीलाई सदाको लागि मुक्त गराएर नेतृत्व कब्जा गर्ने ध्याउन्नमा आज पनि लागेकै छन् । प्रचण्डलाई पनि कसैबाट डर छ भने ‘विप्लव’ बाटै छ ।

आज आएर त्यही पदचिन्हलाई पछ्याउँदै पार्टी प्रतिबन्धको कसरत हुनथालेको छ । गृहमन्त्रीमा बहाल पूर्वमाओवादी नेता (कमरेड बादल) भएको बेलामा प्रतिबन्धको प्रत्युत्पादक कदम चलाएर विप्लव माओवादीलाई हौस्याउने षड्यन्त्र गरिँदैछ । मान्छे मरेको घटनाभन्दा काल पल्केको स्थिति बढी खतरनाक हुँदैछ । सरकार दलीय व्यवस्थाको खोलभित्र अधिनायकवादी क्रियाकलाप गरिरहेको छ । प्रधानमन्त्रीले भन्ने गरेको “यो सरकारका काम हेरेर दुनियाँ चकित हुनेछ” भनेको सायद यही होला ।

पार्टीमा चारित्रिक स्वच्छता खोज्ने नेता हुन् ‘विप्लव’ जसको अस्तित्व र बर्चश्वदेखि प्रचण्ड पनि डराउँछन् भनिन्छ । खुला राजनीतिमा आएपछि माओवादीले २०६४ साउनमा बालाजुमा पाँचौं पार्टी प्लेनमको आयोजना ग¥यो, जसले पार्टीभित्र विवाद निकै बढिरहेको देखायो । नेताहरूले आफ्ना छोराछोरी महँगा निजी स्कूलमा पढाउन थालेको, कुनकुन नेताले त्यसो गरे, त्यसको नामै बैठकमा विद्यार्थी नेताहरूले पढेर सुनाएको, सुविधाभोगी जीवनशैली र वर्गउत्थान हुनथालेको आरोप चर्कै सुनिए । विप्लवले भाषण गरेर ‘यहाँ हामीमध्ये धेरैजसो जनतामा जाँदा लागेको दाग पखाल्न आएका छौं भने केही चाहिँ सत्तामा गएर बोकेको कलङ्क पखाल्न आएका छौँ’ भनी प्रचण्डलाई कटाक्ष र घोचपेच गर्ने काम पनि भयो । वास्तवमा त्यो प्लेनम नै प्रचण्ड नेतृत्वको माओवादी पतन हुनथालेको र विप्लवमाथि लडाकुहरूको भरोसा बढेको लक्षणयुक्त बिस्तारित सभा थियो । ‘एकीकृत माओवादी’ भनिए पनि त्यसको बिखण्डन महत्वपूर्ण परिघटना भएर आयो ।

२००८ सालमा तत्कालीन मातृकाबाबुको सरकारले कम्युनिस्ट पार्टीमाथि सर्वप्रथम प्रतिबन्ध लगायो । दोस्रोपटक २०१७ पुस १ गतेको कदमद्वारा राजा महेन्द्रले नेपाली कांग्रेसलगायत सबै पार्टीहरूमाथि प्रतिबन्ध लगाउँदा कम्युनिस्ट पार्टी पनि प¥यो । आज आएर त्यही पदचिन्हलाई पछ्याउँदै पार्टी प्रतिबन्धको कसरत हुनथालेको छ । गृहमन्त्रीमा बहाल पूर्वमाओवादी नेता (कमरेड बादल) भएको बेलामा प्रतिबन्धको प्रत्युत्पादक कदम चलाएर विप्लव माओवादीलाई हौस्याउने षड्यन्त्र गरिँदैछ । मान्छे मरेको घटनाभन्दा काल पल्केको स्थिति बढी खतरनाक हुँदैछ । सरकार दलीय व्यवस्थाको खोलभित्र अधिनायकवादी क्रियाकलाप गरिरहेको छ । प्रधानमन्त्रीले भन्ने गरेको “यो सरकारका काम हेरेर दुनियाँ चकित हुनेछ” भनेको सायद यही होला ।

विप्लव ‘आशाका युवा नेता’ हुन् । यिनीसँग युवाशक्ति छ । यिनको भविष्य पनि छ । राजनीति विवादको खेल हो भने यिनी त्यस्तो विवादसँग झुत्ती खेल्न रुचाउने नेता पनि हुन्, चाहे बारम्बार चीनको भ्रमण गरेर होस् वा सुटुक्क भारतको भ्रमण गरेर होस् । त्यो बाहेक यिनलाई औँला ठड्याउने ठाउँ देखिन्न । अरू त समयले नै बताउला ।