६ बुँदे घोषणापत्र जारी गर्दै एनआरएनएको प्रथम अन्तर्राष्ट्रिय नेपाली भाषा तथा साहित्य सम्मेलन बोस्टनमा सम्पन्न

साहित्यमा नोबेल पुरस्कार विजेतासहित अर्को सम्मेलन अन्नपूर्ण वा सगरमाथा आधार शिविरमा हुने

बिजय तामाङ, बोष्टन । गैर आवासीय नेपाली संघ (एनआरएनए) को प्रथम अन्तर्राष्ट्रिय नेपाली भाषा तथा साहित्य सम्मेलन सेप्टेम्बर १ र २ तारेख अमेरिकाको बोस्टनमा सम्पन्न भएको छ । सम्मेलनको पहिलो दिन रात्री भोजसहित हिमालय विस्ट्रो वेष्ट रक्सवरीमा पाहुना परिचय तथा काव्यगोष्ठीको आयोजना गरिएको थियो ।

नेपाल प्रज्ञा प्रतिष्ठानका कुलपति डा. गंगाप्रसाद उप्रेतीको प्रमुख आतिथ्य र एनआरएनए अमेरिकाको म्यासाचुसेट्स च्याप्टरका अध्यक्ष प्रेम तामाङको अध्यक्षतामा सम्पन्न उक्त काव्य गोष्ठीमा ३२ जना कविहरूले ३३ वटा कविता सुनाएका थिए । गजलकार कृष्ण कुसुमबाट सुरु भएको उक्त कार्यक्रममा डा. गोविन्दसिंह रावत, गोविन्द गिरी प्रेरणा, सर्वज्ञ वाग्ले, लालगोपाल सुवेदी, मणि नेपाली पनेरू, गोविन्द गौतम, ममता कर्माचार्य, अनु शाह, रमेश पौडेल, हिक्मत थापा, सुरेन उप्रेती, अग्नि पराजुली, तारा उप्रेती, सूर्य भट्टराई, सृजना शर्मा, जयराम रेग्मी, लव अधिकारी, हरि काफ्ले “शैव”, गीता खत्री, दीपा राई पुन, महेश्वर पन्त, नवीन उप्रेती, प्रेम चौलागाईं, पशुपति सालघारी, लक्ष्मी वजगाईं, जयराम रेग्मी, यम पौडेल, ईश्वरी भट्ट, हरिमाया अधिकारी, सुरेश वाग्ले, उमा पराजुली र गोवर्धन पूजा लगायतले कविता वाचन गरेका थिए । पहिलो दिनको कार्यक्रम कवि तथा एनएनआरएन म्यासाचुसेट्स च्याप्टरका उपाध्यक्ष हरि काफ्ले “शैव” र अनेसासका पूर्व महासचिव गोवर्धन पूजाले संयुक्त रूपमा गरेका थिए ।

सम्मेलनले ६ बुँदै घोषणापत्र जारी गरयो। घोषणापत्रमा भानु जयन्तीलाई अन्तर्राष्ट्रिय नेपाली भाषा साहित्य दिवसका रूपमा मनाउने, साहित्यमा नोबेल पुरस्कार प्राप्त गर्ने साहित्यकारहरूलाई नेपालमा आमन्त्रण गरी पर्यटन वर्ष २०२० का उपलक्ष्यमा अन्नपूर्ण वा सगरमाथा आधार शिविरमा विश्व साहित्य सम्मेलन गर्ने, प्रत्येक महादेशमा नेपाली कृतिहरूलाई त्यहाँका स्थानीय भाषामा अनुवाद गरी प्रकाशन गर्ने, प्रत्येक दुईवर्षमा नेपाली भाषा साहित्य सम्मेलन गर्ने, प्रवासमा बसेर नेपाली भाषा साहित्यमा निरन्तर योगदान दिने साहित्यकार र विधाको सूची तयार पार्ने, र डायस्पोरामा नेपाली भाषा साहित्यमा निरन्तर सेवा गर्ने साहित्यकारहरूलाई छनौट गरी सम्मान गर्ने उल्लेख छ।

