कोरोना भाइरसको नयाँ अवतार ‘ओमिक्रोन’ को खतरामा नेपाल

 नेपालबहस न्युज ब्युरो

आज भोली कोरोना भाइरसको नयाँ अवतार (भेरियन्ट ) ‘ओमिक्रोन’ को खतराबाट नेपाल पनि चिन्तित हुन थालेको छ । दक्षिण अफ्रिकामा पहिलो पटक देखिएको यो भेरियन्टको संक्रमण हाल दर्जनौं मुलुकमा भईसकेको वैज्ञानिक पुष्टि भइसकेको छ । पोर्चुगल, नेदरल्यान्ड्स र बेलायतसहित युरोपका विभिन्न देशमा ओमिक्रोन पुगिसकेको छ ।

हाल विश्व स्वास्थ्य संगठन WHO लगायत विभिन्न मुलुकले अनेकौं तयारी गर्न थालेका छन् । भीडभाड नगर्न, हाल चलिरहेको क्रिसमस चाड र अँग्रेजी नयाँ वर्षमा हुने बढी जमघट र लसपसका साथै यात्रामा प्रतिबन्ध वा कडाइ गर्दै यसको सम्भावित प्रकोपबाट सुरक्षित रहने तरिका अपनाइरहेका छन् । दक्षिण अफ्रिकामा पुष्टि भएका ओमिक्रोन संक्रमितमध्ये झन्डै ९० प्रतिशत एउटै प्रान्तका मानिस हुन् ।

ओमिक्रोन भेरिएन्टको परीक्षण

सामान्यतया पीसीआर परीक्षणका लागि लिइएको नाक तथा घाँटीको र्याल विश्लेषणका लागि प्रयोगशाला पठाइन्छ । पीसीआर विधिद्वारा मानिसमा कोरोना भाइरस संक्रमण भए–नभएको पत्ता लाग्छ । कसैले, डेल्टा वा ओमिक्रोन जस्ता कोरोनाभाइरसको निश्चित भेरियन्ट पनि किटान गर्न सक्छन् । केही प्रयोगशालामा मात्र भेरियन्ट पहिचान गर्न आवश्यक प्रविधि हुन्छ । घरमै गर्न सकिने आरडीटी विधिको परीक्षणले कुन भेरियन्टको संक्रमण छ भन्ने किटान गर्दैन । तर संक्रमण छ कि छैन भनी थाहा पाउन यो विधिलाई प्रभावकारी मानिन्छ ।

विश्वमै सबभन्दा धेरै पीसीआर परीक्षण अमेरिकामा हुनेगर्छ । त्यसपछि मात्र बेलायत, रुस, जर्मनी, इटाली र दक्षिण कोरिया धेरै मात्रामा पीसीआर परीक्षण हुने मुलुकको सूचीमा आउँछन् । भारतमा चाहिं परीक्षणको लागि पठाइएको कुल नमुनाको एक प्रतिशतमात्र डेल्टा वा ओमिक्रोनजस्ता भेरियन्ट किटान गर्न प्रयोग हुन्छ । कोरोना भाइरस संक्रमण पुष्टि भएको र ओमिक्रोनको आशङ्का गरिएको पीसीआर परीक्षणको स्वाब ‘जीनोम सीक्वन्सिङ‘ भनिने पूर्ण आनुवंशिक विश्लेषणका लागि प्रयोगशालामा पठाइन्छ ।

यस्तो परीक्षणबाट केही मानिसहरू ओमिक्रन भेरियन्टबाट संक्रमित भएका छन् । भाइरसको आनुवंशिक तत्वको प्रयोगशालामा गरिने यस्ता विश्लेषणहरू नयाँ भेरियन्ट पत्ता लगाउन र तिनले कस्तो व्यवहार गर्छन् भन्ने पहिल्याउन मत्वपूर्ण हुन्छन् । परीक्षण गर्न दुई साताजति लाग्ने भएकाले ओमिक्रोनबाट भएका धेरै संक्रमणहरू पहिचान भएका छैनन् ।

