दुईतिहाई सांसदको समर्थनमा पराजित मानसिकताका ओली

गुठी विधेयकले सरकारको बचेखुचेको जनसमर्थनलाई पिँधमा पु¥याईदियो । प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीलाई दुईतिहाई बहुमत सांसदको समर्थन रहेकै हो । नेपाली राजनीतिको इतिहासमै दुर्लभ मानिएको यस्तो अवसर २०१५ सालमा जननायक बीपी कोईरालालाई उपलब्ध थियो भने २०७४ को निर्वाचनले केपी ओलीलाई दिलायो । त्यो विशाल समर्थनलाई आफ्नो वास्तविक शक्तिको स्रोतका रुपमा अपनाएर सबैलाई समेटी अघि बढ्न सकेको भए सफलता उनको हातकै दूरीमा थियो ।

प्रधानमन्त्री रोजगार कार्यक्रमको रू. २ अर्ब ३७ करोड रुपैयाँ खर्च गरेको देख्दा ओली त्यस्तै जोकर बन्न पुगे । प्रधानमन्त्रीको विशेष रोजगार पाएका बेरोजगारहरूले बेल्चाले मकै गोडेको, सुकिला र सुकुमारी भएर अफिसको दुबो गोडेको जस्ता कामहरू राज्यको ढुकुटीमाथि खराब नियतको द्योतक भएर चित्रित भयो ।

तर त्यसलाई दम्भ र अहंकारका साथ पन्छाएर गिरोहतन्त्र (Oligarchy) चलाउने हुँदा उनी एकपछि अर्को असफलता देख्न बाध्य भईरहेका छन् । प्रधानमन्त्री स्वयंले चलाएको संस्कृति मन्त्रालयसँग तालुक राख्ने गुठी विधेयक उनकै भयानक दुर्दशाका रुपमा आयो । आफूलाई भोट दिएका मतदाता आफ्नै कर्तुतका कारण भड्किएको अवस्था छ । आफ्नै पार्टीभित्र हिजोका सहयात्री कमरेडहरू आज च्यालेन्जर बनेर उभिएका छन् ।

गुठी विधेयक फिर्ता लिनुपर्ने नौवत सरकारको गम्भीर असफलता हो । यो विधेयकको भित्री रचनाकार को हो, त्यसले दुईतिहाई समर्थनको सरकार, खासगरी प्रधानमन्त्री ओलीलाई मजाले बेवकुफ बनाइदिएको छ । प्रधानमन्त्री रोजगार कार्यक्रमको रू. २ अर्ब ३७ करोड रुपैयाँ खर्च गरेको देख्दा ओली त्यस्तै जोकर बन्न पुगे । प्रधानमन्त्रीको विशेष रोजगार पाएका बेरोजगारहरूले बेल्चाले मकै गोडेको, सुकिला र सुकुमारी भएर अफिसको दुबो गोडेको जस्ता कामहरू राज्यको ढुकुटीमाथि खराब नियतको द्योतक भएर चित्रित भयो ।

कुनैबेला पूर्व माओवादीलाई ओलीले भाषणमा छ्याँस्दै भन्ने गरेका थिए, “हावा भरिएको बेलुनजस्तो आकार मात्र ठूलो भएर हुँदैन, तौल पनि चाहिन्छ । रुक्मांगद नामको छेस्कोले के घोचेको थियो ,फ्यास्स हावा खुस्कियो । माओवादी छातेच्याउ मात्रै हो, भदौको ठूलो थोप्ला पानीले नै ठेगान लगाउँछ ।”

आज पार्टी अध्यक्ष नै प्रधानमन्त्रीको सिंहासनमा विराजमान भएका ओलीको पार्टीले पाएको दुईतिहाई साँसदको समर्थन उनैले भनेझैँ हावा भरिएको बेलुनमा तौल नभएजस्तो हुनपुगेको छ, जुन पार्टीमा अहिले सबभन्दा बढी र सबभन्दा गम्भीर अन्योलको अवस्था विद्यमान छ । पार्टीले फुट्नेसम्मको मानसिकता देखाउन थालेको छ । सत्तारुढ पार्टीका माथिल्ला नेता वामदेव गौतमले त भनि नै सके, ओलीले सम्झौताको सर्त अनुरुप प्रचण्डलाई प्रधानमन्त्रीको पद हस्तान्तरण नगर्ने हो भने हाम्रो पार्टीलाई विभाजित हुनबाट कसैले बचाउन सक्दैन ।

