चार ट्राभल एजेन्सीको कब्जामा नेपाल एयरलाइन्स !

१९ भदौ, काठमाडौं । नेपाल एयरलाइन्स चारवटा ट्राभल कम्पनीको कब्जामा रहेको पाइएको छ । कोरोना भाइरसको महामारीमा पनि चारवटा ट्राभल एजेन्सीले एयरलाइन्सलाई कब्जामा राखेर यात्रुलाई सास्ती दिइरहेको पाइएको छ ।

कोरोना महामारीमा पाँच महिनापछि शुरु भएको नियमित उडानका लागि यात्रु टिकट नपाएर हैरान छन् । कर्मचारीको मिलेमतोमा सरकारी स्वामित्वको नेपाल एयरलाइन्समा व्यापारी र बिचौलियाको रजगज हुँदा यात्रु सधै मारमा पर्ने गरेका छन् ।

अहिले नेपाल एयरलाइन्स विदेशबाट आउँदा र विदेश जाँदा पनि कहिलेकाँही रित्तै यात्रा गर्छ । खासगरी बर्षौदेखि नेपाल एयरलाइन्सको घाटा, फितलो व्यवस्थापन र यात्रुलाई समस्यामा पार्न ट्राभल एजेन्सीको मुख्य हात छ ।

जसलाई अहिलेसम्म तालुकदार मन्त्रालय संस्कृति, पर्यटन तथा नागरिक उड्यन मन्त्रालयले कुनै सुधार तथा चुस्त व्यवस्थापनको काम गरेको छैन् । नेपाल वायुसेवा निगमको नेतृत्वलाई देखाएर उम्किन खोज्ने मन्त्रालय एयरलाइन्सभित्रको समस्यालाई कहिल्यै सुधार्न प्रयासरत झनै देखिदैन् ।

यी हुन् ४ सिण्डिकेटर ट्राभल एजेन्सी !

नेपाल एयरलाइन्सलाई पछिल्लो समय कब्जामा लिने चार ट्राभल एजेन्सीमध्ये पहिलो हो, हारभेष्टमुन इन्टरनेस्नल टुर्स एण्ड ट्राभल कम्पनी । काठमाडौंको गैह्रीधारामा कार्यालय रहेको यो कम्पनी रामप्रसाद श्रेष्ठको हो ।

श्रेष्ठ नेपाल वायुसेवा निगममा लामो समयदेखि प्रभाव राख्ने व्यक्ति हुन् । खासगरी सञ्चालक समिति, राजनीतिक दल, सत्ताधारी नेता र कर्मचारीसँग परस्पर सम्पर्कमा रहेर आफ्नो स्वार्थ लुट्न उनी माहिर देखिन्छन् ।

वायुसेवा निगम स्रोतका अनुसार एयरलाइन्समा कब्जा जमाउने अर्का व्यापारी हुन् भोला थापा । प्रेसिडेन्ट ट्राभल एण्ड टुर्स प्रालि चलाएका थापा पनि एयरलाइन्सको ‘टिकेटिङ सिस्टम’ हावी रहेका व्यक्ति हुन् ।

जसका कारण नेपाल एयरलाइन्समा सिण्डिकेट हावी भएको छ भने यात्रुले सास्ती पाइरहेका छन् । आफूसँगै अरु ४ वटा कम्पनीबाहेक अरुलाई टिकट बेच्नै नदिने र अनलाईन पद्धतिमा पनि लैजान नदिने थापाकै कारण नेपाल एयरलाइन्स निकम्मा बन्दैछ ।

दरबारमार्गमा कार्यालय रहेको प्रेसिडेन्ट ट्राभल एण्ड टुर्स कम्पनीले नेपाल एयरलाइन्सको टिकटमा धेरै प्रभाव जमाउने कम्पनीमध्येमा पर्दछ ।

यस्तै नेपाल एयरलाइन्सलाई आफनो कब्जामा राख्न खोज्ने अर्को कम्पनी हो, सोसाइटी ट्राभल । सुनिल शर्मा सञ्चालक रहेको यो कम्पनीले पनि नेपाल एयरलाइन्समा टिकट बेच्दा एक किसिमको सिण्डिकेट नै लादेको छ ।

हात्तीसारको सोसाइटी कम्पलेक्समा कार्यालय राखेर कम्पनी चलाउने शर्मा नाट्टाका पूर्वअध्यक्ष अर्जुन शर्माका भाई पनि हुन् । नेपाल एशोसिएसन अफ टुर एण्ड ट्राभल एजेन्ट्स नाट्टाका पुर्वध्यक्ष अर्जुनको छत्रछायामा रहेर सुनिनले नेपाल एयरलाइन्सका कर्मचारीलाई समेत प्रभावमा पार्छन् ।

यस्तै नेपाल एयरलाइन्सको टिकट बिक्रीमा एकलौटी सिण्डिकेट कायम राख्ने अर्को कम्पनी हो, मेगा बाइट ट्राभल एण्ड टुर्स प्राली । नागपोखरीमा कार्यालय रहेको यो कम्पनी चित्रबहादुर गुरुङको हो ।

पर्यटन तथा ट्रेकिङ व्यवसायमा रमाएका उनी पनि नेपाल एयरलाइन्सको व्यवस्थापनलाई घुडा टेकाउने व्यक्ति हुन् । जसको सक्रियताले वायुसेवा निगम, नेपाल एयरलाइन्सको नेतृत्व गल्ने मात्रै होइन, जनताको सेवालाई चुस्त बनाउनुका साटो बिचौलियासामु ढल्ने गरेको छ ।

नियामक निकाय मौन !

