सामुदायिक घाँसखेतीले फस्टायो पशुपालन
नेपालबहस संवाददाता
भदौ ३१, २०७७ बुधबार २२:१३:५४
◊ चन्द्रकला भण्डारी
३१ भदौ, तरहरा । इटहरी उपमहानगरपालिकाको वडा नं १९ ब्रह्मपुरमा स्थानीय किसानले शुरु गरेको सामुदायिक घाँसखेतीले गाउँमा पशुपालन फस्टाएको छ । ब्रह्मपुर सामुदायिक वनको छेउमा रहेका २९ घरपरिवारले पशुपालनका लागि जङ्गलभित्रै उन्नत जातको घाँस रोपेका छन् । उनीहरुले घाँसखेतीको सामुदायिकरूपमा हेरचाह र उपभोग गर्दै आएका छन् ।
गाईफार्म सञ्चालन गरिरहेका स्थानीयवासी दीपक रायमाझीका अनुसार ब्रह्मपुरवासीको मुख्य आयस्रोत नै पशुपालन हो । यहाँ गाई, भैँसी र बाख्रापालन फस्टाएको छ । गाउँमा करिब दुई हजार खसीबाख्रा र सयौँ गाईभैँसी पालिएका छन् ।
घाँसका लागि खेतीबारी नभएपछि रायमाझीले नै दुई वर्षअघि ब्रह्मपुरका बासिन्दालाई सङ्गठित गरेर जङ्गलभित्र घाँस रोप्ने योजना अघि बढाए । उनको त्यही योजना अहिले नमूना बनेको छ । गाउँलेले ब्रह्मपुर घाँस विकास स्रोत केन्द्र नामक संस्था स्थापना गरेका छन् भने केन्द्रको सञ्चालक समितिको अध्यक्ष उनलाई नै चयन गरिएको छ ।
सामुदायिक वन समितिसँग पाँच बिघा जग्गा निःशुल्क मागेर केन्द्रले १३ जातको कोसे, अकोसे र डाँले घाँस हुर्काएका छन् । हरेक सदस्यलाई दुई कठ्ठादेखि सात कठ्ठासम्म जमिन केन्द्रले उपलब्ध गराएको छ । त्यहाँ उन्नत जातको घाँस रोप्न लगाइएको छ । घाँसखेतीमा स्टाइलो, मेन्दुला, भटमासे, ज्वाइन्टभेज, बदामे, इन्दुलगायतका कोसे घाँसबाली र मलोसेस, सुपर नेपियर, मुलाटो, सुम्बा सेटेरियालगायतका अकोसे घाँसबाली हुर्काइएको छ । हिउँदमा जैघाँस, भेज, चावली, बर्सिमलगायतका घाँस रोप्ने गरिएको छ ।
सामुदायिकरूपमा हेरचाह र लगानी गर्न लगाइए पनि उपभोग आफ्नै मर्जीले गर्न पाइने भएकाले सदस्यहरु घाँसखेतीमा मरिमेटेर लागेका छन् । हरेक दिन ५० भारीभन्दा बढी घाँस जङ्गलबाट घर ल्याइने गरेको छ । ब्रह्मपुरका अधिकांश बासिन्दा एक कठ्ठादेखि तीन कठ्ठा जग्गामा घरगोठ बनाएर बस्दै आएका र जीविकोपार्जनका लागि पशुपालन नै उनीहरुको मुख्य पेशा भएको ब्रह्मपुर घाँस विकास स्रोत केन्द्रका सदस्य दिलबहादुर न्यौपानेले बताए ।
