साना किसानहरु भएको देशमा कृषिमा वैदेशिक लगानी साना माछाले ठूला माछा खाएजस्तो हुन्छ: पूर्व गर्भरनर क्षत्री
नेपालबहस संवाददाता
जेठ २९, २०७८ शनिबार २१:०:४५
२९ जेठ, काठमाडाैं । राष्ट्रिय खाद्य बैंकको आयोजनामा कृषिका कुरा भाग–१ अन्तर्गत विज्ञहरूबीच भर्चुअल छलफल सम्पन्न भएको छ । उक्त छलफल कृषिमा राज्यको नीतिनियम, विधि र प्रकृयाको विश्लेषण, वजेटमा कृषि सम्बन्धी व्यवस्था, अध्ययन अनुसन्धान मार्फत कृषि क्षेत्रको विकास विषयमा केन्द्रीत थियो ।
उक्त छलफलमा नेपाल राष्ट बैकका पूर्व गर्भरनर तथा राष्ट्रिय योजना आयोगका पूर्व उपाध्यक्ष डा.दीपेन्द्रबहादुर क्षेत्री, नेपाल सरकारका पूर्व मूख्य सचिव अभियन्ता लिलामणी पौडेल, नेपाल अनुसन्धान प्रतिष्ठानका कार्यक्रम निर्देशक डा.जयबहादुर गुरुङले विशेष बक्क्ताको रुपमा आफ्ना धारणा प्रस्तुतगर्दै राष्ट्रिय खाद्य बैंक मार्फत गरिएको काम सह्रायिन भएको बताएका छन् ।
राष्ट्रिय योजना आयोगका पूर्व उपाध्यक्ष डा.दीपेन्द्र बहादुर क्षेत्रीले भने‘–कृषि सेवाको प्रभावमा कस्तो खालको संरचना हुनुपर्छ योजना आयोगले योजना बनाउँछ, ग्रास रुटमा जानुपर्छ भन्ने छ । प्रचार प्रसार हुनपर्छ भन्ने छ । तर, सरकारी क्षेत्रमा जतिसुकै सुधार गर्छु भनेपनि धेरै वाधाहरु आउँछ ।’ उनले भने ‘उत्पादनको माध्यमबाट आयत रोकेर देशको अर्थतन्त्रलाई बाहिर जानबाट रोक्ने सोच सरकारको कहिल्यै भएन । कृषिवजेट कृषकको घरदैलोमा पु¥याउनु पर्छ भन्ने हो । त्यो नभइकृषकको अनुदान उनीबीचको चट्टाहरुले पाएको हुन्छ ।’
डा.क्षेत्रीले कृषिमा वैदेशिक लगानीका विषय उठ्दा देशमा सानाकिसानहरु भएकोले साना माछाले ठूला माछालाई खान्छ भने जस्तै हो । एफडी आईमा विदेशीलगानी कर्ताले ५० प्रतिशत उत्पादन विदेश निर्यात गर्ने भन्ने रहेको बताए । उक्त कार्यक्रममा पूर्व मुख्य सचिव लिलामणि पौडेलले कृषिमा अनुदान प्रदेश सरकारले बाड्ने नभई स्थानीय सरकार अन्तर्गत वितरण गर्नुपर्ने बताए । कृषि अनुदानमा थुप्रै त्रुटी रहेको बताउँदै सुधार गर्नपर्ने बताए सुझाव दिएका छन् ।
लिलामणी पौडेलले आफू कृषि विज्ञ नभएपनिकिसानको छोरो भएको नाताले म कृषिमा केही गर्नुपर्छ भन्ने सोचाई राख्ने व्यक्ति भएकोले भविष्यमा राष्ट्रिय खाद्य बैंकसँग आवद्ध भएर कामगर्न इच्छुक रहेको बताए । पौडेलले कृषकको नाममा गएको अनुदान वजेट मतदाता बढाउने प्रकारको भएकोले अनुदानको दायर बढाउनु भन्दा कृषि क्षेत्रको विकासको लागि किसानले उत्पादन गरेको वस्तुहरूलाई भण्डारण गरि अफसिजनमा राम्रो मूल्य पाउने सक्ने संरचनाहरुको निर्माण गर्न जरुरी भएको बताए ।
नेपाल विकास अनुसन्धान प्रतिष्ठानका कार्यक्रम निर्देशक डा. जयबहादुर गुरुङले नेपालमा अनुसन्धानकार्य प्रशस्तै भएको र कार्यन्यवन पक्ष फितलो कारण कृषि क्षेत्र अगाडि बढ्न नसकेको बताए । गुरुङले भने ‘‘अनुसन्धान गरेपछि प्रसार प्रसार गरि कार्यन्वयनतर्फ अगाडि बढ्न पर्ने हो, त्यस्तो नभई अनुसन्धानको नाममा अनुसन्धान मात्र भएकोले नेपालको समग्र विकासमा वाधा उत्पन्न भएको बताए ।’’ गुरुङले भने ‘‘जे जति अनुसन्धान हुन्छ कार्यन्वयनमा जानु पर्ने हुन्छ । हामीले गरेको अभ्यास कति वैज्ञानिक छ हामी वैज्ञानिकता भन्दा धेरै टाढा छौं ।’’