ओमिक्रोनको लक्षण

विश्व स्वास्थ्य सङ्गठनले ओमिक्रोनबाट संक्रमणका लक्षणहरू अन्य भेरियन्टका लक्षण भन्दा फरक नभएकोबारे जानकारी उपलब्ध नभएको भनेको छ । यद्यपि स्वाद र गन्ध हराउनु, खोकी लाग्नु, ज्वरो आउनु आदि कोभिडकै लक्षण पनि यो भेरियन्टसँग सम्बन्धित लक्षण हुनसक्छन् भनी WHO बताउँछ । ओमिक्रोन भेरियन्टमा अहिलेसम्म नदेखिएका र अन्य भेरियन्टमा भएका उत्परिवर्तनहरू देखिएका छन् । तीमध्ये अधिकांश उत्परिवर्तनहरू भाइरसको सतहमा देखिने स्पाइक प्रोटीनमा छन् ।

दक्षिण अफ्रिकामा दुवै डोज खोप लगाएका मानिसमा पनि ओमिक्रोन संक्रमण देखिएको छ । उनीहरूमा देखिएका लक्षणहरू सामान्य छन् । त्यहाँका अस्पतालहरूमा जटिल लक्षणसहित धेरै वयस्क व्यक्तिहरू भर्ना भएका छन् । तीमध्ये अधिकांश खोप नलगाएका वा खोपको एक मात्रामात्र लगाएका मानिस भएको थाहा भएको छ ।

यसबाट यो पुष्टि हुन्छ कि दुवै डोज खोप लगाउनु र ’बूस्टर’ (अतिरिक्त) मात्रा लगाउँदा नयाँ वा ओमिक्रोनजस्ता वा उस्तै भेरियन्टहरूले निम्त्याउने समस्याबाट जोगिन सकिन्छ । ओमिक्रोन नियन्त्रण गर्न खोपको तीन मात्रा आवश्यक पर्ने निष्कर्ष छ ।

नेपालको व्यवस्थापन

कोभिड खोप लगाउनमा सबै कारणले सक्षम भए पनि नेपालमा पछिल्ला दिनमा आएर खोप लगाउने गति सुस्त हुन थालेको छ । जनसंख्याको अनुपातमा कोभिड खोप लगाउने गतिमा नेपाल यसअघि दक्षिण एशियाली मुलुकमध्ये अग्रणी रहेको थियो । सातवटै प्रदेशमा कोभिड खोप पर्याप्त मात्रामा भण्डारण छ र आगामी चैत्र महिना भरिमा सबै जनतालाई कोभिड खोप लगाईसक्ने सरकारी प्रतिबद्धता र लक्ष पनि छ । सात हजार खोपकेन्द्र स्थापित गरिएको छ र ५१ जिल्लामा खोप अभियान चालु पनि छ । तर उपलब्धी एकदमै सुस्त देखिन्छ ।

सातवटै प्रदेशमा ५० लाखभन्दा धेरै डोज भण्डारण भएको र अझै तीन करोड बढी मात्रामा खोप आउने क्रममा रहे पनि नेपालमा पछिल्लो तथ्याङ्कअनुसार ३१ प्रतिशत जनसंख्याले मात्र दुवै डोज खोप लगाएको आधिकारिक तथ्याङ्कमा देखिन्छ । भारतमा यो संख्या ३७ प्रतिशत छ । माल्दिभ्समा ६८ प्रतिशत, श्रीलङ्कामा ६३ प्रतिशत र भुटानमा त करिब ७४ प्रतिशत जनसंख्याले दुवै डोज खोप पाएका छन् । त्यहाँ कोभिडबाट मृत्यु हुनेको दर दक्षिण एशियामै सबभन्दा कम छ । विश्वभर औसत ४७ भन्दा बढी प्रतिशतले दुवै मात्रा र करिब ५ प्रतिशतले बुस्टर मात्रा खोप लगाइसकेका छन् । (एजेन्सीहरूको सहयोगमा)