युवालाई रोजगार होईन,उद्यमी बनाउनु पर्छ
नेपालबहस संवाददाता
असार ७, २०७७ सोमबार ०:२१:३
♦ वसन्तकुमार शाही,युवा वैज्ञानिक
७ असार, काठमाडौं । पछिल्लो अवस्थामा नेपालबाट करिब ४६.५ प्रतिशत युवाहरु खाडी मुलुकमा रोजगारीको सिलसिलामा गएका छन् । जहाँ ४०–४५ डिग्री तापक्रममा, ज्यानको बाजी थापेर आफ्नो र परिवारको भोको पेट पाल्न स्वदेश मै केही उपाय नभएपछि बाध्य भएर बिदेश पलायन हुन् ।
ती युवाहरुले पठाएको रेमिट्यान्सको कुल ग्राहस्थ उत्पादनमा ७० प्रतिशत योगदानले देश चलेको छ । तर तिनै युवाहरू स्वदेश आउँदा खोई राज्यले रोजगारी तथा उद्यमशिलताको व्यबस्था गरेको ? यदि राज्यले उनीहरुका लागि केही गर्न सक्दैन भने किन रेमिट्यान्सबाट गरिब जनताको पैसा लिनु केका लागि ? नेता, कार्यकर्ता पाल्नको लागि हो कि देशको विकास निर्माण, युवा उद्यमी र रोजगारीको लागि हो ?
विश्वका कयौं धनी देशका नागरिकहरु कहिल्यै रोजगारीको सिलसिलामा भौतारिएको पाईदैन । किनभने रोजगारीले केवल आफ्नो पेटलाई मात्र धान्न सकिन्छ अनि मुस्किलले परिवारको । त्यही माथि नेपाल जस्तो गरिब देशमा न्युनतम तलबबाट मानिसका आधारभुत आवश्यकताहरु पूरा गर्न सकिरहेका छैनन् । त्यहीँ भएर कर्मचारीले आर्थिक हिनामिना, भस्ट्राचार गर्न खोज्छन् आफ्ना दैनिक आवश्यकता पूरा गर्नको लागि ।
विश्वका धनी व्यक्तिहरु कोही पनि रोजगार भएर धनी भएका होईन्, उद्यमशिलताबाट धनी भएका हुन् । जस्तैः माइक्रोसफ्टका मालिक बिल गेट्स, जेफ बेजोस, बेनार्ड, वारेन, ल्यारी, जुर्करबर्ग, एलन मक्स जस्ता व्यक्तिहरुलाई राम्रोसँग थाहा थियो कि रोजगारीको लागि भौतारिनु हुन्न । उद्यमी कसरी बन्ने भन्नेतर्फ प्राथमिकता दिनुपर्छ भन्ने उनीहरुको मानसिकता बिकास भएको थियो । तर हामी नेपाली उद्यमी बन्न खोज्दा दुख हुन्छ, मान्छेले नराम्रो सोच्छ जस्ता नकारात्मक कुराहरु धेरै सोच्न पुग्छौं ।
तपाई रोजगार बन्नु भयो भने केवल तपाईले मात्र जागिर पाउनुहुन्छ अनि शिक्षित बन्न सक्नु हुन्छ । त्यही माथि न्युन तलबमा तर तपाई उद्यम गर्दै हुनुहुन्छ भने आयश्रोत पनि धेरै हुन्छ साथै २/४ जना अरु बेरोजगार युवा तथा आफन्तहरुलाई पनि रोजगारी दिन सकिन्छ । रोजगार हुँदा तपाईको कसैको गलमभच मा बसेर काम गर्नुपर्छ । यस क्रममा कति तनाव, गाली, जस्ता कुरालाई सहनुको पीडा कस्तो होला ? के गर्नु नेपालमा त्यही जागिर नपाएर लाखौं युवाहरु खाडी मुलुक जान बाध्य छन् । तपाईले उद्यमशिलता गर्नु भयो भने मालिक भएर स्वतन्त्र रुपमा काम गर्न पाउँदाको आनन्द कस्तो होला ? एकछिन सोच्नुस त ! अब युवा उद्यमी बन्नु पर्छ, रोजगारीको खोजीमा हिड्ने होईन ।
सरकारले “एक घर, एक युवा, एक उद्यमी” कार्यक्रम ल्याएर स्थानीय तहदेखि केन्द्रसम्म लागु गर्नु जरुरी छ । राज्यले एक घरमा एक रोजगारी दियो भने एक घर परिवारमा न्युनतम ४ जना सदस्य हुन्छन् । त्यसमध्ये एकजना मात्र रोजगार हुन्छ भने अरु त्यहीँ रोजगारीको भर पर्नुपर्छ । यसरी धेरैको आफ्नो आधारभुत आवश्यकता पूरा नहुदाँ आत्महत्या, डिप्रेशन जस्ता समस्याहरु बर्षेनी देखा पर्न थालेका छन् । राज्यले हरेक घरमा एक युवालाई मात्र उद्यमी बनाउन सक्यो भने त्यो युवाले पछि परिवारका अन्य सदस्यहरुलाई समेत रोजगार दिन सक्छ । यसबाट कोही पनि बेरोजगारी बस्नु पर्दैन् ।
राज्यले कसरी युवाहरुलाई उद्यमी बनाउने ?