कृषि विज्ञ डा.भोलामान सिंह बस्नेतले पढेको विज्ञ भन्दापनि पढेर र परेर आएको विज्ञले किसानले आधारभूत अध्ययन पछि व्यवहारिक रुपमा जाने मात्र सफल भएको बताए । बस्नेतले ‘‘सैद्धान्तिक विषय छाट्ने भन्दा व्यवहारिक रुपमा कृषिलाई अगाडि बढाउनु पर्ने जोड दिए । वर्षे धानभन्दा चैते धानको उत्पादन बढि हुने बताउँदै चैते धानमाजोड दिएमा १५ देखि २५ प्रतिशत बढि उत्पादन लिनसक्ने बताए ।
राष्ट्रिय खाद्य बैंकका अध्यक्ष शंकरनाथ उप्रेतीले खाद्य बैंकमार्फत देशको भोकमरी घटाउन र देशको अर्थतन्त्रलाई टेवा पु¥याउने उद्देश्यले खाद्य बैंकको स्थापना भएको बताउँदै खाद्य बैंकको कार्यक्रम लक्ष्यअनुसार अगाडि बढीरहेको बताए । अध्यक्ष उप्रेतीले यसै आवदेखिनै कास्की, झापा, बाँके, वर्दिया, कञ्चनपुर लगायत २२ जिल्ला माधान र पहाडी जिल्लामा मकै र कोदो उत्पादनगर्ने कार्य शुरु भैसकेको बताए । बैंकले खाद्यान्न उत्पादनको साथै प्रशोधन, भण्डार र बजारीकरण पनिआफै गर्ने गरि पाइलट परियोजनाको रुपमा अगाडि बढेको बताए ।
कार्यक्रममा धानवाली वीज्ञ डा.भोलामान सिंह बस्नेत, त्रिभुवन विश्वविद्यालयका प्रा.डा चन्द्रप्रसाद पोखरेल, आर्थिक लेखक–विश्लेषक रिसव गौतम, खाद्य बैकका लगानीकर्ताको सहभागिता थियो । कार्यक्रमको सञ्चालन अधिबक्क्ता वन्दना उप्रेति तथा सहजीकरण खाद्य बैंकका सदस्य सचिव सरिता न्यौपाने र विसज खड्काले गरेकाथिए ।
नेपालबहस संवाददाता
नेपालबहस डटकमको अंग्रेजी संस्करणका साथै अनलाइन टीभी पनि सञ्चालित छ । फेसबुक र ट्वीटरमार्फत पनि हामीसँग जोडिन सकिनेछ । नेपालबहसमा प्रकाशित कुनै सामग्रीबारे कुनै गुनासो, सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई [email protected] मा पठाउनु होला । धन्यवाद ।
लेखकबाट थपछिल्लीकोटबासीको मुख्य आम्दानीको स्रोत माडागेडी
चैत १६, २०८० शुक्रबार
चैते धानमा किसानको आकर्षण बढ्दै
चैत १५, २०८० बिहिबार
किसानले यस वर्षको कुचो नकाटी बगानमै छाडे
चैत १५, २०८० बिहिबार
८ सय ७७ प्रहरी काजबाट फिर्ता
चैत १५, २०८० बिहिबार
सादा पोशाकमा प्रहरी परिचालन नगर्न हेडक्वार्टरको पत्र
चैत १५, २०८० बिहिबार
डीएसपी बढुवा सिफारिसमा किन विवादमा आए प्रधानमन्त्री प्रचण्ड र अध्यक्ष ओली ?
चैत १६, २०८० शुक्रबार
पृथ्वीबाट अचानक रक्सी पूरै गायब भयो भने के हुन्छ ?
चैत १६, २०८० शुक्रबार
आइतबारबाट विशेष अदालतमा अनलाइनबाटै मुद्दाको सुनुवाइ हुने
चैत १६, २०८० शुक्रबार
आयरल्याण्ड वुल्भ्सले नेपाललाई दियो २२३ रनको लक्ष्य
चैत १६, २०८० शुक्रबार
छिल्लीकोटबासीको मुख्य आम्दानीको स्रोत माडागेडी
चैत १६, २०८० शुक्रबार
लागुऔषध कोकिनको कारोबारमा संलग्न दुईजना पक्राउ
चैत १६, २०८० शुक्रबार
कपनबाट पेस्तोलसहित एकजना पक्राउ
चैत १६, २०८० शुक्रबार