यो विधेयक फिर्ता लिने काम काँग्रेसले गर्नुपरेको भए नेपाल कम्युनिस्ट पार्टीका सबै एकमुख लागेर भएभरका गालीगलौजका साथ चिच्याउने थिए, “जनविरोधी कांग्रेसी सरकारले घुँडा टेक्यो, हामीले धूलो चटाएरै छोड्यौं । कांग्रेस अब अस्ताचलको बाटोमा गयो……। कांग्रेसी प्रधानमन्त्रीले सत्ताबाट राजिनामा दिएर हट्नुपर्छ…..।”

गुठी बिधेयक “हामीले जे गरे पनि हुन्छ” भन्ने खालको अहंकारमा माफियाको निहित स्वार्थ र लापरबाही मिसिएर आएको कपटी दस्तावेज हो । परिणामस्वरुप जनताको अजेय शक्तिका अगाडि ओलीको ओलिगार्की (गिरोहतन्त्र) ले ब्यापक जनआक्रोश देख्नुप¥यो । यो विधेयक फिर्ता लिने काम काँग्रेसले गर्नुपरेको भए नेपाल कम्युनिस्ट पार्टीका सबै एकमुख लागेर भएभरका गालीगलौजका साथ चिच्याउने थिए, “जनविरोधी कांग्रेसी सरकारले घुँडा टेक्यो, हामीले धूलो चटाएरै छोड्यौं । कांग्रेस अब अस्ताचलको बाटोमा गयो……। कांग्रेसी प्रधानमन्त्रीले सत्ताबाट राजिनामा दिएर हट्नुपर्छ…..।”

झन्डै ५५ वर्षअघि आफूहरूको राजनीतिक संघर्षले जन्माएको पार्टी नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी र एमाले हुँदै माओवादीसँग मिलेर आजको नेपाल कम्युनिस्ट पार्टीको शिखर नेतृत्वमा ४ वर्ष अघि उक्लिनेबित्तिकै केपी ओलीका आँखा सिंहदरबारमा एकनासले अडिएका थिए । पहिलोपटक प्रधानमन्त्री हुँदा एक वर्ष पूरा हुँदानहुँदै हट्नु परेपछि दोस्रोपटक लामै समय प्रधानमन्त्री हुने लक्ष्य बोकेर । पहिलोपटक २०७२ सालमा उनले सिंहदरबारको त्यो लक्ष्य भेदन गरे ।

र याे पनि पढ्नुहाेस्.……काल आएको पुतली जस्तो हालत छ ओली सरकारको

राजनीतिमा बिनाथकान एकोहोरो हिँड्नेका लागि ओलीको जितले अर्थ राख्छ । किनकि मिर्गौला काम नलाग्ने भएर फेर्नुपरेको र अन्य कतिपय गम्भीर रोगसहित राजनीतिजस्तो अब्जसिया काममा खट्नु भनेको लरतरो काम होइन । नाती–नातिनासँग खेलेर बस्नुपर्ने उमेरमा सन्तानबिहिन ओलीका लागि राजनीति नै उनको सबैथोक भएको छ । पूर्वी पहाड तेह्रथुम जिल्ला आठराई इवा गाविसको अतिसामान्य परिवारमा जन्मिएका ओली सत्ताको शिखरमा चढ्नु नेपाली लोकतन्त्रको पनि जित मानिदिनु परेको छ । बिरलै देश होलान् जसले यति सामान्य पृष्ठभूमिका, औपचारिक शिक्षाबाट बञ्चित पात्रलाई प्रधानमन्त्रीको कुर्सीमा पु¥याउने गरेको छ ।

पहिलो अध्यायको सुरुआत ओली र भारतीय गुप्तचर संस्था ‘रअ’ प्रमुख सञ्जीव त्रिपाठी तथा तत्कालीन काठमाडौं स्टेसन प्रमुख पिटर हनामानबीचको एउटा अँध्यारो कोठाको भेटबाट सुरु हुन्छ । अँध्यारा कोठामा भारतीय गुप्तचरलाई भेट्ने र मोलतोल गर्ने नेपाली राजनीतिज्ञले के कस्तो सम्बन्ध बनाउँछन्, त्यसको लेखाजोखा नेपाली राजनीतिले राख्न असम्भव छ । एउटा समय यस्तो थियो, ओलीको भारतसँगको सम्बन्ध गोप्य कोठामा सीमित थिएन, खुल्लमखुल्ला थिए ।

