कांग्रेसको भावी नेतृत्वः युवा प्रतिनिधिहरुले कस्तो नेतृत्व चाहेका होलान् ?

अहिले नेपाली कांग्रेसको महाधिवेशनको क्रम चलिरहेको छ । क्रियाशील सदस्यता, स्थानीय तह, प्रदेश निर्वाचन क्षेत्र, संघीय निर्वाचन क्षेत्र, जिल्ला अधिवेशन सिद्धिएर प्रदेश तहको निर्वाचन पनि सकिएको छ । दुई नम्बर प्रदेशको निर्वाचन भने भइसकेको छैन । अब केन्द्रीय पदाधिकारी र केन्द्रीय सदस्यको निर्वाचन हुन धेरै दिन बाँकी छैन ।

स्थानीय तहका पदाधिकारीदेखि महाधिवेशन प्रतिनिधिसम्म उल्लेख्य मात्रामा युवाहरु निर्वाचित भएर आएका छन् । जसमा युवा र महिलाको संख्या पनि उल्लेख्य देखिएको छ । यसले कांग्रेसलाई नयाँ ऊर्जा प्रदान गर्ने स्पष्ट भएको छ भने प्रजातन्त्र अर्थात् लोकतन्त्रको भविष्य पनि उज्ज्वल हुने अनुमान लगाउन सकिन्छ ।

ठूलो उत्साहका साथ केन्द्रीय पदाधिकारी तथा सदस्य छान्ने अधिकार लिएर आएका प्रतिनिधिहरुले कस्तो नेतृत्व छान्लान् ? यी नवराजनीतिकर्मीहरुले उही पहिलेकै शक्तिकेन्द्र हेरेर भोट दिने होलान् कि असल नेतृत्वको चयन गर्लान् ? यसले नेपाली कांग्रेसको भविष्य निर्धारण गर्ने निश्चित छ ।

नेपाली कांग्रेसको जिल्ला र प्रदेशको अधिवेशनलाई हेर्दा सभापति शेरबहादुर देउवा र रामचन्द्र पौडेल तथा कोइराला समूहबीच नै प्रतिस्पर्धा भएको देखिन्छ । जिल्ला सभापतिमा त केही जिल्लामा युवाको उपस्थिति देखियो तर प्रदेशमा युवा हस्तक्षेप भएको देखिएन । उही प्यानलकै आड लागेर मतदान गरेको देखियो । यसले केन्द्रमा पनि यही अवस्था आयो भने कांग्रेस सिद्धान्तभन्दा पनि व्यक्ति पुज्ने प्रवृत्तिबाट माथि उठ्न कठिन छ ।

शेरबहादुर देउवा र रामचन्द्र पौडेल त सधैंका दुई धार भइहाले, प्रकाशमान सिंह, शेखर कोइराला, शशांक कोइराला, विमलेन्द्र निधि जस्ता नेताहरुले अहिलेको महाधिवेशनले देउवालाई नेतृत्वबाट बिदाइ गर्नुपर्छ भन्दै आएका छन् । देउवाइतरका यी सबै नेताहरुले आफू नै देउवालाई बिदा गर्न सक्ने उपयुक्त उम्मेदवार भन्दै आएका छन् ।

हुन त सहमतिमा साझा उम्मेदवार चयन नगरेसम्म देउवालाई भावी नेतृत्वबाट रोक्न कठिन छ भन्ने कुरा उनीहरुलाई थाहा भइसकेको छ ।जिल्ला नेतृत्व र प्रदेश नेतृत्वले देउवा बलियो अवस्थामा देखिएका छन् । यी माथिका कुनै पनि नेताले उनलाई एक्लै चुनौती दिन सक्ने अवस्था छैन ।

देउवा पुनः नेतृत्वमा आए कांग्रेसको अवस्था कस्तो हुन्छ ?

