सन्दर्भ : विश्व मौसम दिवस – मौसमी घटना बढेकोमा चिन्ता
इन्द्र रिजाल
चैत १०, २०७५ आइतबार १७:४:५७
काठमाडौं । मौसममा आएको परिवर्तनले अहिले विश्वलाई नै चिन्तित बनाउँदै छ । पृथ्वीको तापमान बृद्धि तथा मौसमी घटनामा वृद्धि हुँदै जाँदा त्यसप्रतिको चासो पनि बढिरहेको छ । तिनै चिन्ता र चासोहरूलाई सम्बोधन गर्दै शनिबार विश्व मौसम दिवस मनाइएको छ ।
विश्व मौसम दिवसको अवसरमा कुरा गर्दैै जल तथा मौसम विज्ञान विभागका महानिर्देशक सर्जुकुमार बैद्यले नेपालको सन्दर्भमा मौसम परिवर्तनको प्रभाव अझ व्यापक रहेको बताए ।
मौसममा आएका परिवर्तनका कारण हिमाल हिउँविहीन बन्दै गएका छन् भने हिमनदीको विचलन देखिएको छ । हिमताल फुटेर अचानक ठूलो बाढी आउनु, लामो समयसम्म पानी नपर्नु, बेमौसममा धेरै पानी पर्नु तथा मौसममा पानी नपर्नुजस्ता घटना बढिरहेका छन् ।
त्यस्तै अधिकतम तथा न्यूनतम तापक्रमको नयाँ नयाँ रेकर्ड कायम हुनुजस्ता विषम मौसमी घटनाहरूमा बृद्धि हुँदै गएको जल तथा मौसम विज्ञान विभागले जनाएको छ ।
विषम् मौसमी घटनाहरुमा भएको वृद्धिसँगै विश्वव्यापी रुपमा नै मानिसको जनधनमा ठूलो क्षति पु¥याउनुका साथै यसले पर्यटन क्षेत्र तथा अर्थतन्त्रमा नै प्रतिकूल प्रभाव पारिरहेको मौसमविद्हरू बताउँछन् । विषम मौसमी घटनामा भएको बृद्धिसँगै मौसमको पूर्वानुमान कार्य दिनका दिन चुनौतीपूर्ण बन्दै गएको बैद्य बताउछन् ।
सन् १९७१ देखि यता हरेक वर्ष मौसम ०.०५६ डिग्री सेल्सियस अधिकतम र ०.००२ डिग्री सेल्सियस न्यूनतमका दरले तापक्रम फरक आइरहेको जल तथा मौसम विज्ञान विभागले जनाएको छ । विभागका अनुसार, त्यसैगरी, पानी पर्ने दरमा हरेक वर्ष माइनस १.३३३ मिलिमिटरका दरले तथा पूर्व मनसुनको अवस्थामा प्रतिवर्ष माइनस ०.०८१ मिलिमिटरका दरले कमी आइरहेको छ ।
यसैबीच, विभिन्न कार्यक्रमको आयोजना गरी विश्व मौसम दिवस मनाइयो । हरेक वर्ष २३ मार्चका दिन विश्वव्यापी रूपमा मनाउने यो दिवस विश्वव्यापी रुपमा बढ्दो सहरीकरणका कारण वातावरण तथा मौसममा परेको प्रभाव र यसको रोकथामका लागि विभिन्न चेतनामूलक कार्यक्रमको आयोजना गरी मनाइयो । ‘सूर्य, पृथ्वी र मौसम’ भन्ने मूल नारासहित यो वर्ष विश्व मौसम दिवस मनाइएको हो ।
जल तथा मौसम विज्ञान विभागद्वारा राजधानीमा शनिवार आयोजित कार्यक्रममा नेपालमा मौसम पूर्वानुमान, यसको आवश्यकता र चुनौती तथा नेपालमा जलवायु सेवा र जल विज्ञान सेवाबारे कार्यपत्र प्रस्तुत गरिएको थियो ।
विश्व मौसम विज्ञान सङ्गठन ‘डब्ल्यूएमओ’को स्थापना २३ मार्चमा नै गरिएको हुनाले हरेक वर्ष यसै दिन यो दिवस मनाइने गरिन्छ । यो दिवसको लागि हरेक वर्ष अन्तर्राष्ट्रिय रूपमा नै एउटा नारा तय गर्ने गरिन्छ ।
अहिले नेपालसहित १९१ मुलुक विश्व मौसम विज्ञान सङ्गठनको सदस्य रहेका छन् । विश्व मौसम सङ्गठन सम्बन्धी महासन्धि कार्यान्वयनमा आएपछि सन् १९५० देखि यो दिवस विश्वव्यापी रूपमा मनाउन थालिएको छ । विषम् मौसमी घटनाका कारण विश्वभरि हरेक वर्ष १२ लाख भन्दा बढी मानिसको मृत्यु हुनेगरेको तथ्याङ्क छ ।
इन्द्र रिजाल
इन्द्र रिजाल नेपालबहस डटकमका प्रधान सम्पादक हुन् । अर्थ राजनीतिक धारमा कलम चलाउने वरिष्ठ पत्रकार रिजालले आर्थिक, राजनीतिक तथा सामाजिक परिवेशका विषयवस्तुको यर्थाथमुखी चित्रण गर्छन् ।
लेखकबाट थपसत्ता र शक्ति भएपछि न प्रहरी लाग्छ, न अदालत ?
बैशाख ५, २०८१ बुधबार
प्रदेश सरकारमा संकट पार्दै वैकल्पिक गठबन्धन निर्माणमा नेकपा एसको प्रयास
बैशाख ४, २०८१ मंगलबार
विराटनगरको रानी क्षेत्र तनावग्रस्त, दुई समूहबीच ढुंगा हानाहान
नेपालबहस संवाददाता
बैशाख ५, २०८१ बुधबार
इलाम क्षेत्र न. २ मा कांग्रेस र स्वतन्त्रको देखियो चहलपहल
यज्ञप्रसाद भट्टराई
बैशाख ८, २०८१ शनिबार
हार्दिक पाण्डेयलाई १२ लाख जरीवाना
नेपालबहस संवाददाता
बैशाख ७, २०८१ शुक्रबार
इलाम क्षेत्र न. २ मा कांग्रेस र स्वतन्त्रको देखियो चहलपहल
बैशाख ८, २०८१ शनिबार
प्रिमियर कपमा तेस्रो स्थानको लागि नेपाल र हङकङ खेल्ने
बैशाख ७, २०८१ शुक्रबार
गर्मीमा छिटै तौल घटाउन चाहनुहुन्छ ? दैनिक खाली पेटमा सौंफको पानी पिउनुहोस्
बैशाख ८, २०८१ शनिबार
सगरमाथा आरोहण उत्साहजनक : आरोहणबाट उठ्यो ५० करोडभन्दा बढी राजस्व
बैशाख ८, २०८१ शनिबार
आगो निभाउन गएको दमकल दुर्घटना, ६ जना घाइते
बैशाख ८, २०८१ शनिबार
वीरगञ्ज भन्सारद्वारा आठमहिनामा एक खर्ब १४ अर्ब राजस्व संकलन
बैशाख ८, २०८१ शनिबार
भन्सार छलेर ल्याएका ५० लाखका कपडा र काजु बरामद
बैशाख ८, २०८१ शनिबार
नयाँ वित्तीय साधनका लागि विश्व बैंकलाई ११ अर्ब अमेरिकी डलर कोष प्राप्त
बैशाख ८, २०८१ शनिबार