यो सत्यको अर्को पाटो पनि छ 

ओली सामान्य परिवारमा जन्मिएका थिए, त्यो उनको विगत हो । अहिले बालकोटको बसाई, रहनसहन, आय–व्यय र सम्बन्धहरू सामान्य परिवारको दायरामा अटाउँदैनन् । लामो भूमिगत राजनीति र १४ वर्ष लामो जेल जीवन व्यतीत गरेर २०४६ सालमा खुला राजनीतिमा आएपछिका २५ वर्षमा झापाका क्रान्तिकारी कम्युनिष्ट युवा खड्गप्रसाद ओली लोकतन्त्रवादी देखिन लालायित र औपचारिक शिक्षा नभए पनि जानेका उखानटुक्काको चेतनाबाट ब्यवहारवादी नेता हुन खोजेका केपी ओलीमा रुपान्तरित भए । त्यसबाट पनि अगाडि बढेर केपी ओली जंगबहादुर हुने सपना देख्न थालेका छन् । कम्युनिस्ट नेताको जंगबहादुर हुने रहर, जसमा हुकुमी र हैकमी शैली चल्छ । अहंकार र दम्भको अनुशासनमा अरुलाई तह लगाउन वा रिगाउन चाहन्छ । यो रुपान्तरण क्रममा ओलीले धेरै सामाजिक, आर्थिक र राजनीतिक सम्बन्ध मुलुकभित्र र बाहिर स्थापित गरेका छन् । तीमध्ये एउटा हो, भारतसँगको सम्बन्ध ।

पत्रकार सुधीर शर्माको चर्चित पुस्तक ‘प्रयोगशाला’ को पहिलो अध्यायको सुरुआत ओली र भारतीय गुप्तचर संस्था ‘रअ’ प्रमुख सञ्जीव त्रिपाठी तथा तत्कालीन काठमाडौं स्टेसन प्रमुख पिटर हनामानबीचको एउटा अँध्यारो कोठाको भेटबाट सुरु हुन्छ । अँध्यारा कोठामा भारतीय गुप्तचरलाई भेट्ने र मोलतोल गर्ने नेपाली राजनीतिज्ञले के कस्तो सम्बन्ध बनाउँछन्, त्यसको लेखाजोखा नेपाली राजनीतिले राख्न असम्भव छ । एउटा समय यस्तो थियो, ओलीको भारतसँगको सम्बन्ध गोप्य कोठामा सीमित थिएन, खुल्लमखुल्ला थिए ।

लोकतन्त्र र विधिको शासनलाई कस्ने सुर्कनी बोकेर आएका सूचना प्रविधि विधेयक, आमसञ्चार विधेयक, मिडिया काउन्सिल विधेयक,विज्ञापन सम्बन्धि विधेयक, राष्ट्रिय सुरक्षा परिषदसम्बन्धी विधेयक, मानवअधिकार आयोग विधेयकहरूमा उनकै निरंकुश र विवादास्पद अनुहार प्रष्ट देखिइसकेको छ । नेपाल ट्रस्ट ऐनको संशोधनले गणतन्त्रको ओली महत्व उजागर गरेको छ । हो, यस्तो कार्यशैली ओलीले फेर्नुपर्छ, उनले आफ्नै नियतसँग संघर्ष गरेर विजयी नभएसम्म दुईतिहाई समर्थनसहितको विजय व्यर्थ हुन लागेको छ ।

खिलराज रेग्मीलाई चुनावी मन्त्रिपरिषदको अध्यक्ष बनाउने क्रममा सुरुमा धुँवाधार विरोध गरेका ओली दुई दिनभित्र त्यो प्रस्तावको जननीले ‘सम्झाउने’ बित्तिकै फनक्क एकसय असी डिग्री फर्किएको धेरैले अझै नबिर्सेको हुनुपर्ने हो । २०७१ मा पार्टी सभापति बन्नुअघि एक सार्वजनिक कार्यक्रममा ओलीले भने, ‘भारतसँगका हाम्रा समस्या समाप्त भए, अब सम्भावनै सम्भावना मात्र बाँकी छन् ।’ तर त्यो अभिव्यक्ति दिएको एक वर्षपछि उनले भारतविरोधी ‘राष्ट्रवादी’ गठबन्धनको उम्मेदवारका रूपमा प्रधानमन्त्रीको चुनाव जिते । ओलीको भारतसँगको सम्बन्ध न बिग्रेको हो न त सुध्रेको हो । लम्पसारवाद उनैले कुँदेको शब्द । विवादास्पद महाकाली सन्धिपछि भारतसँग गहिरिएको ओलीको सम्बन्ध २०७२ को नाकाबन्दीका बेला पनि चिसिएको थिएन । सम्बन्ध चिसिएको त नेपाल र नेपाली जनताको हो ।

र याे पनि पढाैं..…..गुठीमा कम्युनिस्ट पार्टी नै छिर्न खोजेपछि….!

