‘म’ यो सरकारलाई कसरी प्रशंसा गरुँ ?– २
विनोद त्रिपाठी
भदौ २३, २०७६ सोमबार १६:३१:३८
एसिड आक्रमणबाट विद्यार्थी मुस्कान खातुनको अनुहारबाट मुस्कान गायब भएको छ । उनको हाँसो अपराधीले लुटिसकेका छन् । वीरगंजमा ३ दिन अघि यी अवोध किशोरीको मुस्कान ती अपराधीले लुटे, जुन अपराध हामीले सृजना गरेको सामाजिक प्रतिविम्ब पनि हो ।
यो डरलाग्दो अपराध अहिले एकैपटक जन्मिएको होइन । राजनीति परिवर्तनका नाममा भएका अपराधले उत्पादन गरेका बिभिन्न रुपका यी बिद्रुप अपराधहरुका उदाहरण हुन् । कसरी ? यो आलेखमा नेपालमा अपराध र महिला हिंसामा कसरी बढोत्तरी आयो भन्ने थोरै संकेत गर्न खोजिएको छ । किनकी बर्तमान सामाजिक परिवेश र यसले तय गरेका गन्तब्यहरु यस्तै प्रकारका दुष्चक्रबाट सृजित भएकोले जनतामा भ्रम निराकरण गर्न आवश्यक ठानिएको छ ।
नेपालमा यो एसिड आक्रमण पहिलो होइन । यस अघि चारपटक यस्तै घटना भइसकेका छन् । गणतन्त्र आएपछि एसिड आक्रमण, सुई घोच्ने लगायतका बिभिन्न प्रकारका घृणित हर्कतरुपी अपराधहरु जन्मिए । अहिले मुस्कान खातुनका अपराधीहरु पक्राउ त परिसकेका छन् । तर, भित्रभित्रै सेटिङ पनि चलिरहेको होला । यो हामी सोझो अनुमान गर्न सक्छौं । किनकी यसअघि भएका यस्तै अपराधका अपराधीलाई खुलेयाम कारवाही गरिएको भए सम्भवत यस्ता घटना दोहोरिंदैन थिए ।
यो प्यास मेटाउन महिलालाई उति नै अधिकार छ, जति पुरुषलाई छ । यो प्राकृतिक नियम हो । गीतमा कुनै खोट छैन । हाम्रो नियतमा खोट हो । कम्युनिष्टहरू ढोंगी हुन्छन् । भाषण एउटा गर्छन् । व्यवहार अर्को गर्छन् ।
बिडम्वना हाम्रो प्रणालीले अपराधीलाई जति बलवान बनाईदिएको छ, त्यति नै पीडितलाई निरिह पारिदिएको छ । यो विगतका घटनाले पुष्टि गरिसकेको छ । त्यसैले, यी र यस्ता घटना हाम्रो राजनीति परिवर्तनसँग स्वत जोडिएका छन् । हाम्रा परिवर्तनले महिलालाई अधिकार दियो । तर, सुरक्षा दिएन । हाम्रो राजनीतिले महिलालाई नेता त बनायो, तर मुस्कान दिएन । अपराधी छुटाउने र निर्दोषहरुलाई दोषी करार गर्ने संस्कार हाम्रो यो राजनीतिले स्थापित गरिदियो ।
कम्युनिष्टहरुले युद्ध र आन्दोलन गर्दा एउटा गीत खुब सुनाए । ‘आमा दिदी बहिनी हो, कति बस्छौ दासी भई, सुखको सधैं प्यासी बनेर …।’ तत्कालिन एमालेमा रहेर जेवी टुहुरेले गाएको यो गीत सुन्दा हरेक ब्यक्तिलाई जुरुक्क पाथ्र्यो । निरिह नेपालीलाई यो गीतले कम्युनिष्ट बन्न प्रेरित गर्यो । दिदीबहिनीलाई साँच्ची कम्युनिष्टले त्यो स्वतन्त्रता दिने पाे हो कि भन्ने भ्रम फैलियो । गीत आँफैमा कति जीवन्त छ ।
हरेक मानिसलाई प्यास लाग्छ । खान, लाउन, हेर्न, घुम्न, प्रेम गर्न आदि आदि । यो प्यास मेटाउन महिलालाई उति नै अधिकार छ, जति पुरुषलाई छ । यो प्राकृतिक नियम हो । गीतमा कुनै खोट छैन । हाम्रो नियतमा खोट हो । कम्युनिष्टहरु ढोंगी हुन्छन् । भाषण एउटा गर्छन् । व्यवहार अर्को गर्छन् ।