नेपाल एयरलाइन्सको ‘टिकेटिङमा सिण्डिकेट’ लाद्ने ट्राभल एजेन्सीमाथि सम्बन्धित निकायले मौनता साधेको छ । नेपाल एयरलाइन्सले अहिलेसम्म यसबारे कुनै प्रतिक्रिया सार्वजनिक गरेको छैन् ।

एयरर्पोटमा यात्रु टिकट नपाएर अलपत्र परेपनि एयरलाइन्स भने गैरजिम्मेवार बनेको छ । यसबारेमा हामीले पटक पटक एयरलाइन्ससँग सम्पर्क गर्न खोज्दा सम्पर्क हुन सकेन् ।

यस्तै नेपाल पर्यटन बोर्ड पनि यसबारेमा त्यति जिम्मेवार बन्न सकेको छैन् । टिकटमा एकलौटी सिण्डिकेट लादेको र यात्रुले बढी मूल्यमा टिकट काटेको गुनासो गरेपनि आफूले कारबाही गर्न नमिल्ने बोर्डको प्रतिक्रिया छ ।

‘केही ट्राभल एजेन्सीले बढी मूल्य लिएर टिकट काटेको गुनासो आएको थियो’ बोर्ड सदस्य तथा प्रवक्ता नन्दिनी थापाले नेपालबहससँग भनिन्, ‘तर हामीले कारबाही गर्नेभन्दा एयरलाइन्स र संस्कृति, पर्यटन तथा नागरिक उडड्यन मन्त्रालयलाई जानकारी गराएका छौ ।’

एयरलाइन्सको टिकटमाथि केही ट्राभल एजेन्सीले सिण्डिकेट लादेको वास्तविकताबारे पनि गुनासो आउने गरेको उनको भनाई छ । केही सीमित ट्राभल एजेन्सीले मात्रै टिकट काट्ने जिम्मा लिने तर यात्रुको संख्या र सिटका बारेमा चुस्त व्यवस्थापन तथा समन्वय नहुँदा यात्रुले सास्ती पाउने गरेको गुनासो पनि आफूहरु कहाँ आउने गरेको उनको भनाई छ ।

‘सीमित ट्राभलबाट मात्रै टिकट काटिने र यात्रुले सिट नपाउने गुनासो पनि हामीकहाँ आउने गरेको छ’ उनले भनिन, ‘गुनासो सुनेपछि हामीले पर्यटन व्यवसायी, नेपाल एयरलाइन्स, सम्बन्धित निकायलाई राखेर छलफल गर्ने गरेका छौ । तर अहिले कोरोनाले गर्दा त्यस्ता गुनासालाई त्यति सम्बोधन गर्न सकिएको छैन् ।’

पर्यटनमन्त्रीका गफै ठूला, काम शुन्य !

पर्यटनमन्त्रीका रुपमा कार्यभार सम्हालेको झण्डै डेढ बर्ष पुग्न लाग्दा योगेश भट्टराईकाे इमेज हिजोको भन्दा झन् खस्किदै छन् । युवा नेताका रुपमा उनले गर्ने भाषण, उनले सुनाउने योजना र दिने गफ धेरै युवाका लागि चर्चाको विषय बन्थे ।

सञ्चारमाध्यम र पत्रकारसँग निकै नजिकको सम्बन्ध बनाएका उनले त्यो सम्बन्ध सफल राजनीतिज्ञका रुपमा निर्वाह गर्न भने सकेका छैनन् । उनले कार्यभार सम्हाले वित्तिकै पर्यटन र उडड्यन क्षेत्रमा धेरै परिवर्तन हुने अनुमान थियो ।

तत्कालिन पर्यटनमन्त्री रवीन्द्र अधिकारीको ताप्लेजुङमा भएको हेलिकोप्टर दुर्घटनामा परी मृत्यु भएपछि मन्त्री बन्ने अवसर पाएका योगेश भने अहिले खाली मन्त्रालयमा बसेर समय व्यतित गरिरहेका छन् ।

उनले कार्यकाल शुरु गर्नेवित्तिकै पूर्वनिर्धारित भ्रमण बर्ष २०२० स्थगित हुन पुग्यो । कोरोनाले गर्दा धुमधामका साथ शुरु गरेको कार्यक्रम बीचैमा स्थगित हुनु नै उनका लागि असफलताको पहिलो कदम थियो ।

त्यसपछि उनले यसलाई बर्ष नभई दशकका रुपमा लैजाने योजनासहित मन्त्रिपरिषद बैठकमा प्रस्ताव लिए । तर २० लाख पर्यटक भित्र्याउने महत्वाकांक्षी भ्रमण बर्ष २०२० आँखै अगाडि कोरोनाले असफल बन्दा मन्त्रिपरिषद बैठकले भ्रमण दशकलाई स्वीकृति दिएन् ।

युवा नेता भनिएपनि उनले न कर्मचारीको मनोबल बढाउन सकेका छन् । न त पर्यटन तथा उडड्यन क्षेत्रमा नै केही गरेका छन् । नेपाल एयरलाइन्समा बर्षौदेखि चलिरहेको सिण्डिकेट, भ्रष्टाचार, वाइडबडी जहाज खरिदको अनियमितता, निजगढ एयरपोर्ट निर्माणको गफ लगायतका विषयमा उनको काम प्रष्ट छैन् ।

कुनै योजना र भिजनभन्दा खाली मन्त्री बन्ने सपना पालेर सिंहदरबार छिरेका योगेश भट्टराईको काम देखेर अहिले नेकपाकै नेता तथा कार्यकर्ता नै गफाडी मन्त्री भन्न थालेका छन् ।