यो चुनौतीको कुरा हो तर अवश्य लाखौं युवाहरुलाई उधमी बनाउन सकिन्छ न्युनतम लगानीमा । हामी सबैलाई थाहा छ, नेपाल कृषि प्रदान देश हो । तर आफुले उत्पादन गरेको कृषिउपजले ३ महिनाको लागि पनि पर्याप्त हुदैन । प्रत्येक दिन भारत लगायतका देशबाट अर्बौंको खाद्यपर्दाथ किन रहेका छौं । यो अवस्थाबाट पार पाउन कृषि प्रधान देशले आफुले उत्पादन गरेको स्वदेशमा खपत गर्ने मात्र होइन विदेश निर्यात गरि अर्बौं विदेशी मुद्रा स्वदेशमा भित्र्याई बिकास निर्माणमा लगानी गर्न सक्नुपर्छ तब मात्र देश समृद्ध हुन्छ ।
अत हरेक स्थानीय तहले आफ्नो नागरिकको डाटा संकलन गरि कुन युवासँग कस्तो क्षमता छ त्यसको पहिचान गरि कृषि, स्वास्थ्य, व्यापार, उद्योग इत्यादि क्षेत्रमा संग्लन गराउने कार्य योजनाहरु ल्याउने चेष्टा गर्नु जरुरी भैसकेको छ । कृषिको लागि राज्यले नै बिउ, आधुनिक कृषि औजार लगायतका अनुदान र बजारीकरणको उचित व्यवस्था गर्ने हो भने युवाहरु आफै उद्यमी हुन सक्छन । यसबाट राज्यको अर्थतन्त्र बलियो भई कर पनि धेरै उठ्न जान्छ । जो राज्यलाई नै फाईदाजनक हो । जस्तै कसैले माछा पालन गर्छ भने माछाका भुराहरु दिने, आलु खेती गर्न चाहन्छ भने आलुको बीउ दिने, व्यापार गर्न खोज्दैछ भने सहुलियतपूर्ण ऋणको व्यवस्था गर्न सकिन्छ ।
हजारौं युवालाई उद्यमी बनाउन कसरी आर्थिक व्यवस्थापन गर्ने ?