तराईमा महिलाहरुको स्वतन्त्रतामा अन्धविश्वास थोपरिएको बर्षो अघिदेखि हो । हुनेखाने घरका परिवारले काठमाडौं, पोखरा, चितवन जस्ता ठुला शहरहरुमा छोरीहरुलाई राखेर पढाएका छन् । आर्थिक अवस्था कमजोर भएका परिवारका छोरीहरु त्यहिं पढ्छन् । कति छोरीले त पढ्न पनि पाउँदैनन् । संस्कृति भित्र लुकेको कुरीतिले तराईका गल्लीगल्लीमा अधिकांश छोरीहरुको मुस्कान दबिएको छ ।
पहाडका गाउँगाउँमा अन्धविश्वासका जडतामा टेकेर महिलालाई कथित बोक्सी आरोप यहि समाजले लगाइदिएको छ । तराईको दहेज र पहाडको दाइजोले महिलाहरु अझै कति पीडित छन्, त्यसको डर लाग्दो पाटो कसैले बाहिर ल्याउन सकेको छैन । हिमालदेखि तराईसम्म कुनै न कुनै अन्धविश्वासले अपराधलाई अझै टिकाइराखेको छ ।
यो अपराधमा सबैभन्दा बढि पीडित महिलाहरु नै भएका छन् । यसलाई समाजले सहज रुपमा स्वीकार गर्यो । यहि दासतालाई मुद्दा बनाएर कम्युनिष्टहरुले देशभरि आफ्नो संजाल फैलाए । परिणाम स्वरुप राजनीतिमा पाका उमेरका महिलाहरू कुनै न कुनै पदमा आसिन हुन पुगे । तर, तराईमा छोरीहरुको स्वतन्त्रतामा हिजो र आज तात्विक अन्तर हुन सकेन । आमाहरू नगरपालिका र गाउँपालिकाका पदमा पुगेपनि घरदेखि बजारसम्म छोरीहरु निर्धक्क घुम्ने मनोरञ्जन गर्ने वातावरण छैन । अर्थात छोरीहरुको स्वतन्त्रतामा असुरक्षाको वातावरण झन बढेको छ ।
हाम्रो ठुलो सिमाना भारतसंग जोडिएको छ । बेलाबेलामा राष्ट्रसंघले भन्ने गरेको छ, ‘विश्वमा महिलाहरु सबैभन्दा बढि असुरक्षित हुने स्थान दिल्ली हो । घुम्न जाने महिलाहरु सावधान रहनुहोला ।’ पछिल्ला बर्षमा दिल्लीमा पुरुषले महिलामाथि दर्जनौं एसिड आक्रमण गरेका घटना सार्वजनिक भएका छन् । यस्ता घटनाले एकथरि भारतीय बृद्धिजीवी र त्यहाँका असल मनहरुले आफ्नै नागरिकहरुलाई घृणा गर्न थालिसकेका छन् ।
महिलामाथि भएका यौनहिंसाका घटनाले माओवादी भित्रभित्रै बदनाम भइसकेको थियो । शान्ति प्रक्रियामा आएपछि माओवादीबाट पीडित महिलाहरुले सरकारका बिभिन्न निकायमा उजुरी गरे । पेरिसडाँडा कार्यालयमा त्यो बेलाको माओवादी युद्धबाट यौनहिंसामा परेका ४६ वटा उजुरी छानविन नगरी अझैसम्म दबाइएको छ । पछि यी मुद्धाहरुलाई लिएर राष्ट्रसंघले तत्कालिन माओवादीलाई ताकेता पनि गरेको थियो ।
एकथरि भारतीय नै अर्कोथरि भारतीयबाट हैरानी व्यहोरेको यो घडीमा हाम्रो खुल्ला सिमानाले त्यो विकृति भित्र्याइरहेको छ । नेपालका कम्युनिष्टले आन्दोलन वा युद्ध गर्दा भारतको खुब बिरोध गर्छन् । जब सत्तामा जान्छन्, अनि भारतको विकृतिलाई सहजै स्वीकारी दिन्छन् ।
हामी भारत बिरोधी होइनौं, त्यहाँको आपराधिक समाज र हामीलाई त्यसले पारेको असरको बिरोध गछौं भन्ने सन्देश कहिल्यै नेपालका कम्युनिष्टले दिएनन् । परिणाम स्वरुप कम्युनिष्ट सरकार भएर पनि खुल्ला सिमानाका कारण धमाधम दिल्ली हुँदै अनेक प्रकारका अपराधका सिकाईका प्रयोगहरु नेपालमा भित्रिरहेको छ । अपहरण गर्ने शैली त कम्युनिष्टले त्यतैबाट मजैले सिके । युद्ध वा आन्दोलन गर्दा कम्युनिष्टले धेरैलाई अपहरण गरे । यो इतिहास साछी छ ।