दोश्रो दिनको कार्यक्रम बोस्टनका नेपाली समुदायले हालै खरिद गरेको सामुदायिक भवनमा आयोजना गरिएको थियो । सम्मेलनका प्रचार प्रसार संयोजक सर्वज्ञ वाग्लेले संचालन गरेको दोस्रो दिनको पहिलो सेशनमा प्रा.डा. हेमनाथ पौडेल, साहित्यकारहरु हरि अधिकारी, गोविन्द गिरी प्रेरणा, डा. गोविन्दसिंह रावत, गीता खत्री, पदम विश्वकर्मा, हिक्मत थापा, सर्वज्ञ वाग्ले, सुरेन उप्रेती, सपिला राजभण्डारी, महेश्वर पन्त, र हरि प्रसाद काफ्ले “शैव” ले प्रवासमा नेपाली भाषा तथा साहित्यको स्थितिबारे जानकारी गराएका थिए ।

एनआरएनएकी उपाध्यक्ष सपिला राजभण्डारीले वर्तमान अध्यक्ष भवन भट्ट र पूर्व अध्यक्ष जीवा लामिछानेको तर्फबाट सम्मेलन सफलताको कामना गरेकी थिइन । ८१ देशहरूमा फैलिएको एनआरएनएको १४ वटा समितिहरूमध्ये नेपाल प्रवर्द्धन समितिको प्रमुख समेत रहेकी राजभण्डारीले एनआरएनएको समिति र उपसमिति सम्बन्धि उठेका प्रश्नहरूको उत्तर दिंदै नेपाल भाषा तथा साहित्यलाई उपसमितिमा राख्नुको कारण समेत खुलाइन । साहित्यकार हरि अधिकारीले अनुवाद साहित्यबारे प्रकाश पार्दै नेपालमा पनि अनुवाद साहित्यलाई विज्ञानको रूपमा विकास गर्न नेपाल सरकार वा प्रज्ञा प्रतिष्ठानले पहल गर्नु पर्नेमा जोड दिएका थिए । अनुवाद गर्न अनुवादक दुवै भाषाको विज्ञ हुनुपर्ने अधिकारीको थप भनाइ थियो ।

कार्यक्रम आयोजक संस्थाका संयोजक गोविन्द गौतमको सभापतित्वमा सम्पन्न दोस्रो दिनको कार्यक्रम तीजको समयमा परे पनि महिलाहरुको उत्साहजनक उपस्थिति रहेको थियो । विदेशमा नेपाली भाषा र साहित्यको स्थितिबारे एनआरएनएले प्रज्ञा प्रतिष्ठानसँग मिलेर चौमासिक रूपमा स्मारिका पनि प्रकाशन गर्ने भएको छ । सम्मेलनमा उपस्थित साहित्यकारहरूको कार्यपत्रलाई उक्त स्मारिकामा समावेश गर्ने बताइएको थियो ।

कुनैपनि समुदायको पहिचान भनेको उनीहरूको भाषा, धर्म र संस्कृति हो । तसर्थ समुदायको अस्तित्व रक्षा र पहिचानको लागि प्रवासमा नेपाली भाषा, धर्म र संस्कृतिको प्रवर्द्धनमा जोड दिंदै बोष्टनमा नेपाली समुदायले खरिद गरेको नयाँ भवनको कार्यक्रमका प्रमुख अतिथि डा. गंगाप्रसाद उप्रेतीले खुलेर प्रशंसा गरे । साथै भूकम्पले मुलुकमा क्षति पुरयाएको बेला गैर आवासीय नेपालीहरूले पुरयाएको महत्वपूर्ण सहयोगको पनि प्रशंसा गरे ।

