बिगमर्जकाे साइडइफेक्ट: बैंक अफ काठमाण्डूको घट्दो व्यापार, चौथो त्रैमासमा पनि खस्किँदो प्रतिवेदन

२८ श्रावण, काठमाडौं । कुनै समय लिडर बैंकको रुपमा आफुलाई स्थापित गर्न सफल बैंक अफ काठमाण्डू वर्तमान अवस्थामा दिन प्रतिदिन अवस्था खस्कँदो क्रम जारी रहेको छ । बैंक तथा वित्तीय क्षेत्रका जानकारहरूका अनुसार बैंकको यस्तै अवस्था रहने हो भने बैंकले केही वर्षपछि विकास बैंकसँग प्रतिष्पर्धा गरेको देख्न पाईने छ। बैंक व्यवस्थापनले आक्रामक रुपमा व्यापार व्यवसाय विस्तार गर्न नसक्दा बैंक अफ काठमाण्डूको आर्थिक वर्ष ०७६/७७ को चौथो त्रैमासको वित्तीय विवरण पनि खासै आकर्षक आएको छैन ।

बैंकले आज बिहान सार्वजनिक गरेको गत आर्थिक बर्षको वित्तीय विवरण अनुसार प्रमुख आम्दानीको श्रोतका रूपमा रहेकाे खुद व्याज आम्दानी नै ठूलाे मात्रामा घटेको कारणले गर्दा बैंकको प्रमुख आम्दानीको मुहान घट्दै गएको देखिन्छ । खराब कर्जा अचाक्ली वृद्धि भएको कारणले जोखिम बापत निकै धेरै रकम व्यवस्थापन गर्नु पर्दा बैंकको खुद मुनाफा पनि घट्न पुगेकाे हाे । निक्षेप संकलन र कर्जा प्रवाहमा पनि बैंक आक्रामक रुपमा प्रस्तुत हुन सकेको छैन् ।

वरिष्ठ बैंकर शोभनदेव पन्त बैंकको सीईओको रुपमा कार्यरत भएतापनि बैंक व्यवस्थापनले व्यवसायिक कार्ययोजनाहरु ल्याउन नसक्दा बैंक यो हालतमा पुगेको हो । अलग अलग अस्तित्वमा रहेका दुई बाणिज्य बैंकहरु बैंक अफ काठमाण्डु र लुम्बिनी बैंकको बिग मर्जपछि  बैंक झन् ओरालो लाग्न थालेको छ । बिगमर्जपछि सिर्नजी हासिल हुनुपर्नेमा बैंकका कर्मचारीहरुमा गुटबन्दी र एकले अर्कालाई फसाउने धन्दा चल्दा बैंकभित्रको संस्थागत सुशासनमा पनि धमिरा लागेको हो । सो बैंकका पूर्व सीईओ अजय श्रेष्ठ लगायत उच्चपदस्थलाई बैंकिङ कसुरमा फसाइएपछि बैंकभित्र गृटबन्दी झन् पन्पिएको छ । यसलाई जानकारहरु बिगमर्जभित्रको खराब प्रभावका रुपमा चित्रण गर्छन् ।

हाल बैंक संचालक समितिको अध्यक्षमा प्रकाश श्रेष्ठ छन् । त्यस्तै संचालक समितिको सदस्यमा राधेश पन्त, जीतेन्द्र धिताल, हेमराज सुवेदी, गोविन्दप्रसाद शर्मा रेग्मी , मदनलाल जोशी र मोहोना लोहनी छन् । त्यस्तै बैंक उच्च व्यवस्थापनमा प्रमुख कार्यकारी अधिकृतको रुपमा शोभनदेव पन्त रहेका छन् । त्यसैगरि नायब प्रमुख कार्यकारी अधिकृतमा श्रवणलाल मास्के कार्यरत छन् ।

बैंक अफ काठमाण्डूको आर्थिक वर्ष ०७६/७७ को चैाथो त्रैमास र आर्थिक वर्ष ०७५/७६ को चौथो त्रैमासलाई दाँजेर हेर्दा :

खुद मुनाफामा ठूलो गिरावट :
बैंकको खुद मुनाफामा ठूलाे गिरावट आएको छ । आर्थिक वर्ष ०७६/७७ को चौथो त्रैमाससम्म बैंकले जम्मा १ अर्ब ४७ करोड खुद मुनाफा गरेको छ जबकीआर्थिक वर्ष ०७५/७६को चौथो त्रैमाससम्म बैंकले १ अर्ब ८९ करोड खुद मुनाफा गर्न सफल भएको थियो ।  यसरी बैंकको खुद मुनाफामा २२ प्रतिशतको गिरावट आएको छ । हालैको मौद्रिक नीतिले बैंक तथा वित्तीय संस्थाहरूलाई ठूलो राहत र सुविधा दिदाँ पनि बैंकको हालत झन् खस्कनुलाई बैंकभित्र संस्थागत सुशासनको चरम अभाव छ भनेर विश्लेषण गर्नुपर्ने हुन्छ ।