तत्कालिन माओवादीले युद्ध गर्दा महिलाहरुको प्रयोग ज्यादा गरेका थिए । महिलामाथि भएका यौनहिंसाका घटनाले माओवादी भित्रभित्रै बदनाम भइसकेको थियो । शान्ति प्रक्रियामा आएपछि माओवादीबाट पीडित महिलाहरुले सरकारका बिभिन्न निकायमा उजुरी गरे । पेरिसडाँडा कार्यालयमा त्यो बेलाको माओवादी युद्धबाट यौनहिंसामा परेका ४६ वटा उजुरी छानविन नगरी अझैसम्म दबाइएको छ । पछि यी मुद्धाहरुलाई लिएर राष्ट्रसंघले तत्कालिन माओवादीलाई ताकेता पनि गरेको थियो ।
राजनीतिक परिवर्तन गरेर महिलालाई अधिकार दिन कम्युनिष्टले सिकाए । राजनीतिमा मात्र महिलाको पहुँच भएर महिला हिंसामा कमी हुँदैन भन्ने उदाहरण नेपालका कम्युनिष्टले बंगलादेश र पाकिस्तानबाट सिकेनन् । बंगलादेशमा महिलालाई राजनीतिमा प्रतिनिधित्व उच्च प्रकारको छ ।
हामी कहाँ ३३ प्रतिशत प्रतिनिधित्व शुरु भएको छ । अहिले पनि शक्तिशाली पदहरुमा बंगलादेशले महिलालाई बिराजमान गराएको छ । तर, त्यहाँ महिलाहरुको स्वतन्त्रता यति कहाली लाग्दो छ , तपाई हामीले अनुमान पनि गर्न सक्दैनौं । केटीहरु खुलेयाम गल्लीमै बलात्कृत हुन्छन् । हरेक घरघर भित्र महिलाहरु हिंसाको धारमा एक मुठी सास लिएर बाँचेका छन् । पाकिस्तान र बंगलादेश महिला स्वतन्त्रताको लिष्टमा बिश्वमै पुछारमा छ ।
‘अहिलेसम्म राजनीतिले प्रहरीलाई थिचेको यो नै पहिलो दृष्टान्त हो । ’ सरकारका मन्त्री पिएदेखि बिचौलिया कार्यकर्ताले प्रहरीलाई स्वतन्त्र ढंगले काम गर्न दिएका छैनन् । यसको पछिल्लो उदाहरण हो, निर्दोष पत्रकार रवि लामिछाने चितवन हिरासतमा रहेका बेला प्रहरी महानिरिक्षक सर्बेन्द्र खनालले रविलाई भेटेपछि गृहमन्त्रालयले स्पष्टिकरण सोध्नु । अहिले कुनै पनि सुरक्षा अधिकारीले स्वतन्त्रपुर्वक काम गर्न पाउँदैनन् ।
तर के त्यहाँ राष्ट्रपति, प्रधानमन्त्रीदेखि सरकारी बिभिन्न तहमा महिला प्रतिनिधित्व छैन र ? त्यहि प्रकारको राजनीति संस्कार वर्तमान हाम्रो संविधानले दिएको छ । नेपालका कम्युनिष्टहरुले यहि विकृत राजनीतिलाई संस्थागत गरिदिएका छन् । फेरि यो लेखमा अर्को अर्थ नलागोस । महिलालाई राजनीति अधिकार दिएर हिंसामा कमी हुँदैन भन्ने आशय होइन । राजनीति अधिकार सबैभन्दा ठुलो अधिकार हो । तर, जबसम्म प्रणाली र नियतमा परिवर्तन हुँदैन, राजनीति अधिकार पाएर पनि महिलाले स्वतन्त्रता र सुरक्षा पाउने रहेनछन् भन्ने बंगलादेश र पाकिस्तानबाट सिक्नुपर्छ भन्ने मात्र हो ।
अहिले नेपालको सरकारी संयन्त्रमा कम्युनिष्टको संजाल छ । अर्थात कम्युनिष्ट सेटिङ छ । अहिले यति धेरै सोर्सफोर्स चल्छ कि कुनै पनि सिष्टमले कामै गर्देन । यसको पछिल्लो उदाहरण हो निर्मला पन्त बलात्कार हत्याकाण्ड । कम्युनिष्ट निकटका पत्रकारदेखि यिनकै पहुँचका ब्यक्तिसम्मले सोर्सफोर्सका आधारमा सरकारका निकायलाई आफ्नो कावुमा राखेका छन् ।