अहिले समस्याको चुरो र समाधानको सूत्र भारततिर होइन, आफ्नै कार्यशैली र स्वभावसँग छ । फिर्ता भएको गुठी विधेयकले मौन भाषामा ओलीलाई कार्यशैली फेर्न सुझाब दिएको आत्मसात गर्न सक्नुपर्छ । लोकतन्त्र र विधिको शासनलाई कस्ने सुर्कनी बोकेर आएका सूचना प्रविधि विधेयक, आमसञ्चार विधेयक, मिडिया काउन्सिल विधेयक,विज्ञापन सम्बन्धि विधेयक, राष्ट्रिय सुरक्षा परिषदसम्बन्धी विधेयक, मानवअधिकार आयोग विधेयकहरूमा उनकै निरंकुश र विवादास्पद अनुहार प्रष्ट देखिइसकेको छ । नेपाल ट्रस्ट ऐनको संशोधनले गणतन्त्रको ओली महत्व उजागर गरेको छ । हो, यस्तो कार्यशैली ओलीले फेर्नुपर्छ, उनले आफ्नै नियतसँग संघर्ष गरेर विजयी नभएसम्म दुईतिहाई समर्थनसहितको विजय व्यर्थ हुन लागेको छ ।

ओली अझै यसै गरेर एक्लै अघि बढ्न खोजे भने उनी असफल मात्र होइन बदनाम पनि हुनेछन् । प्रधानमन्त्री ओलीले आफ्ना साविकका बोली, वचन र ब्यवहारमा परिवर्तन गर्नु जरुरी छ । ‘उखाने नेताको रुपमा ओली सुपरिचित हुँदै आए । उखान सुनाएर र आत्मरती लिएर जिम्मेवारी बोकेकाहरूको दायित्व र जिम्मेदारी पूरा हुँदैन ।

भारतसँगको सम्बन्धमा ठूलो आरोह–अवरोह बेहोरेका बीपी कोइरालाले आफ्नो जीवनको उत्तरार्द्धमा भनेका थिए– ‘हिन्दुस्तानसँग न धेरै टाढाको न नजिकको सम्बन्ध राख्नु हाम्रो चुनौती हो ।’ यो चुनौती कसरी सफलतापूर्वक बहन गर्ने भन्ने खुट्ट्याउन हामीले अझै धेरै पिँढीको नेतृत्व खर्चिनुपर्नेछ । त्यो हाम्रो पहलकदमीमा भर पर्छ । त्योभन्दा बढी भारत यो सम्बन्धलाई कस्तो गुणस्तरको बनाउन चाहन्छ भन्नेमा निर्भर गर्छ । कसैको चर्को क्रान्तिकारिता, कुनै नेताको आत्मरति वा हठले हाम्रो भूराजनीतिको कठोर यथार्थ बदलिन्न भन्ने इतिहासले देखाएको छ ।

प्रधानमन्त्री ओलीको ढोकैमा थुप्रिएका समस्याहरुको समाधान खोज्न उनी कति सक्षम हुन्छन् भन्ने सत्तारुढ ने.क.पा. र कांग्रेसले आफूहरूबीचको सम्बन्ध अबका दिनमा कसरी पुनःपरिभाषित गर्छन् भन्नेमा धेरै निर्भर गर्छ । एक–तिहाइभन्दा बढी मत संसदमा भएको कांग्रेसलाई पन्छाएर ओलीले संविधानको अक्षर र भावनाअनुरुप इमानदारीपूर्वक पालना, कानुन र संस्थाहरूको संरचनामा पूर्ण लोकतान्त्रिक आत्मा बचाउने इमानदारीका साथ आर्थिक क्षेत्रका आधारभूत समस्याको हावादारी वा नारावादी मानसिकताले होइन धरातलीय वास्तविकतामा टेकेर मात्र सुल्झाउन सक्नेछन् ।

कांग्रेसले पनि मुलुकको समस्या अब ओलीको टाउकोमै थोपरेर इतिहास जित्न सक्दैन । नागरिकका आँखाले प्रधानमन्त्री ओली मात्र हैन प्रमुख विपक्ष कांग्रेसको भूमिकाको पनि निगरानी गरिरहेका छन् । सत्तामा हुँदा मात्र मुलुकप्रति आफ्नो जिम्मेवारी ठान्ने पार्टीहरू अन्ततः सत्ताका लागि नालायक ठहरिन्छन् । ओली अझै यसै गरेर एक्लै अघि बढ्न खोजे भने उनी असफल मात्र होइन बदनाम पनि हुनेछन् । प्रधानमन्त्री ओलीले आफ्ना साविकका बोली, वचन र ब्यवहारमा परिवर्तन गर्नु जरुरी छ । ‘उखाने नेताको रुपमा ओली सुपरिचित हुँदै आए । उखान सुनाएर र आत्मरती लिएर जिम्मेवारी बोकेकाहरूको दायित्व र जिम्मेदारी पूरा हुँदैन ।