“असम्भब भन्नेकुरा मुर्खको डायरीमा मात्र हुन्छ” !

माथिको भनाई एकजना बिश्वबिख्यात बिद्वानको हो । कल्पना नै उपलब्धिको धरातल हो । कल्पनामा ठुलो शक्ति हुने र कल्पना पश्चात यो धर्तिमा ठुलाठुला परिवर्तन र उपलब्धीहरु समेत हासिल भएकाले “असम्भब” भन्नेकुरा “मुर्ख”ले मात्र गर्दछ । एउटा कुरा हेक्का राख्न जरुरी छ । जुनकुरा कल्पनाद्धारा सम्भब छ, साथ र सहयोग प्राप्त हुनासाथ यो बिषयले आकार ग्रहणगर्न समय कुर्नु पर्दैन, बास्तबिकतामा परिणतहुन समय लाग्दैन ।

जुनसुकै समश्याका पछाडि केहि न केहि “कारण” हुन्छ । कारण बिनाको समश्या बिश्वमा हुँदैन र “कारण” नभई समाजमा कुनै घट्ना घट्दैन । सँगैका देशहरु बिकसित र समृद्ध हुँदा दक्षिण र पुर्बि एशियाका देशहरुले समृद्धि हासिलगर्न नसक्नु र यो क्षेत्र र यहाँका जनता दरिद्रताको मारमा पिल्सि रहनुमा “कारण” का रुपमा ठुलो कमजोरीहरु रहेकोछ ।

“गरिबी बिरुद्धलड्ने देशभित्र हो । शाशन पद्धति र शाशन ब्यबस्थामा गरिने परिवर्तनले मुलुक समृद्ध हुन्छ वा अमुक शाशक आउँदा समृद्धि प्राप्त हुन्छ । ” भन्ने “निर्भरता” को मानसिकता दक्षिण-पुर्बि एशियालीहरुले त्याग्न जरुरी भईसकेको छ । “विकाश”को लक्ष्य प्राप्ती देश बाहिरको परिबेशसँग अन्तरसम्बन्धित रहेको छ । एक्काईसौ शताब्दीको समयमा आ-आफ्नो देशभित्र एक्लाएक्लै गरिबी बिरुद्ध लडेर अर्थतन्त्र सबल र समृद्ध बनाउन सकिँदैन ।

आजको आधुनिक समयमा समृद्धि प्राप्त नहुनुमा देश बाहिरको अन्तराष्ट्रिय परिवेशले महत्वपुर्ण भुमिका खेलेको हुन्छ । अहिलेको समय अन्तर्राष्ट्रिय स्तरमा हुने प्रतिस्पर्धाको हो, बिश्व आर्थिक बजारसँग प्रतिस्पर्धा नगरीकन समृद्धता हासिल हुन्छ भन्ने ठान्नु कोरा कल्पना हो । बिकसित देशहरुको अर्थतन्त्रसँग सहकार्य र प्रतिस्पर्धा नगरिकन मुलुकमा समृद्धि आउछ भन्ने ठान्नु परिकल्पना (Ground Reality) मात्र हुनेछ ।

नेपाल लगायत दक्षिण र पुर्बि एशियाका अधिकांश देशहरु लुटको साम्राज्यद्धारा आक्रान्त छन । गौडा-गौडामा “भन्सार” र “कर” का नाममा गरिब जनताको टाउको माथि निर्मम प्रहार राज्यहरूबाट हुदैआएको छ । जनताको जिबनस्तर र क्रियाशक्ति बढाउनुपर्ने दायित्व बोकेको राज्य, क्रियाशक्ति घटाउन र उनिहरुलाई दरिद्रताको घानमा पिल्स्याउन उद्यत रहेको छ ।

अधिकांश देशको वैदेशिक मुद्रा संचिति र शोधनान्तर स्थिति बिदेश गएका श्रमिक युवाहरुको पाखुरामा निर्भर रहेकोछ । अर्थतन्त्र कृषि प्रधान भएका अधिकांश राष्ट्रहरुमा कृषि निर्बाहमुखि र जिबिकोपार्जनमा सिमित रहेकोछ । भएका कलकारखानाहरु धरासायि छन वा बिदेशी उत्पादनसँग प्रतिष्पर्धा गर्न नसक्ने अवस्थामा पुगिसकेका छन ।

अब पनि बिभिन्न तहको सरकार निर्माण गर्नु र ‘समृद्ध बनाउँछौ’ भन्ने ब्यक्ति वा संगठनलाई मुलुक जिम्मा लगाउनु मुलुकहरुलाई प्रयोगशालामा थप समयका लागि धकेल्नुमात्र हुनेछ । यो क्षेत्रका नेपाल कम्बोडीया,भियतनम लाओस,थाईल्याण्ड, म्यानमार,बंलादेश र भुटान लगायत देशका जनताहरुले हेक्का राख्नुपर्ने कुरा के हो भने यथास्थितिमा यो क्षेत्रमा परिवर्तन सम्भब छैन । त्याग र समर्पण बिना परिवर्तनको आशगर्नु ब्यर्थ हुनेछ ।

शान्ति र समृद्धिको मार्ग सिमा बिहिनता र बृहद राष्ट्र सहितको अर्थतन्त्रको निर्माण हो । समश्याको समाधान उत्साह र आशाका साथ एकिकरणको मार्गमा होमिनु हो । यो नै यो क्षेत्रको दरिद्रता हटाउने एक्काईसौ सताब्दीको अन्तिम बिकल्प हो । अबको बिकाश दक्षिण र पुर्बि एशियाका राष्ट्रहरुको पुनःसंरचना, सहकार्य र एकताबाट मात्र सम्भब हुनेछ । त्यसका लागि एकिकरणको भाबनालाई जनस्तरबाट आत्मसात (Hypothesis) गर्नु प्राथमिक सर्त हो

नेपाल लगायत दक्षिण-पुर्बि एशियाका देशहरुको “समस्या” गरिबी र दरिद्रतालाई मान्ने हो भने त्यसको एकमात्र समाधान देशहरुको “एकता” र त्यसले निर्माणगर्ने “शक्ति” हो । शक्ति निर्माण नै गरिबी र दरिद्रता हटाउने अन्तिम बिकल्प हो । अगाडि आउने बाधा र अवरोधलाई पन्छाएर “बृहद राष्ट्र” सहितको “शक्ति” निर्माण आजको आवश्यकता हो । यो नै दरिद्रता माथि बिजय हासिलगर्ने अन्तिम र एकमात्र बिकल्प भएकाले एकिकरणको मार्गमा अवतरण गर्नु आजको निर्बिकल्प मार्ग हो ।

लेखकले उठाएको दक्षिण र पुर्बि एशियाका देशहरुको एकिकरणको बिचार अप्रत्यासित र नौलो हो । तर यो बिचार भु-धरातलिय यथार्थ (Ground Reality) र यो क्षेत्रका देशहरुको राजनितिकर आर्थिक परिबेशले निम्त्याएको र सृजनागरेको तितो यथार्थ हो । राष्ट्रहरु मिलेर गरिने पुनरसंरचना तथा मिलन (Union) को कार्य असम्भब होईन । यसलाई असम्भबताको आरोप लगाउनु, सम्भावनालाई नकार्नु संकिर्ण बिचार तथा कमजोर मानसिकताको उपज हो । सार्बभौम जनतामा ईच्छा र जागरण आएको खण्डमा अभियानले आकार ग्रहणगर्ने, तत्पश्चात बिश्वको कुनैपनि तागतले अभियानलाई रोक्न-छेक्न सक्ने देखिदैन ।