नेपाल प्रहरीका अवकास प्राप्त उच्च अधिकारीले मसँग भनेका थिए, ‘अहिलेसम्म राजनीतिले प्रहरीलाई थिचेको यो नै पहिलो दृष्टान्त हो । ’ सरकारका मन्त्री पिएदेखि बिचौलिया कार्यकर्ताले प्रहरीलाई स्वतन्त्र ढंगले काम गर्न दिएका छैनन् । यसको पछिल्लो उदाहरण हो, निर्दोष पत्रकार रवि लामिछाने चितवन हिरासतमा रहेका बेला प्रहरी महानिरिक्षक सर्बेन्द्र खनालले रविलाई भेटेपछि गृहमन्त्रालयले स्पष्टिकरण सोध्नु । अहिले कुनै पनि सुरक्षा अधिकारीले स्वतन्त्रपुर्वक काम गर्न पाउँदैनन् ।
सरकारले अर्थात सत्तारुढ कम्युनिष्ट पार्टीले यी अंगलाई आफ्नो नियन्त्रणमा होइन, आँफु अनुकुल जनताको बिरुद्ध प्रयोग गरिरहेको छ । यदि यो सोर्सफोर्स नभएको भए घटना घटेको केहि दिन भित्रै निर्मला हत्याकाण्डका अपराधी पत्ता लागिसक्थ्यो । २०६४ साल अघिसम्म नेपाल प्रहरी बिश्वमै अब्बल दर्जामा कहलिएको थियो । नेपाल प्रहरीले चाह्यो भने जस्तोसुकै अपराधी पनि उम्कन पाउँदैनन् भन्ने त्यतिबेलाका उदाहरण छन् । तर, जब कम्युनिष्टले पछिल्ला बर्षहरुमा नेपालमा सत्ताको बागडोर सम्हाल्न थाल्यो अनि नेपाल प्रहरी र राष्ट्रिय अनुसन्धान विभाग निरिह बन्दै गए ।
कम्युनिष्टलाई समर्थन नगर्ने प्रहरी अधिकारीहरू कि अवकाश रोजेर घर फर्किए । कि कुनामा थन्क्याइए । यो विडम्बना नेपाल प्रहरी भित्र नतोडिएसम्म न पीडितले न्याय पाउने संभावना रहन्छ न अपराधीले सजाय पाउँछ । यसको गतिलो उदाहरण निर्मला पन्त हत्याकाण्ड नै छैन र ? त्यसैले, म यो सरकारलाई कसरी प्रशंसा गरूँ ? अर्थात् हामीले यो सरकारलाई कुन आधारमा समर्थन गर्ने ???
विनोद त्रिपाठी
लामो समय व्यवसायिक पत्रकारितामा डटेर लागेका पत्रकार त्रिपाठी विभिन्न मुलधारका राष्ट्रिय दैनिक, टेलिभिजन र अनलाइनहरुमा सम्पादकको भुमिका निर्वाह गरिसकेका छन् । हाल त्रिपाठी नेपालबहसका नियमित स्तम्भकार हुन् ।
लेखकबाट थपलोकतन्त्र दिवसको सान्दर्भिकता
बैशाख ११, २०८१ मंगलबार
लोकतन्त्रमा लोकको कल्याण होस्
बैशाख ११, २०८१ मंगलबार
राज्यकोषबाट १-२ अर्ब निकालेर सहकारी पीडितलाई दिने गृहमन्त्रीको मुड !
नेपालबहस संवाददाता
बैशाख ११, २०८१ मंगलबार
अमिर शेखको भ्रमणलाई लिएर सुरक्षामा कडाई
नेपालबहस संवाददाता
बैशाख १०, २०८१ सोमबार
राज्यकोषबाट १-२ अर्ब निकालेर सहकारी पीडितलाई दिने गृहमन्त्रीको मुड !
बैशाख ११, २०८१ मंगलबार
इलाम उपनिर्वाचन, डरैडरमा उम्मेदवार
बैशाख ११, २०८१ मंगलबार
गोरखा भूकम्पको सम्झनामा फोटो प्रदर्शनी हुने
बैशाख ११, २०८१ मंगलबार
रौतहटको करुनियामा आगलागीबाट ७ घर जलेर नष्ट, लाखौंको क्षति
बैशाख ११, २०८१ मंगलबार
निर्वाचनका कारण आजदेखि पूर्वी सीमानाका बन्द
बैशाख ११, २०८१ मंगलबार
सूर्य नेपाल काठमाडौं ओपनको पहिलो दिन भुवन शीर्षस्थानमा
बैशाख ११, २०८१ मंगलबार
जनकपुरमा होटलको एउटै कोठामा महिला र पुरुष झुन्डिएको अवस्थामा मृत फेला
बैशाख ११, २०८१ मंगलबार
सुदूरपश्चिममा मन्त्रिपरिषद् विस्तार अन्योलमा
बैशाख ११, २०८१ मंगलबार