एमालेको चुनावी दाउः अरु दलका असन्तुष्टलाई भित्राएर जित निकाल्ने, गठबन्धनका दलहरुको रणनीति के ?

सरकारमा संलग्न पाँच दलीय गठबन्धन संघ र प्रदेश निर्वाचनमा कायमै राखेर अघि बढ्ने निर्णय गरेपछि प्रमुख प्रतिपक्षी दल एमाले दबाबमा पर्न गएको विश्लेषकको बझाइ छ । एमाले दबाबमा त छ नै सो दलले नयाँ अवसर पर्खेर बस्ने रणनीति पनि बनाएको छ । सो रणनीति अनुसार पाँच दलीय गठबन्धन चुनावमा तालमेल गर्दा कतिपय प्रभावशाली नेताहरु प्रत्यक्ष निर्वाचनमा टिकट नपाउने अवस्था आउने आँकलन गर्दै त्यस्तो अवस्थामा ती दलमा चरम असन्तुष्टि बढेर जानेछ र त्यसबेला त्यस्ता नेताहरु आफ्नो पार्टीमा तान्ने रणनीतिमा छ ।

स्थानीय निर्वाचनका बेला एमालेले अन्य दलका नेता, कर्ता भित्राउने लहर नै चलाएको थियो । केही प्रभाव भएका स्थानीय स्तरका नेताहरुलाई तत्कालै टिकट दिने र केन्द्रीय स्तरका नेताहरुलाई उपयुक्त पद थमाएको थियो । अहिले पनि प्रभावशाली नेता आए टिकट दिने रणनीतिमा छ । अहिले एक त कांग्रेससँग सिट बाँडफाँडमा किचलो हुने अर्को, यो विषय समाधान भए पार्टीहरुभित्रै टिकट नपाउनेको संख्या उल्लेख्य हुने उसको बुझाइ देखिन्छ । यस्तो अवस्थामा एमालेसँग तालमेल गरेर जानुपर्छ भन्ने एकीकृत समाजवादी र माओवादी केन्द्रका असन्तुष्ट नेताहरुलाई आफ्नो पार्टीमा ल्याएर बलियो बन्ने रणनीतिमा नेताहरु भएको देखिन्छ । एमाले पार्टी प्रचार विभाग प्रमुख पृथ्वी सुब्बा गुरुंगले अवस्था, परिस्थति कस्तो आउँछ त्यसै अनुसार अघि बढ्ने बताएका छन् ।

एमालेले आँकलन गरेजस्तै अवस्था आयो भने केही हदसम्म पाँच दलीय गठबन्धनलाई दबाबमा राख्न सक्नेछ । त्यसो भएन भने पनि एमालेले स्थानीय निर्वाचनमा जस्तै राप्रपा, बीपी कांग्रस, परिवार दलदेखि यो निर्वाचन विशेष भएकाले उम्मेदवारको मनोनयनसम्म अन्य साना दलसँग सहकार्य हुन सक्ने देखिन्छ । सरकार सञ्चालक दलहरुबीच सिट बाँडफाड सहज नहुने कांग्रेस पदाधिकारी बैठकले औंल्याएको छ ।

कांग्रेस बाहेकका दलहरुले कांग्रेस र अरु दलहरुलाई सिट आधा–आधा हुनुपर्ने अडान राख्ने मनस्थितिमा देखएको छन् । यसो गर्दा कांग्रसको बहुमतमा रहने योजना सफल नहुने देखिन्छ । यस्तो अवस्थामा कयौं प्रभावशाली नेताहरुको चुनावी क्षेत्र अरु दललाई दिनुपर्ने अवस्था आउँछ । त्यस बेला पार्टीभित्र असन्तुटि बढेर जाने हुँदा त्यसको व्यवस्थापन गर्न प्रधानमन्त्री तथा सभापति शेरबहादुर देउवा र उनी वरिपरिका नेताहरुलाई हम्मे पर्नेछ । कांग्रेससँग मोलमोलाइ बढाउन सरकारमा रहेका कांग्रेस बाहेकका दलहरुले एकीकृत मोर्चा बनाएर जाने योजनामा छन् । सो मोर्चालाई बामपन्थी–समाजवादी मोर्चाको नाम दिने बताएका छन् । यसले कांग्रेस दबाबमा छ ।