अहिले स्थानीय तहमा लाखौं भस्ट्राचार भईरहेको छ । दिन प्रतिदिन विकास निमार्णका नाममा आर्थिक हिनामिना हुँदा स्थानीय तहको बजेट नै सकिने गरेको छ । उदाहरणको लागि कालिकोट जिल्लामा करिब ३९ हजार घरधुरी रहेका छन् । अब एक घर, एक युवा, एक उद्यमीको नीति बमोजिम कालिकोटमा ३९ हजार युवालाई उद्यमी बनाउन सकिन्छ ।
मानौँ १० हजार युवाहरुले आलु खेती मात्र गर्न चाहे भने प्रत्येक युवालाई एक हजार केजी आलुको बीउ वितरण गर्दा एक करोड केजी बीउ चाहिने भयो । बीउ खरिद गर्दा राज्यले प्रति केजी रु. २० का दरले जम्मा २० करोडले १० हजार युवा उद्यमी हुने भए । २० करोडको बीउले कम्तिमा १ अर्ब केजी आलु फल्यो भने २० अर्ब आम्दानी हुने रहेछ । आलु फेरि बर्षमा तीन पटक हुन्छ । आलु त एउटा उदाहरण मात्र दिएको हो यस्ता अन्य उत्पादन पनि गर्न सकिन्छ । के युवा उद्यमीहरुले अर्बौं आम्दानी गर्न थालेपछि राज्यले सहयोग गरेको अनुदानको १० गुणा बढी दिन नसक्लान त ? किन राज्य युवाहरुलाई बेरोजगार बनाएर राख्दैछ तर आफू चाहिँ खर्बौ खर्ब भस्ट्राचार गर्न मै तल्लीन हुने गरेको छ ।
यसरी १० हजार युवालाई उद्यमी बनाउन २० करोड खर्च हुन्छ भने ३९ हजार युवालाई उद्यमी बनाउन करिब ८० करोड खर्च हुन्छ । तिनलाई २० करोड बराबरको आधुनिक कृषि औजार उपलब्ध गराउदा कुल १ अर्बमा एक जिल्लामा “एक घर, एक युवा, एक उद्यमी” कार्यक्रम सम्पन्न हुने रहेछ । ७७ अर्ब पैसा भयो भने देशका ३० लाख युवाहरुलाई उद्यमी बनाउन सकिने रहेछ । ती ३० लाख युवाहरुले आफ्नो उद्यममा करिब २ जनालाई मात्र रोजगारी दिने सक्दा पनि ६० लाख युवाहरुले थप रोजगारीं पाउने रहेछन् । ३० लाख युवा उद्यमीले खडा भएपछि राज्यलाई कस्ले दिन्छ गाली ? किन जान्छन् खाडीमा रोजगारको लागि ? किन युवाहरु सडकमा बिरोध गर्छन ?
(लेखक शाही अन्तर्रास्ट्रिय युवा वैज्ञानिक अवार्ड सन् २०१४ पेरिस फ्रान्स तथा
सन् २०१७ नेपाल सरकार राष्ट्रिय युवा प्रतिभा पुरुस्कारबाट सम्मानित भैसकेका छन् ।)
नेपालबहस संवाददाता
नेपालबहस डटकमको अंग्रेजी संस्करणका साथै अनलाइन टीभी पनि सञ्चालित छ । फेसबुक र ट्वीटरमार्फत पनि हामीसँग जोडिन सकिनेछ । नेपालबहसमा प्रकाशित कुनै सामग्रीबारे कुनै गुनासो, सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई [email protected] मा पठाउनु होला । धन्यवाद ।
लेखकबाट थपव्यवसायीलाई जरिवाना बढी भयोः वरिष्ठ उपाध्यक्ष श्रेष्ठ
माघ १५, २०८० सोमबार
तेस्रो मुलुकका लागि निर्यातको शुभारम्भ
माघ १२, २०८० शुक्रबार
महानगरविरूद्ध सडक व्यापारीले आन्दोलन गर्ने
माघ १२, २०८० शुक्रबार
८ सय ७७ प्रहरी काजबाट फिर्ता
चैत १५, २०८० बिहिबार
देशमा अर्को उथलपुथल हुनेवाला छः प्रधानमन्त्री प्रचण्ड
चैत १५, २०८० बिहिबार
सादा पोशाकमा प्रहरी परिचालन नगर्न हेडक्वार्टरको पत्र
चैत १५, २०८० बिहिबार
एसएसपी अधिकारी सशस्त्रको डीआईजीमा सिफारिस
चैत १६, २०८० शुक्रबार
चैते झरीले बाटो हिलाम्य, ३० मिनेटको दूरीलाई चार घण्टा
चैत १६, २०८० शुक्रबार
हेलम्बुमा हाइअल्टिच्युड भलिबल प्रतियोगिता हुने
चैत १६, २०८० शुक्रबार
सिद्धि हाइड्रो कम्पनीको शेयर निष्कासन तथा बिक्री प्रबन्धकमा सिटिजन्स क्यापिटल
चैत १६, २०८० शुक्रबार
अतिथि सत्कार घरबासमा विदेशी पर्यटक बढ्दै
चैत १६, २०८० शुक्रबार
देउडा खेल्दै सर्वसाधारण
चैत १६, २०८० शुक्रबार