नेपाली कांग्रेसको सभापतिमा पुनः शेरबहादुर देउवा दोहोरिए भने कांग्रेस पहिलेको अवस्थाबाट कुनै पनि रुपमा फेरिने छैन । उनको काम गराइ र सिद्धान्तको निरुपण तथा कार्यान्वयनको अवस्थालाई हेर्दा सैद्धान्तिक स्पष्टता, कार्यान्यन दुवै कमजोर अवस्थामा पुग्नेछन् भने व्यक्ति नै सबै हो भन्ने मानसिकतामा कुनै रुपमा पनि कमी आउने छैन । यसले कांग्रेसलाई जनतामा जान अत्यन्तै कठिन पर्नेछ ।

२०७४ को आमनिर्वाचनपछि देउवाको सम्झौतापरस्त नीति, गलत कार्यमा सरकारको सशक्त विरोधभन्दा पनि भाग खोजेर मौन बस्ने नीतिले कांग्रेस नेता, कार्यकर्ता र आमजनतामा निराशा छाउन गयो । उनको पुनरागमनले यसमा परिवर्तन आउन कठिन छ । देउवा नेपाली कांग्रेस प्रजातान्त्रिक पार्टी हो, प्रजातन्त्र बलियो बनाउँछ, अरु के नीति चाहियो ? भन्ने मानसिकतामै छन् ।

समय अनुसार कम्युनिष्ट शक्तिसँग प्रतिस्पर्धा गर्न नीति स्पष्ट र समयानुकूल बनाउँदै लैजानुपर्छ भन्ने कुरातिर चासो देलान् जस्तो देखिँदैन ।उनले आर्थिक मामलामा अहिलेको अराजक उदार अर्थनीतिबाट देश पर जानुपर्छ भन्ने सोच्दै सोच्दैनन् । कांग्रेसको प्रजातान्त्रिक समाजवाद जो व्याख्या र कार्यान्वयनविहीन अवस्थामा छ, अब पनि त्यही अवस्थामा रहने देखिन्छ । यी सबै निष्कर्ष उनको अहिलेसम्मको पार्टी र सरकारको नेतृत्वको अवस्थालाई विश्लेषण गरेर निकालिएको हो । युवा प्रतिनिधिले उनको नेतृत्वबाट अरु के पाउने होलान् र ?

कांग्रेसमा नयाँ नेतृत्व आउन सक्ने सम्भावना 

कांग्रेसका जिल्ला र प्रदेशको अधिवेशनले छानेका नेतृत्वलाई हेर्दा देउवा कमजोर देखिएका छैनन् । उनले अहिले पूर्वमहामन्त्री कृष्णप्रसाद सिटौलाको सहयोग पाउन सफल भएका छन् । उनलाई अहिले सभापतिमा उम्मेदवारी दिन तयार छु भन्ने कुनै पनि नेताले एक्लै चुनौती दिन सक्ने अवस्था छैन । रामचन्द्र पौडेल, शेखर कोइराला, शशांक कोइराला, प्रकाशमान सिंह, विमलेन्द्र निधि सबै एक भएर साझा उम्मेदवार छान्न सके भने देउवालाई नेतृत्वबाट रोक्न सक्ने सम्भावना रहन्छ ।

त्यसो गर्न नसके देउवा पुनः दोहोरिन सक्ने सम्भावना बढी नै देखिएको छ । तत्कालका लागि त कसैले कस्तै नीति अघि सारेँ भने पनि व्यक्ति छान्ने अवस्था नै बढी हाबी हुने अवस्था देखिएको छ । साझा उम्मेदवार छान्दा पनि आमकार्यकर्ता र नेताहरुका बीच भिजेको नेतालाई अगाडि नसार्ने हो भने यसै भन्न सक्ने अवस्था छैन ।

युवा प्रतिनिधिको चाहना के होला ?

कांग्रेसभित्रको बहस, विश्लेषण, आक्रोश र छट्पटीलाई हेर्दा युवा कांग्रेसजनहरुले पार्टीलाई अहिलेको अवस्थाको व्याख्या, विश्लेषण र कार्यान्वयनबिनाको नीति बोकेर हिँडेको देख्न चाहेका छैनन् । प्रजातान्त्रिक समाजवाद के हो त ? बीपीले अगाडि सारेको प्रजातान्त्रिक समाजवाद यही अराजक उदारवाद हो त ? यही उद्दण्ड बजारवाद हो त ? यही दलाल पुँजीवाद हो त ?

लामो समय कांग्रेसमा लागेर आफ्नो शक्ति खन्याइरहेका, सचेत, अध्ययन गरेका र नीतिमा चासो राख्ने युवाहरुले यिनै कुरा सोचिरहेको, मनन गरिरहेको देखिन्छ । नयाँ युवाहरुलाई भने यी कुराहरुको अत्यन्तै थोरै ज्ञान छ । उनीहरुलाई विशेष प्रशिक्षणको आवश्यकता देखिन्छ । उचित प्रशिक्षण दिइएन भने उनीहरु नेताकै भ्रममा पछिपछि लाग्ने नै छन् ।