कार्यक्रमको दोस्रो सेशनमा अमेरिकामा बसेर कथा लेखिरहेका २१ जना कथाकारहरूको महेश पौडेलद्वारा सम्पादित अंग्रेजी अनुवादको कथासंग्रह “डिस्टेन्ट सनरेज”, १३ देशका प्रतिनिधि कथाकारहरूको कथा संकलित कथा संग्रह “अन्तरदेशीय नेपाली कथाहरू” र २४६ जना महिला मुक्तककारको समकालीन संयुक्त मुक्तक संगृहीत “नेपाली मुक्तकमा नारी हस्ताक्षर” गरी तीनवटा कृतिहरूको लोकार्पण गरिएको थियो । कार्यक्रममा रमेश पौडेलद्वारा सम्पादित मुक्तक संग्रहबाट गोवर्धन पूजाले शकुन ज्ञवाली, उषा शेरचन र गौरी तमुको मुक्तक तथा दीपा राई पुनले सरस्वती श्रेष्ठ सरुको मुक्तक वाचन गरेका थिए ।

प्रवासमा बसेर नेपाली भाषा

प्रवासमा बसेर नेपाली भाषा र साहित्यलाई महत्वपूर्ण योगदान पुरयाउने हुने साहित्यकारहरू होमनाथ सुवेदी र रसियन भाषाका ज्ञाता समेत रहेका साहित्यकार कृष्णचरण श्रेष्टलाई ताम्रपत्रसहित उनीहरूको योगदानको कदर गरिएको थियो । उनीको योगदानबारे सपिला राजभण्डारी र होमनाथ सुवेदीको योगदानबारे इश्वरी भट्टले प्रकाश पारेका थिए । दुवै साहित्यकार सम्मेलनमा अनुपस्थित रहेकोले साहित्यकार कृष्णचरण श्रेष्टको सम्मानपत्र सपिला राजभण्डारी र साहित्यकार होमनाथ सुवेदीको सम्मानपत्र सम्मेलनका संयोजक महेश्वर पन्तले ग्रहण गरेका थिए ।

कुनैपनि समुदायको पहिचान भनेको उनीहरूको भाषा, धर्म र संस्कृति हो । तसर्थ समुदायको अस्तित्व रक्षा र पहिचानको लागि प्रवासमा नेपाली भाषा, धर्म र संस्कृतिको प्रवर्द्धनमा जोड दिंदै बोष्टनमा नेपाली समुदायले खरिद गरेको नयाँ भवनको कार्यक्रमका प्रमुख अतिथि डा. गंगाप्रसाद उप्रेतीले खुलेर प्रशंसा गरे । साथै भूकम्पले मुलुकमा क्षति पुरयाएको बेला गैर आवासीय नेपालीहरूले पुरयाएको महत्वपूर्ण सहयोगको पनि प्रशंसा गरे ।

नेपाल प्रज्ञा प्रतिष्ठान भाषा, साहित्य, धर्म, दर्शन, संस्कृति, समाजशास्त्र, ज्ञान विज्ञान र कला वास्तुकला लगायत नेपाली जनजीवनका विविध पक्षहरूको अध्ययन तथा अनुसन्धान गर्ने एउटा प्राज्ञिक संस्था भएकोले विदेशमा नेपाली भाषा र साहित्यको प्रवर्द्धन र विकासमा महत्वपूर्ण योगदान पुरयाउने र नेपालको गरिमालाई उच्च बनाउन सहयोग पुरयाउने नेपाली र विदेशी साहित्यकारको लागि २ वटा नेपाल प्रज्ञा अन्तरदेशीय पुरस्कारको व्यवस्था गरेको पनि उप्रेतीले खुलासा गरे ।

सम्मेलनले ६ बुँदै घोषणापत्र जारी गरयो। घोषणापत्रमा भानु जयन्तीलाई अन्तर्राष्ट्रिय नेपाली भाषा साहित्य दिवसका रूपमा मनाउने, साहित्यमा नोबेल पुरस्कार प्राप्त गर्ने साहित्यकारहरूलाई नेपालमा आमन्त्रण गरी पर्यटन वर्ष २०२० का उपलक्ष्यमा अन्नपूर्ण वा सगरमाथा आधार शिविरमा विश्व साहित्य सम्मेलन गर्ने, प्रत्येक महादेशमा नेपाली कृतिहरूलाई त्यहाँका स्थानीय भाषामा अनुवाद गरी प्रकाशन गर्ने, प्रत्येक दुईवर्षमा नेपाली भाषा साहित्य सम्मेलन गर्ने, प्रवासमा बसेर नेपाली भाषा साहित्यमा निरन्तर योगदान दिने साहित्यकार र विधाको सूची तयार पार्ने, र डायस्पोरामा नेपाली भाषा साहित्यमा निरन्तर सेवा गर्ने साहित्यकारहरूलाई छनौट गरी सम्मान गर्ने उल्लेख छ। एनआरएनएले नेपाली भाषा(साहित्यको क्षेत्रमा काम गर्नाले यसको संरक्षण र प्रवर्द्धनमा सहयोग पुग्ने अपेक्षा गरिएको छ ।

