जसपाको ढूलमुले चरित्रः अर्ली इलेक्सनको बाटो

५ जेठ, काठमाडौं । सत्तारुढ दल एमालेमा आएको विग्रह र जनता समाजवादी दलमा देखिएको विवादले मुलुकको सिंगो राजनीतिलाई अन्यौलमा पारिहेका बेला जसपाभित्र देखिएको आकस्मिक ‘एकता’ ले मुलुकलाई ‘अर्ली इलेक्सन’ मा धकेल्ने संकेत गरेको छ ।

प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओली नेतृत्वको सरकारले विश्वासको मत लिने बेलामा जसपाभित्र देखिएको एकताले त्यस्तो संकेत गरेको हो । राष्टिय सहमतिको सरकार बने सरकारमा जान सकिने, अन्यथा तत्काल सरकारमा नजाने, आफ्नै नेतृत्वमा गठबन्धन सरकार बने जानसक्ने गरी जसपाले निर्णय लिएको छ । जसले गर्दा ओली सरकारलाई जसपाले विश्वासको मत नदिने संकेत गरेको हो कि भन्ने शंकाको लाभ देखिएको हो ।

प्रधानमन्त्री केपी ओलीको राजनीतिक लाइन र उनको कदमलाई लिएर पार्टीभित्रै दुईथरी मत भएको जसपाका नेताहरुले मंगलबार विहान महन्थ ठाकुर र उपेन्द्र यादबीच सहमति गरेर संयुक्त वक्तव्य दिएका थिए । तर वक्तव्य आएको दुई घण्टा पनि नवित्दै ठाकुर पक्षले राजेन्द्र महत्तोलाई संसदीय दलको नेता चयन गर्दै संसद सचिवालयमा पत्र पठाएपछि यादवले पनि साँझ त्यो पत्र आधिकारिक नभएको भन्दै अर्को पत्र पठाए । यद्यपि यो पत्रले पार्टीलाई विभाजन चाहि नगरी हालेपनि सरकारलाई विश्वासको मत दिनबाट रोक्ने संभावना रहेको छ ।

आन्तरिक विवाद समाधान गर्नकै लागि जसपाले कार्यकारिणी समितिको बैठक समेत बोलाएको छ । यसले प्रधानमन्त्री केपी ओलीलाई विश्वासको मत नदिने र तटस्थ बस्ने अवस्थाको सिर्जना गरे अर्ली इलेक्सन तिरै मुलुक धकेलिने सम्भावना हुन्छ । संविधानको धारा ७६(३) अनुसार अहिले प्रधानमन्त्री बनेका ओलीले संसदमा जेठभित्रै विश्वासको मत लिईसक्नु पर्ने छ ।

तर जसपाका दुई अध्यक्षको संयुक्त धारणाका आधारमा ओलीलाई संसदमा विश्वासको मत लिन अब संख्या पुग्ने देखिदैन । तर ठाकुर पक्षले चाहेमा ओलीलाई विश्वासको मत दिने संभावना पनि उत्तिकै रहेको छ । यदि ओलीले फेरि पनि विश्वासको मत लिन नसक्ने अवस्था आए अर्ली इलेक्सनको विकल्प छैन ।

जसपाको संयुक्त विज्ञप्तिले बहुमतको समर्थन लिएर सरकारको निरन्तरता दिन खोजेका प्रधानमन्त्री ओलीलाई विश्वासको मत लिने योजनामा धक्का पुगेपनि दोस्रो पटक आएको यादव पक्षको विज्ञप्तिले भने ओलीलाई नै सहयोग पुगेको देखिन्छ ।

तर पछिल्ला दिनमा विपक्षी गठवन्धनको रणनीति चिर्न ओलीले जसपाको महन्थ धारलाई आफनो नेतृत्वको सरकारमै ल्याउने र एमालेको नेपाल समुहलाई पनि मिलाएर विश्वासको मत लिएर सरकार चलाउने योजना बनाएका थिए । ओलीले जसपा नेता महन्थलाई बालुवाटार बोलाएर आफनो रणनीति बदलिएको भन्दै सरकारमा आउन र आफुलाई विश्वासको मत दिन आग्रह गरेका थिए । तर शुरुमा तटस्थतामा राखेर चुनावमै मुलुकलाई लैजान चाहेका प्रधानमन्त्रीको पछिल्लो पटक सरकारमा आउन, विश्वासको मत दिन आएको प्रस्तावलाई ठाकुरले कुनै बचन दिएका छैनन् ।

जसपाले प्रतिपक्षमै बस्ने धारणा दुवै अध्यक्षको संयुक्त वक्तब्यमार्फत जारी गरेपछि प्रधानमन्त्री ओलीलाई अब बजेट अगावै संसदमा विश्वासको मत लिनका लागि जानुपर्ने दवाव बढेकाले उनी विश्वासको मत लिने तयारीमा समेत लागेका छन् । केही दिन अगाडी मात्रै उनले बजेट प्रतिनिधिसभा जीवित रहेकोले प्रतिनिधिसभामार्फत नै आउने बताएका थिए ।

तर जेठ १५ भित्रै संवैधानिक बाध्यता अनुसार बजेट ल्याउनै पर्ने अवस्थामा बजेट अगावै विश्वासको मत लिन जाने र फेरि नयाँ प्रक्रियाबाट प्रधानमन्त्री हुँदै संसद विघटन गरेर अध्यादेशमार्फत बजेट ल्याएर चुनावमा जाने भन्ने बाटोमा प्रधानमन्त्री ओली जानुपर्ने बाध्यतामा देखिएका छन् । जसपाले प्रधानमन्त्री ओलीलाई विश्वासको मत पनि नदिएर तटस्थ बस्ने हो भने उसकै स्वाभावले मुलुकलाई अर्ली इलेक्सनमा धकेल्ने स्पष्ट हुन्छ । यदि सरकारलाई जसपाको एउटा समूहले विश्वासको मत दियो भने सरकार अझै एक वर्ष सञ्चालन हुनेछ ।