प्रमुख आम्दानीको श्रोतमा पनि गिरावट :
बैंकको प्रमुख आम्दानीको श्रोतमा रहेको खुद व्याज आम्दानीमा ५ प्रतिशतको गिरावट आएको छ। आर्थिक वर्ष ०७६/७७ मा ३ अर्ब ५८ करोड खुद व्याज आम्दानी गरेको बैंकले आर्थिक वर्ष ०७५/७६ मा भने ३ अर्ब ७७ करोड खुद व्याज आम्दानी गरेको थियो ।

खुद मुनाफामा पहिरो आउनुको कारण ?
बैंकले जोखिम बापत ५३ करोड ७६ लाख व्यवस्थापन गर्नुपरेको छ । आर्थिक वर्ष ०७५/७६ को चौथो त्रैमासमा बैंकले ६ करोड ४५ लाख मात्र जोखिम बापत व्यवस्थापन गर्नुपरेको थियो । यसरी खुद व्याज आम्दानीमा आएको गिरावट र जोखिम बापत निकै धेरै रकम व्यवस्था गर्नु पर्दा बैंकको मुनाफामा असर परेको हो ।

प्रतिशेयर आम्दानी घट्यो
कम्पनीको हाल चुक्ता पुँजी ८ अर्ब ५४ करोड रहेको छ । चुक्ता पुँजीमा ६ प्रतिशतको वृद्धि देखिएको र खुद मुनाफामा २२ प्रतिशतको गिरावट आएको कारणले गर्दा कम्पनीको प्रतिशेयर आम्दानी २७ प्रतिशतले कम हुँदै जम्मा १७ रुपैयाँ २६ पैसा मात्र छ ।

मूल्य आम्दानी अनुपात १३ गुणा :
कम्पनीको दोश्रो बजारमा श्रावण २७ गतेको बजार मूल्य २२७ लाई आधार मान्दा मूल्य आम्दानी अनुपात १३ दशमलव १५ गुणा रहेको छ ।

संचित मुनाफा घट्यो :
बैंकको संचित मुनाफा पनि घटेको छ । बैंकको संचित मुनाफा ३१ प्रतिशतले घटेर ९५ करोड ५२ लाख पुगेको छ भने जगेडा कोष ६ प्रतिशतले वृद्धि हुँदै ४ अर्ब ८० करोड पुगेको छ । शेयर प्रिमियम शिर्षकमा कुनै रकम नै छैन ।

निक्षेप संकलन र कर्जा प्रवाह सुस्त :
निक्षेप संकलन ११ प्रतिशतले वृद्धि हुँदै ९२ अर्ब १० करोड पुगेको छ भने कर्जा प्रवाह ८ प्रतिशतले वृद्धि हुँदै ७५ अर्ब ९१ करोड पुगेको छ ।

खराब कर्जा २ प्रतिशत भन्दा माथि :
खराब कर्जा ५३ प्रतिशतले वृद्धि हुँदै २ दशमलव ३५ प्रतिशत पुगेको छ । आर्थिक वर्ष ०७५/७६को चौथो त्रैमासमा खराब कर्जा १ दशमलव ५४ प्रतिशत थियो ।

किताबी मूल्य घट्यो :
कम्पनीको किताबी मूल्य वा प्रतिशेयर नेट्वर्थमा गिरावट आएको छ । प्रतिशेयर नेट्वर्थ १७३ रुपैयाँबाट घटेर १६७ रुपैयाँ आएको छ।

वितरण योग्य मुनाफा निकै कम :
कम्पनीले १ अर्ब ४७ करोड खुद मुनाफा गरे पनि कम्पनीले रेगुलेटरी रिजर्व, विभिन्न जगेडामा रकम व्यवस्थापन, कर्मचारीलाई तालिम खर्च र सामाजिक उत्तरदायित्वकाे लागि रकम राखेर जम्मा बाँकी रहेको वितरण योग्य मुनाफा ८८ करोड ७ लाख बाँकी रहन्छ । यही वितरण योग्य मुनाफालाई आधार मान्दा बैंकको लाभांश दिने क्षमता जम्मा १० दशमलव ३१ प्रतिशत रहेको छ । कम्पनीसँग शेयर प्रिमियम शिर्षकमा रकम छैन।

कम्पनीको सीसीडी अनुपात भने ७० दशमलव ९१ प्रतिशत रहेको छ । बैंकले आधार व्याजदर भने कम गराउन सफल भएको छ । आधार व्याजदर थोरै घटेर ८ दशमलव ७१ प्रतिशत पुगेको छ ।

निस्कर्ष:
खुद व्याज आम्दानीमा आएको गिरावट र जोखिम बापत धेरै रकम व्यवस्थापन गर्नु परेकोले कम्पनीको मुनाफा घट्न पुगेको छ । त्यस्तै कम्पनीको वितरणयोग्य मुनाफा एकदमै कम छ, जस्ले गर्दा लगानी कर्ताले आकर्षक लाभांश पाउने सम्भावना पनि कम छ। खराब कर्जा २ प्रतिशत माथि पुगेको छ भने किताबी मूल्यमा गिरावट आउनुलाई बैंकको आधारभूत रुपमा पनि कमजोर हुँदै गएको देखिन्छ ।