“गाई, भैँसी र बाख्रा नपाली परिवार पाल्न सकिने अवस्था छैन”, दुई दर्जन खसीबाख्रा र एक माउ भैँसी पालेका न्यौपानेले भने, “घर बनाउने जग्गा नै थोरै भएका बेला जङ्गलको घाँसखेती हामीलाई बरदान भएको छ ।” आफ्नो चक्लाको घाँस अर्कोले चोरी नगरोस् भनेर संस्थाले जरिवानाको व्यवस्थासमेत गरेको छ । केन्द्रका सदस्य राजु चौधरीका अनुसार पहिलोपटक अर्काको घाँस चोरी गरेको फेला परे सम्झाइबुझाई गरिने र दोस्रोपटकमा रु ५०० जरिवाना तिराइने नियम लागू गरिएको छ । तेस्रोपटक र त्यसभन्दा बढी जतिपटक घाँस चोरी हुन्छ, त्यति नै दोब्बर जरिवाना असुल गरिने त्यहाँको नियम छ ।
पशुपालनका लागि जङ्गलको सामुदायिक घाँसखेती बरदान सावित भएता पनि पशुपालक किसानलाई आधुनिक तालिम र अनुदानको भने खाँचो छ । घाँसखेती गरिएको स्थान जङ्गलभित्र रहेको हुँदा त्यहाँ घेराबेरा र सिँचाइ सुविधासमेत आवश्यक रहेको बताइन्छ । “उपमहानगरपालिकाले शुरुमा घाँसको उन्नत बीउ दिएको थियो”, अध्यक्ष रायमाझीले भने, “हाम्रो समृद्धि भनेको यही पशुपालन हो, स्थानीय सरकारले सिँचाइ, घेराबेरा र अनुदानको व्यवस्था गरिदिन्छ कि भन्ने आशामा छौँ ।” रासस
नेपालबहस संवाददाता
नेपालबहस डटकमको अंग्रेजी संस्करणका साथै अनलाइन टीभी पनि सञ्चालित छ । फेसबुक र ट्वीटरमार्फत पनि हामीसँग जोडिन सकिनेछ । नेपालबहसमा प्रकाशित कुनै सामग्रीबारे कुनै गुनासो, सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई [email protected] मा पठाउनु होला । धन्यवाद ।
लेखकबाट थपबजेटबारे अर्थमन्त्रीलाई ७ पूर्वअर्थमन्त्रीको सुझाव, पपुष्लिट नभई यथार्थपरक बजेट ल्याउनुस्
बैशाख १३, २०८१ बिहिबार
लगानीको वातावरण बनाउन सरकारी नीतिले निरन्तरता पाउँछ : अर्थमन्त्री पुन
बैशाख १०, २०८१ सोमबार
अमेरिका नेपालसँग थप नजिक रहेर काम गर्न इच्छुक देखियो: अर्थमन्त्री पुन
बैशाख ८, २०८१ शनिबार
गृहमन्त्रीको आलोचना गर्ने युवकमाथि प्रहरीको चरम यातना
नेपालबहस संवाददाता
बैशाख १३, २०८१ बिहिबार
राज्यकोषबाट १-२ अर्ब निकालेर सहकारी पीडितलाई दिने गृहमन्त्रीको मुड !
नेपालबहस संवाददाता
बैशाख ११, २०८१ मंगलबार
गृहमन्त्रीको आलोचना गर्ने युवकमाथि प्रहरीको चरम यातना
बैशाख १३, २०८१ बिहिबार
इलाम उपनिर्वाचनमा कांग्रेस
बैशाख १२, २०८१ बुधबार
चुनावी र्यालीमा बेहोस भएपछि भारतीय मन्त्रीद्वारा गर्मीलाई दोष
बैशाख १३, २०८१ बिहिबार
विश्व औलो दिवसः विदेशबाट आएकाबाट बढी जोखिम
बैशाख १३, २०८१ बिहिबार
बाँकेका वनमा लागेको डढेलोले खरायो, सर्प र चरा मरे
बैशाख १३, २०८१ बिहिबार
विद्यार्थी घट्दै गएपछि विद्यालय समायोजन गर्दै पालिका
बैशाख १३, २०८१ बिहिबार
धाराको मुहान सुक्दा पानीको दुःख झेल्दै
बैशाख १३, २०८१ बिहिबार
खानेपानीको ट्याङ्की निर्माण
बैशाख १३, २०८१ बिहिबार