आगामी निर्वाचनलाई एमाले, माओवादी, एकीकृत समाजवादी, जनमोर्चा बाहेकका अन्य साना बामपन्थी दलहरु पनि मोर्चा बनाएर एकीकृत रुपमा निर्वाचनमा जाने योजनामा देखिएका छन् । मोहन वैद्य, सीपी मैनाली, नेत्रविक्रम चन्द, आहूतिदेखि अन्य कम्युनिष्ट दलहरुको मोर्चा बन्ने तयारीमा छ ।

यो गठबन्धनलाई कतिपय स्थानमा एमालेले तालमेल गरेर उपयोग गर्न सक्छ भने कतिपय स्थानमा बाम–समाजवादी मोर्चाले उपयोग गर्न सक्छ जसले गर्दा परम्परागत राजनीतिक समीकरण परिवर्तन हुने सम्भावना छ । आफूलाई खाँटी कम्युनिष्ट भन्दै आए पनि ती साना दल तथा तिनका नेताहरुले राजनीतिमा दह्रो उपस्थिति देखाउन सकेका छैनन् । न सिद्धान्तबाट जनतालाई आकर्षित गर्न सकेका छन् न सरकारले गरेका गलत र कमजोरीको सशक्त विरोध गरेर जनताको मन जित्न सकेका छन् ।

अब त्यसरी बस्न हुँदैन, मैदानमै उत्रिएर अस्तित्व साबित गर्नुपर्छ भन्ने ती दलका नेताहरुलाई लागेको देखिन्छ । यसले वामपन्थी नेताहरुबीचमा पनि नीति र नेताहरुबीच प्रतिस्पर्धा हुने अवस्था आउने हो कि भन्ने देखाएको छ । पछिल्लो समय दलहरुले देश डुबाए, हामीले देशलाई परिवर्तन गर्छौं भन्दै स्वतन्त्र उम्मेदवारी दिने तथा दल दर्ता गरेर अगाडि आउन खोज्ने समूह पनि सक्रिय छन् । उनीहरुको खास सिद्धान्त नभएको र देशलाई नै परिवर्तन गर्न सक्ने मोडालिटी नभए पनि व्यक्तिगत रुपमा केही व्यक्तिलाई जनताले आफ्नो मत दिन सक्ने देखिएको छ । यसले पनि गठबन्धनका दलहरुलाई चुनौती बढाएको छ ।

कांग्रेसले पनि एमालेको रणनीति, सरकारमा संलग्न अरु दलको गठबन्धन गरेर जाने रणनीति र अन्य अवस्थालाई आँकलन गरेर होला मधेशमा लोकतान्त्रिक समाजवादी पार्टीसँग सहकार्य गरेर जाने रणनीति बनाउने तयारीमा देखिएको छ । यसले कांगे्रसलाई केही राहत दिन सक्छ ।

केपी ओलीले गरेका संविधानविपरीत प्रतिनिधिसभा विघटनका विरुद्ध एक भएका दलहरु निर्वाचनमा जाँदा पूरै रुपमा विभाजित भए भने उनीहरुको स्थिति कमजोर बन्न जानेछ । सकेसम्म सहमति गरेर सिटको भागबण्डा मिलाउने, निर्वाचनमा क्षमतावान् उपयुक्त नेताहरुलाई टिकट दिने नभए सिष्ट प्रतिपर्धा गर्ने हो भने उनीहरुले जनतालाई आफूतिर तान्न सफल होलान् । होइन भने फेरि पनि ओली नै बलियो हुने वातावरण बन्न सक्छ ।