च्याउ उमारेझैं सहकारी खोल्न दिनुले जनताको हाल बेहालः सहकारी विभागको एक्सन खैं ?
नेपालबहस संवाददाता
भदौ ६, २०७९ सोमबार २१:१७:३८
♦अनुसा थापा / भक्तपुर
६ भदौ, काठमाडौं । यतिखेर अधिकांश सहकारी समस्याग्रस्त छन् । सरकारको कारणले सहकारीमा भएको ९० लाख जनताको ९ खर्ब रुपैयाँ डुब्ने अवस्थामा छ । सहकारीहरु बचतकर्ताको रकम कुम्ल्याएर भाग्दैछन् भने सञ्चालक र अध्यक्षलाई नेपाल प्रहरीले धमाधम समातिरहेको छ । जसले गर्दा बचतकर्ताको बिल्लीबाठ भएको छ ।
सहकारीमा राखेको पैसा फिर्ता माग्दा ब्याज त छोडौं, साँवा पनि नपाउने अवस्था छ । सम्बन्धित निकायले नियमन गर्दा पनि यस्तो अवस्था निम्तिएको स्पष्ट बुझिन्छ । यता, सहकारी विभागले समेत सहकारी डुबिसकेको भनेर घुमाउरो भाषामा भनेको छ । घर, जग्गा र शेयरमा लगानी रोक्न विभागले सहकारीलाई परिपत्र गरिसकेको छ । उता, जनतालाई पनि विभागले सतर्कता अपनाउन पहिले नै सुसूचित गरेको छ । निर्धक्कका साथ नबस्न र आफ्नो बचत भएको सहकारीको अवस्था बुझ्न विभागले खबर गरिसकेको छ । यदि सहकारीमा केही गड्बड् देखियो भने तत्काल रकम निकाल्न पनि विभागले जानकारी गराएको छ ।
पछिल्लो समय अधिकांश सहकारी भागिसकेका छन् । बचतकर्ताको बिचल्ली बनाएर रातारात टाप कस्ने काम भइरहेको छ । यता, सहकारीका सञ्चालकको नौटंकी पनि शुरु भएको छ । आफ्नो भवन भएको उल्लेख गर्दै उनीहरुले बहानाबाजी गरिरहेका छन् । हाम्रो यत्रो भवन छ, हामी कहाँ भाग्छौं भनेर धमाधम पैसा लिन आउनेलाई फर्काउने काम भइरहेको छ । घर देखाउने अनि जनताको पैसा नदिने । घरको मूल्यभन्दा धेरै बचत जनताको होला । भवन देखाएर जनताको दुःखजेलो गरेर कमाएको पैसा कुम्ल्याउन खोजिएको छ ।
सहकारी विभागका अनुसार मुलुकभर ३५ हजार २३९ सहकारी दर्ता छन् । तीमध्ये कति वटा त भागिसकेका छन् । अहिलेको स्थितिलाई नियाल्ने हो भने ९५ प्रतिशत सहकारी धरासायी बनेका छन् । आज खुल्ला छ, भोलिदेखि बन्द हुन्छ । घरबहाल तिर्न सकेका छैनन्, कर्मचारीले महिनौंदेखि तलब पाएका छैनन् । सहकारीको अवस्था दिनप्रतिदिन नाजुक बन्दै गइरहेको छ । यस्तो अवस्था निम्तिदा पनि सहकारी विभागले दैनिक पैसा लगेर नराख्न जनतालाई निर्देशन दिएन । बरू घुमाउरो पारामा सहकारीको अवस्था बुझ्न भनियो तर पैसा राख्न प्रतिबन्ध लगाइएन् ।
यसो हेर्दा विभाग पनि व्यवसायीको पक्षमा उभिएको देखिन्छ । सहकारीको कारणले कतिपयको टाउकोबाट छत खोसिएको छ । सहकारीकै कारणले आत्महत्या गर्ने दिन पनि नआउला भन्न सकिन्न । वर्षौदेखि अलिअलि गरेर जम्मा गरेको रकम डुबेपछि जनताको अवस्था कस्तो होला रु अझैपनि यसतर्फ सरकारले चासो दिएको छैन् । सहकारीलाई जनताले नपत्याएपछि र सहकारी डुबिसकेको कुरा बजारमा फैलिसकेपछि सहकारी महासंघले पनि नाटक देखाइहाल्यो ।
जनताको विश्वास जित्नका लागि आफ्नो कार्यक्रममा भूमि, सहकारी तथा गरिबी निवारण मन्त्री शशी श्रेष्ठलाई ल्याएर उद्घाटन गराए । सहकारीले गर्दा जनताको घरमा रुवावासी चलेको छ । उनीहरुको रातको निद्रा र दिनको भोक हराएको छ । तर, त्यस्ता सहकारीलाई कारबाही गर्नुको साटो मन्त्री शशी श्रेष्ठले तिनकै कार्यक्रम सहभागिता जनाइन् । आज जनताको यस्तो हालत हुनुमा मन्त्री श्रेष्ठको पनि उति नै हात छ । जनता ठग्ने र लुट्ने सहकारीको कार्यक्रममा जान कुन नैतिकताले दिन्छ रु
