संकटापन्न प्रचण्डको राजनीतिक भविष्य

१५ मंसिर काठमाडौं । माओवादी जनयुद्धका नाममा भएको आन्दोलनले झण्डै १८ हजार नेपालीको ज्यान गयो । त्यसको नेतृत्व गर्ने तत्कालिन बिद्रोही नेकपा माओवादीका सुप्रिमो पुष्पकमल दाहाल यतिखेर पुरानो एमालेको ओत लागेका छन् ।

दाहालकै लहड र दम्भले त्यति धेरै नेपालीले अनाहकमा ज्यानको आहूति दिनु परेको थियो । नेकपा एमालेमा नै विलिन हुनथ्यो भने हजारौ नेपालीको ज्यान लिनुको के औचित्य थियो त्यसको जवाफ प्रचण्डले दिन सकेका छैनन् । उनले आफूहरुको जनयुद्धको बलमा देशमा गणतन्त्र स्थापना भएको र संघीयताको अस्तित्व कामय भएको तर्क दिने गरेका छन् ।
तर यी दुबै कुरा माओवादी जनयुद्धको बलमा आएको भन्ने उनको तर्क केवल जनता ढाँट्ने मात्र हो ।

गणतन्त्र त राजा वीरेन्द्रको वंश नाश भएपछि लगभग आइसकेका हो । त्यसलाई औपचारिकता दिने एउटा गतिलो आधार र परिस्थितिको खोजी भइरहेका बेला ज्ञानेन्द्र स्वयंले सकृयता बढाएपछि तयार भएको थियो । राजनीतिक दलहरुलाई पाखा लगाएर एकलौटी गर्न थालेपछि नेपालमा औपचारिक रुपमा गणतन्त्र स्थापनाको आधारशीला तयार भइसकेको थियो ।

त्यसै बेला नेकपा माओवादीसमेत मूलधारको राजनीतिमा आउन लालयित भएकाले काकताली मात्र मिलेको हो । उता, संघीयताको विषयमा पनि माओवादी युद्ध भन्दा मधेस विद्रोह मूल कारण थियो । यद्यपि नेपालमा संघीयता आवश्यक छ छैन भन्ने विषयमा जनमत संग्रह नभएसम्म वैधानिकताको प्रश्न उठाउन सकिन्छ ।

किनभने गणतन्त्र, संघीयता र धर्म निरपेक्षता जस्तो संवेदनशील विषयमा चार जना नेताले कोठे बैठक गरी निर्णय गर्नु आफैंमा अवैधानिक र जन भावना विपरीत हुन्छ । त्यसलाई औपचारिकता दिने काम जनमत संग्रहबाट मात्रै संभव छ । तर यसका लागि मूलधारका भनिएका राजनीतिक दलको हिम्मत छैन । त्यसैले यी तीनवटै मुद्धाको वैधानिकताका विषयमा जहिले पनि प्रश्न उठाउन सकिने अवस्था भने ज्यूदै छ र रहिरहने छ ।

यस्तो परिवेशमा नेपाली जनताले प्रचण्डसँग धेरै हिसाव खोज्ने दिन आउने निश्चित छ । राजनीतिक भविष्य दाउमा लागेपछि खाँटी जुवाडेको शैलीमा प्रचण्डले आफूलाई तत्कालिन एमालेको छहारीमा त विसाए । तर नेपाली जनताले त्यसको हिसाव आज नभए भोलि पक्कै खोज्ने छन् । त्यही भय र त्राशका कारण प्रचण्ड हरेक क्षण त्रस्त देखिन्छन् ।

आज मात्रै उनले तत्कालिन माओवादीबाटै मारिएका एमाले नेता बुद्धिमान पाख्रिनको १७ औं स्मृति सभालाई संवोधन गर्दै विगतमा भएका गल्ती कमजोरीको जिम्मेवारी आफूले लिने बताएका छन् । युद्धका नाममा भएका ज्यादति र अत्याचार गर्नेलाई कानूनी कठघरामा ल्याउन आफू तत्पर रहेको उनले बताए । तर त्यो अवस्थामा सबैभन्दा ठूलो दोषको भारी उनले आफैं बोक्नु पर्ने हुन्छ । प्रचण्ड र उनका मतियार हजारौं नेपालीलाई अनाहक नै मृत्यु वरण गर्न वाध्य बनाएको हो ।

प्रचण्डको नेतृत्वमा सुरु भएको जनयुद्धबाट नेपाल र नेपाली जनताले केही प्राप्त गर्न सकेनन् । त्यो कुरा उनकै पार्टीमा संघर्ष गर्ने धेरै नेता कार्यकर्ताले भनेका हुन् । चाहे मोहन वैद्य हुन् वा विप्लव नै किन नहुन् सबैले प्रचण्डले माओवादी क्रान्तिलाई एमालेको पाउमा विसर्जन गरेको आरोप लगाउने गरेका छन् । त्यसैले प्रचण्डको राजनीतिक भविष्य तत्काललाई जोगिएको देखिएपनि कुनै पनि बेला ठूलो भुमरीमा पर्ने निश्चित छ ।