नेपाल प्रज्ञा प्रतिष्ठानका कुलपति डा. गंगाप्रसाद उप्रेतीको प्रमुख आतिथ्यमा सम्पन्न दुई दिने उक्त सम्मेलनमा प्रज्ञा प्रतिष्ठानका काव्य विभाग प्रमुख प्रा.डा. हेमनाथ पौडेल र रेडियो नेपालका बिम्बप्रतिबिम्ब कार्यक्रमका संचालक रमेश पौडेल, गैर आवासीय नेपाली संघ अन्तर्राष्ट्रिय समन्वय परिषद, नेपाली भाषा साहित्य उपसमितिका संयोजक तथा रसियाका क्षेत्रीय संयोजक गोविन्द गौतम, गैर आवासीय नेपाली संघ अन्तर्राष्ट्रिय समन्वय परिषदकी उपाध्यक्ष रसियाबाट सपिला राजभण्डारी, गैर आवासीय नेपाली संघ अन्तर्राष्ट्रिय समन्वय परिषदका कोषाध्यक्ष नाइजेरियाबाट हिक्मत थापा, गैर आवासीय नेपाली संघ अन्तर्राष्ट्रिय समन्वय परिषदका सदस्य उत्तर अमेरिकाका क्षेत्रीय संयोजक टेक्सास अमेरिकाबाट गौरी जोशी, गैर आवासीय नेपाली संघ अन्तर्राष्ट्रिय समन्वय परिषद नेपाली भाषा साहित्य उपसमितिका सदस्य सानफ्रान्सिस्को क्यालिफोर्नियाबाट मणि पनेरू, सम्मेलनका प्रचार प्रसार संयोजक सानफ्रान्सिस्को क्यालिफोर्नियाबाट सर्वज्ञ वाग्ले, आर्थिक संयोजक न्यूह्याम्सायरबाट इश्वरी भट्ट, नेपाल भाषा तथा साहित्य उपसमितिका सदस्य क्यानाडाबाट डा. गोविन्द सिंह रावत, एनआरएनएका क्षेत्रीय संयोजक क्यानाडाबाट सुरेन उप्रेती, गैर आवासीय नेपाली संघ अन्तर्राष्ट्रिय समन्वय परिषदका सदस्य तृष्णा शर्मा, अन्तर्राष्ट्रिय नेपाली साहित्य समाजका केन्द्रिय सचिव लालगोपाल सुवेदी, ग्रेटर बोष्टन नेपाली कम्युनिटीका अध्यक्ष अर्जुन कुंवर, कवि तथा समालोचक हरि अधिकारी, अन्तराष्ट्रिय नेपाली साहित्य समाज बोष्टन च्याप्टरका अध्यक्ष यम पौडेल, नेपाली महिला विश्व संजाल (एनडब्लुजीएन)की अध्यक्ष शान्ति जोशी, हिमालय लायन्स क्लवका अध्यक्ष पेशल रेग्मी लगायतका साहित्यप्रेमीहरूको उपस्थिति थियो ।

कार्यक्रमको समापन लगतै श्याम नेपाली, रंजन बुढाथोकी, मीन केसी, महेश्वर पन्त, सागर खतिवडा, हरिमाया खतिवडा, राज कपुर, सुशील गौतम, राम थापा, अनुभव थपलिया, र शान्ता थापा लगायतका कलाकारले सांगीतिक कोशेली प्रस्तुत गरेका थिए ।