चीनको सुरक्षा संवेदनशीलता र ‘खतरा’ तिब्बतमात्र होइन सिन्ज्याङ्मा पनि

२५ असोज,काठमाडौं । पश्चिम चीनको मुस्लिम बहुल सिन्ज्याङ् प्रान्ततिर इस्लामी अतिवादी आतंककारीको दबदबा र त्यसमाथिको नियन्त्रण विशेषगरी पश्चिमी मुलुकहरूको विशेष चासोको विषय बन्दै आएको छ ।

नेपालका लागि पूर्वअमेरिकी राजदूत जुलिया चाङ् ब्लकले २०६६ सालमा चारवर्ष अघि सिन्ज्याङ्मा विद्रोह भड्किए ताका नै अंग्रेजी दैनिक हिमालयन टाइम्समा एक लेख लेखी पश्चिम चीनका मुस्लीम बिद्रोहीहरूले आफ्नो आन्दोलन प्रभावकारी बनाउन नेपालको भूमि उपयोग गर्नसक्ने बलियो संभावनालाई उल्लेख गरेकी थिइन् । त्यसैले सिन्ज्याङ् विद्रोहको असर नेपालमा नपर्ला भनी ढुक्क हुन सकिन्न । अहिले त्यहाँको सुरक्षा व्यवस्था काबुभित्रै छ, तर कुनै बेला विद्रोह नभड्केला भन्न सकिन्न ।

बेइजिङ्का अधिकारीहरूले विगतमा ‘जातीय सद्भाव प्रशिक्षण मास’ अभियान अन्तर्गत शानशान काउन्टीका बस्तीमा मात्र ८० हजार अधिकांश चिनियाँ मुसलमानलाई एकसय प्रवचनद्वारा जातीय सद्भावको प्रशिक्षण दिएका थिए । तर त्यो काम लागेन । त्यस क्षेत्रका निवासी उइगुर जातीका मुसलमानहरू अफगानिस्तानका अलकायदा र तालिबानी मुसलमानको उक्साहटमा लागेर उग्रवादी गतिविधि गर्ने हुँदा धेरै मुसलमानहरू मारिइसकेका छन् ।

त्यस क्षेत्रमा छुरा बोकेका आतंककारीले २४ जना नागरिक मार्नुका साथै स्थानीय प्रहरी स्टेशनमा आक्रमण गरेपछि चिनियाँ पुलिसले गोली चलाउनु परेको थियो । मूख्यतः पाकिस्तानबाट उनीहरू आफ्ना पृथकतावादी आतंककारी गतिविधि सञ्चालन गरिरहेका छन् ।

सिन्ज्याङ् प्रान्तको राजधानी उरुम्कीमा पनि मुस्लीम आतंककारी दबदबा विगतमा बढेको थियो । चीनको अंग्रेजी सरकारी समाचारपत्र ‘ग्लोबल टाइम्स्’ ले बताएअनुसार सिरियाको गृहयुद्धमा लड्नका लागि यस क्षेत्रका कम्तिमा एकसय आदिवासी उइगुर मुसलमान लडाकुहरू सिरिया पुगेका छन् । तर बेइजिङ्ले सिरियाको युद्धमा त्यहाँका विद्रोहीलाई होइन सरकारलाई समर्थन गरिरहेको छ ।

धार्मिक परम्परा झल्काउने रुप, जस्तै लोग्नेमान्छेले लामो दाह«ी पाल्न, महिलाले टाउको ढाक्ने हिजाब (स्कार्फ) लगाउन ‘जिलबब’ नामक मुस्लीम महिलाले लगाउने लामो गाउन लगाउन सरकारले प्रतिबन्ध लगाएको छ । तर मर्दा अन्त्येष्ठी तथा किरियाका लागि र बिवाहका लागि खर्च दिने गरेको छ ।