मन्त्री नै ठग र दलालीको पक्षमा उभिएपछि जनताको बिचल्ली नहुने कुरै रहेन् । सहकारी अनुगमन गर्ने जिम्मा वडा र नगरपालिकाले पाएको छ । तर, वडाध्यक्ष र मेयरले सहकारी अनुगमनमा चासो दिएका छैनन् । उल्टै त्यतैबाट कमिशन खाएर बसिरहेका होलान् । सहकारीको अवस्था अरुलाई दियो भने तलब नै नदिईकन धमाधम निकालिरहेका छन् । यता, काम गरिरहेका छन् तर सहकारी नपाएर कर्मचारीहरु निराश भएका छन् । सहकारीमा जम्मा भएको सबै रकम आफन्तलाई कर्जा लगानी गरेपछि आफन्त मिलेर खोलेको सहकारीले आज चुलुम्मै डुबेका छन् ।
सरकारले पनि सहकारीलाई जनता ठग्ने प्रमाणपत्र दिएको छ । घाटा भएपनि कतिपय सहकारीले नाफा देखाउनका साधारण सभा गरिरहेका छन् । नक्कली विवरण देखाएर अझै पनि ठग्ने काम भइरहेको छ । नाफाको प्रलोभनमा पारेर जनताबाट पैसा असुल्नतिर सहकारीहरु लागिपरेका छन् । सहकारीको हातमा पैसा पुग्यो कि त्यो फिर्ता हुदैन भने जनताले अब बुझे हुन्छ । हरेक तीन महिनामा व्याज दिने शर्तमा पैसा राखेको हुन्छ तर एक महिनासम्म पनि उनीहरु चिल्लै छन् ।
नाफा देखाउनका लागि कर्मचारीलाई पोसाक दिने र ज्येष्ठ नागरिकलाई सम्मान गर्ने । उता, साधारण सभामा ठूलो भोज दिन्छन् भने नाफा देखाउनका लागि अनेकथरी योजना बनाउछन् । तर, त्यही लोभमा परेर बचत गर्नेहरुको साँवा नै डुब्यो । सहकारीमा पैसा राख्नेहरुले अहिले निकै गतिलो जागिर पाएका छन् । बिहान खाना खाएर सहकारीमा गएर लाइन् लाग्यो, पैसा पाउने आशमा दिनभर भोकै कुर्यो । बेलुका खाली हात फर्कियो । यो बचतकर्ताको दिनचर्या बनेको छ ।
सहकारी खोल्ने बित्तिकै लाइन लागिसकेको छ । अहिले प्रायःजसोको काम नै यही भएको छ । यसले गर्दा सहकारी छेउछाउ भएको होटल र किराना पसल अत्याधिक चलेको छ । सहकारीहरुले व्यक्ति हेरेर १३ देखि २२ प्रतिशतसम्म ब्याज दिएको पाइन्छ । एउटै सहकारीमा फरकफरक ब्याजदर छ । सहकारीले जनतालाई तनाव दिएको छ । आफ्नो श्रीसम्पत्ति डुब्ने डरले जनतालाई कहाँ जाऊ र के गरु भइरहँदा जिल्लाका सिडियो कार्यालय टुलुटुलु हेरेर बसेको छ ।
२५ जना मिलेर थोरै पुँजी राखेर सहकारी दर्ता गरे । बजारबाट पैसा उठाए अनि जथाभावी लगानी गरे । जुन उद्धेश्यका लागि सहकारी खोलिएको थियो त्यसको विपरीत काम भयो । सहकारीले पनि छिटो नाफा काम लक्ष्य राख्दा आज तिनकै अवस्था नाजुक बन्यो । घर, जग्गा र शेयरमा लगाानी गर्नु नै गलत साबित भयो । यी क्षेत्र सबै गुन्द्रुकको भाउमा आएको छ । कल्पना नगरेको कुरा अहिले आएर जाइहाल्यो । किनबेच ठप्प छ भने बजारमा मन्दी आएको छ ।
जनताले राखेको बचत आफूखुशी रुपमा जग्गा किनेर धमाधम प्लानिङ गर्ने, सहकारी सञ्चालक । सञ्चालक भएर दलालीको भूमिका निर्वाह गरेपछि सखाप हुने नै भइहाल्यो । जग्गाबाट आएको नाफा सबै आफू खाने अनि बचतकर्तालाई चाहि थोरै व्याज दिने । अहिले यस्तो अवस्थामा आइपुग्नुमा उसको आफ्नै गल्ती छ । सहकारीका सञ्चालक र अध्यक्षको अत्तोपत्तो छैन्, कर्मचारी मात्र भेटिन्छन् । सम्बन्धित व्यक्ति भएपनि जनतालाई भुल्याउने काम मात्र गरिरहेका छन् ।
