आँखा झिमिक्क गर्दा खेतीबाली नष्ट, बाँदर धपाएरै बित्छ कृषकको दिनचर्या
नेपालबहस संवाददाता
असार २, २०७७ मंगलबार १६:४:३२
२ असार, म्याग्दी । बिहानै झिसमिसे उज्यालो हुनेबित्तिकै भुरतुलाको डिलमा रहेको खेतमा पुग्ने जलजला गाउँपालिका–३ मल्लाजका केशर खत्री साँझ रात परेपछि मात्र घर फर्कन्छन । बाँदरबाट बाली जोगाउन दिनभर खेतमा बिताउने खत्री मल्लाजका एक्ला कृषक होइनन । मल्लाजको धेरैजसो कृषकलाई बाँदरबाट बाली जोगाउन हम्मेहम्मे परेको छ । “उज्यालो हुनेबित्तिकै खेतबारीमा पुग्नुपर्छ”, खत्रीले भने, “साँझ नपरुन्जेलसम्म बाली कुरेर बस्नु हाम्रो दिनचर्या बनेको छ ।”
विज्ञान र प्रविधिको विकासले विश्वले फड्को मारे पनि नेपालका कृषकले बाँदर धपाएर समय बिताउनुपरेको छ । खेतीबाली लगाउने र हुर्काउनजस्तै बाँदरबाट जोगाउनु चुनौती बनेको छ । बाँदर धपाउन कृषकको धेरै श्रम, पसिना र समय खर्च भएको छ ।
आँखा झिमिक्क गर्दा साथ बाँदरले सारा खेतीबाली नष्ट गरिदिन्छ । “खाना र खाजा खाने फुर्सद पनि पाँइदैन”, मल्लाजका मीनबहादुर खत्रीले भने, “बाँदर हेर्न बसेको ठाउँमै खाना–खाजा ल्याइदिन्छन् ।” बाँदर धपाउँदा कतिले भिरबाट लडेर ज्यान गुमाएका छन् । बाँदरले खेतबारीमा फल्दै गरेका बाली मात्र होइन, मान्छे नभएको मौकामा घरभित्रै पसेर अन्नपात नास गरेको छ । खाद्यबालीका साथै तरकारी र फलफूल खानुका साथै बिरुवा उखेलेर नष्ट गरिदिने अर्का कृषक वसन्त विकले बताए ।
“बाँदरको हुल पसेपछि क्षणभरमै खेतीबाली खाने र नष्ट गर्छन्”, उनले भने, “धान र गहुँको समयमा खासै दुःख नदिने बाँदरले मकै पाक्ने याममा बढी समस्यामा पारेको छ ।” बाँदरको समस्याले वर्षमा २० मुरी धान फल्ने खेतमा बाली लगाउनै छाडेको अर्का कृषक सुनिल केसीले बताए ।
वर्षभरिलाई पुग्ने खाद्यान्न एकैछिनमा सखाप पार्ने भएपछि अरु कामधन्दा छाडेर बाँदर धपाउनुपरेको कृषकको भनाइ छ । बाँदर धपाउनका लागि खेतबारीको डिलमा छाप्रो नै बनाएका छन् । एक हजार ५०० भन्दा धेरै घरपरिवारको बसोबास रहेको मल्लाजमा ५० हेक्टर बढी खेतीयोग्य जमिन छ । वनको विस्तारसँगै जङ्गल वरपरका खेतबारीमा खेती हुन छाडेको छ । आहाराको खोजीमा बाँदरलगायत वन्यजन्तु बस्तीमै आउन थालेका डिभिजन वन कार्यालय म्याग्दीका निमित्त प्रमुख सन्तोष खनालले बताए ।
उनका अनुसार बाँदरलाई लखेट्न, पक्रन, घाइते बनाउन, मार्न, बन्ध्याकरण गर्न, स्थानान्तरण गर्न, घरमा पाल्न नपाउने नियम छ । टिमुर, सतुवा, चिराइतो, कुरिलो, ओखार, बेसार, कागती, केरा, फुल र घाँसलगायत वैकल्पिक खेती गर्न खनालले सुझाव दिए । नेपालमा आसामी रातो, रातो र सेतो रङको लङ्गुर बाँदर पाइन्छ । आसामी रातो बाँदर संरक्षित स्तनधारी वन्यजन्तु हो । सेतो लङ्गुर बाँदर एक–दुई वटाको सङ्ख्यामा बस्छ । आसामी र रातो बाँदर भने समूहमा बस्छन् ।
केही स्थानीय तहले बाँदर स्थानान्तरण, धपाउने औजारको विकास र घास खेती गरे पनि सबै ठाउँमा यस्तो प्रयास हुनसकेको छैन । बाँदर आतङ्क नेपालका धेरै ठाउँका कृषकको साझा समस्या हो । सरकारले दीर्घकालीन योजना र उपायको खोजी गरेर बाँदरको समस्या समाधान गर्नुपर्ने कृषकको माग छ ।
नेपालबहस संवाददाता
नेपालबहस डटकमको अंग्रेजी संस्करणका साथै अनलाइन टीभी पनि सञ्चालित छ । फेसबुक र ट्वीटरमार्फत पनि हामीसँग जोडिन सकिनेछ । नेपालबहसमा प्रकाशित कुनै सामग्रीबारे कुनै गुनासो, सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई [email protected] मा पठाउनु होला । धन्यवाद ।
लेखकबाट थपव्यवसायीलाई जरिवाना बढी भयोः वरिष्ठ उपाध्यक्ष श्रेष्ठ
माघ १५, २०८० सोमबार
तेस्रो मुलुकका लागि निर्यातको शुभारम्भ
माघ १२, २०८० शुक्रबार
महानगरविरूद्ध सडक व्यापारीले आन्दोलन गर्ने
माघ १२, २०८० शुक्रबार
बंगलादेशकी पूर्वप्रधानमन्त्री जियाको जेल सजाय थपियो
चैत १५, २०८० बिहिबार
राष्ट्रिय सभाकी उपाध्यक्ष अर्यालले बुझाइन राजीनामा
चैत १५, २०८० बिहिबार
घोप्टेभिरमा सडक ढलान गरिँदै
चैत १५, २०८० बिहिबार
केजरीवाललाई मुख्यमन्त्रीबाट हटाउने रिट अदालतद्वारा खारेज
चैत १५, २०८० बिहिबार
लम्साल, शर्मा र पौड्यालमध्ये को होला सचिवमा बढुवा ?
चैत १५, २०८० बिहिबार
एसइईमा गण्डकीबाट ४० हजार बढी विद्यार्थी सहभागी
चैत १५, २०८० बिहिबार