चिसो, तातो खुवाउने अनि नानाथरी गफ गरेर फिर्ता पठाउने । कोरोनाका कारण व्यापारीहरु शिथिल बनेका छन् । सहकारीबाट ऋण लिएर व्यापार गरेकाहरुले किस्ता तिर्न सकेका छैनन् । उनीहरु घाटामा छन् । ऋण लिएको मान्छेले किस्ता नतिर्ने बित्तिकै सहकारीले बचतकर्तालाई रकम फिर्ता गर्न सकेन् भने कर्मचारीलाई तलब खुवाउन पनि गाह्रो पर्यो । व्यापारी डुबेसंगै सहकारी पनि डुब्यो । तर, यसको सिधैं मार जनतालाई पर्यो । अहिले बजारमा पैसा उठाउनेहरु निकै न्यून छन् ।
तलब दिन नसकेपछि कतिपय निकालिएका छन् भने कतिपय आफै निस्किएका छन् । पहिले एउटै बजार प्रतिनिधिले दैनिक एक लाख बढी उठाउथे । तर, अहिले उनीहरु ६–७ हजारमै खुम्चिएका छन् । जनताले पैसा राख्नु छोड्नुको एउटै कारण विश्वासनियता गुमाउनु हो । सहकारी क्षेत्र सञ्चालनमा आएको तीन दशक बित्यो । सहकारी आउनेबित्तिकै घर, जग्गा र शेयरको मूल्य बढ्यो । सहकारीले मँहगो व्याज दिनेबित्तिकै मूल्य रातारात बढ्यो । तर, हामीले जोखिमपूर्ण क्षेत्रमा लगानी गर्यौ भनेर सहकारीका सञ्चालनकर्ताले सोचेनन् ।
उनीहरुले तत्कालको अवस्था हेरे तर भोलिको बारेमा सोचेनन् । जहिल्यै नाफा हुन्छ भन्ने सपना देख्न थालियो । तर, सधैं एउटै अवस्था रहँदैन् कुनैदिन गिरावट पनि आउन सक्छ भनेर कल्पना गरिएन् । बैंकभन्दा बढी व्याज दिन्छु भनेर सहकारीमै ल्याएर राख्न लगाए । तर, अहिले सहकारीमा पैसा भएकालाई थुकुथुकी लागेको छ । व्याजको लोभमा सावा गुमायौं भनेर यतिखेर चेत खुलेको छ । एउटै घरमा पाँच वटासम्म सहकारीको बोर्ड छ । च्याउ उमारेझैं सहकारी खोल्न दिनुले जनताको हाल बेहाल भयो । यसमा सरकारकै ठूलो हात छ । अझै पनि कतिपयले नबुझेर पैसा राखिरहेका छन् तर यो क्रम रोकौं ।
नेपालबहस संवाददाता
नेपालबहस डटकमको अंग्रेजी संस्करणका साथै अनलाइन टीभी पनि सञ्चालित छ । फेसबुक र ट्वीटरमार्फत पनि हामीसँग जोडिन सकिनेछ । नेपालबहसमा प्रकाशित कुनै सामग्रीबारे कुनै गुनासो, सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई [email protected] मा पठाउनु होला । धन्यवाद ।
लेखकबाट थपसरकार र सहकारी पीडितबीच ८ बुँदे सहमति, आन्दोलन स्थगित
चैत ८, २०८० बिहिबार
८ सय ७७ प्रहरी काजबाट फिर्ता
चैत १५, २०८० बिहिबार
आईजीपी परिर्वतनको तयारीमा गृहमन्त्री लामिछाने, पुग्ला त चलाउनेको भविष्यवाणी ?
चैत १५, २०८० बिहिबार
सरकारले तोक्यो चैते धानको समर्थन मूल्य
चैत १५, २०८० बिहिबार
‘बिराट गोल्ड कप फुटबल’ काे मुख्य प्रायोजनमा एनआईसी एशिया बैंक
चैत १५, २०८० बिहिबार
स्काउटको जग्गा कब्जामा गृहमन्त्रीको चासो, मन्त्रालयमा आयुक्तसँग छलफल
चैत १५, २०८० बिहिबार
कोशी प्रदेशले आगलागी पीडित सन्थाल समुदायका लागि स्थायी घर निर्माणमा पहल गर्ने
चैत १५, २०८० बिहिबार
सादा पोशाकमा प्रहरी परिचालन नगर्न हेडक्वार्टरको पत्र
चैत १५, २०८० बिहिबार