नीति र नेतृत्व अस्वीकार हुँदा पनि सत्तामै र्‍याल ! शीर्ष नेताले जिते पनि उनका हस्तीहरु खै ?

मंसिर ४ को निर्वाचन परिणाम लगभग सार्वजनिक भइसकेको छ । सत्ता र त्यसको वरिपरि रहिरहेका दलहरु नै जनमतमा अगाडि छन् । जनताले विकल्प भने खोजिरहेका छन् । जनतासँग भिजेका र व्यवस्थित संगठन भएकाले जनताको भरोसा अझै पनि तिनै दलप्रति रहेको देखियो तर जनताले सुध्रने मौका मात्रै दिएका हुन् । जनताले ती दलका नेतृत्व र उनीहरुले अघि सारेका नीति भने अस्वीकार गरेका छन् ।

यस्तो अवस्था भए पनि सत्ता हात पार्न त्यही नेतृत्व जोडजुलुमका साथ कसरतमा जुटिसकेको छ । कांग्रेस, एमाले, माओवादी केन्द्र, एकीकृत समाजवादी, जनता समाजवादी जस्ता दलहरुका शीर्ष नेतृत्वको वरिपरिको घेरा अस्वीकार भएको छ भने सो नेतृत्वले अघि सारेको नीति पनि जनताले राम्रो मानेनन् । एमालेका अध्यक्ष केपी ओलीले प्रतिनिधिसभा सदस्य जिते, उनको दल दोस्रो स्थानमा छ तर उनका शक्ति मानिएका वरिष्ठ उपाध्यक्ष, महासचिव तथा अन्य प्रभावशाली नेताहरुलाई जनताले अस्वीकार गरे । उनीसहितको नेतृत्वपंक्तिले अगाडि सारेको नीति पनि अस्वीकार भएको छ ।

कांग्रेस सभापति शेरबहादुर देउवाका विश्वासपात्र तथा उनको नेतृत्वको सरकारका गृहमन्त्रीले निर्वाचन हारे । अन्य नेताले पनि चुनाव हारेका छन् । त्यस्तै, माओवादीका अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डले जिते तर उनको दलका प्रभावशाली नेतृत्वले हारेको छ । एकीकृत समाजवादीको अवस्था पनि त्यस्तै छ । माधवकुमार नेपालले जिते पनि अन्य प्रभावशाली नेताहरुले हारेका छन् । जसपालका अध्यक्ष उपेन्द्र यादव नै हार्न पुगेका छन् । सो दलका अन्य नेताहरुले हारेका छन् । यस्तो अवस्थामा यिनै दलका शीर्ष नेताहरु सत्ता हत्याउन जोडजुलुमका साथ लाग्नु कति नैतिक होला ? प्रश्न उठेको छ ।

एमाले अध्यक्ष केपी ओलीले यो निर्वाचनबाट जनताको बहुमतका साथ सिंहदरबार छिर्ने उद्घोष बारम्बार गर्दै आए । उनले यो निर्वाचनबाट कम्युनिष्ट शक्ति अनुमोदन हुने भन्दै माओवादी केन्द्र र एकीकृत समाजवादीलाई कम्युनिष्टको रुपमा कलंक भएको बताएका थिए । उनले अब देशमा समाजवादी सत्ता सुरु हुने पनि बताएका थिए । उनले त्यसो त भने तर जनताले उनका विश्वासपात्र तथा नीति निर्माण र सत्ताशक्तिका हस्ती मानिएका वरिष्ठ उपाध्यक्ष ईश्वर पोखरेल, महासचिव शंकर पोखरेल, परराष्ट्र सल्लाहकार राजन भट्टराई, उपमहासचिव तथा उनको सत्ताका परराष्ट्र मन्त्री प्रदीप ज्ञवालीलाई जनताले राम्रो मानेनन् ।

त्यस्तै एक नम्बर प्रदेशका पूर्वमुख्यमन्त्री शेरधनराई, एमाले संसदीय दलका प्रमुख सचेतकदेखि अन्य प्रभावशाली नेताहरुले चुनाव हारेका छन् । अब भनौं, ओलीले जिते पनि उनको नेतृत्व जनताबाट स्वीकार भएन, उनको कन्द्रीय समूहले बनाएको नीति पनि स्वीकार हुन सकेन । उनले अब म सरकार बनाउँछु, भ्रष्टाचारमुक्त सरकार, सुशासन र विकास दिन्छु भन्नुको कुनै औचित्व छ ? जनताले पत्याउलान् ? अझै पनि उनी माओवादी केन्द्र तथा अन्य आफू निकटका दलको सहायताले प्रधानमन्त्री बन्ने दाउमै छन् । जनताले स्पष्टरुपमा एमालेको नेतृत्व फेर्न चाहेको देखियो ।

कांग्रेस मंसिर ४ को निर्वाचनबाट ठूलो दल बनेको छ । ठूलो दल बने पनि शेरबहादुर देउवाका विशेष शक्ति मानिने गृहमन्त्रीले चुनाव हारेका छन् । निर्वाचनमा ठूलो मात्रामा बागी उठे । समानुपातिक मतमा कांग्रेस दोस्रो बन्न पुग्यो । सधैं जनताको आलोचना र शंकाकै घेरामा छन् देउवा । उनलाई विदेशसँग के सम्झौता गरेर नेपाललाई जिताउने हुन् भन्नुको साटो हार्ने अवस्थामा ल्याउने हुन् कि भन्ने सशंकित अवस्थामा रहन्छन् जनता । उनले आफ्नो क्षेत्रबाट चुनाव जिते पनि आमजनताको भरोसा र सम्मानित अवस्थामा रहेको देखिन्न । यस्तो अवस्थामा उनी आपैmं अझै पनि सत्ता नछाड्ने पक्षमा छन् । यो जनताको लागि कति खुसीको विषय रहला ? उनले अगाडि सारेको र सार्ने नीति जनताले मन पराऊलान् ? यही अवस्थाको जनताको सम्मानहीनता र शंकाको घेरामा रहेर समृद्ध नेपाल, सुशासन र विकास कसरी दिन सकिन्छ । कांग्रेसलाई कसरी बलियो बनाउन सकिन्छ ? थोरै केही प्रतिकूल अवस्था आइपर्दा कांग्रेसलाई नै अस्वीकार गर्ने वातावरण बन्न सक्छ ।

माओवादी केन्द्रले पहिलेदेखि आफूलाई क्रान्तिकारी भन्दै आएको छ । जबरजस्ती रुपमा भए पनि आफूलाई खाँटी कम्युनिष्ट देखाउन चाहन्छन् माओवादी केन्द्रका अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल र उनी वरिपरका नेता । अहिलेसम्म आइपुग्दा माओवादी तेस्रो दल बन्न पुगे पनि नैतिक र शक्तिका दृष्टिले खुम्चिन पुगेको छ । यो निर्वाचनमा महासचिव देव गुरुंगले चुनाव हार्न पुगे । प्रभावशाली महिला नेतृ पम्फा भुसाललाई नयाँ रुपमा उदाएको दलकी उम्मेदवारले हराइदिइन् । माओवादीलाई झिनो भए पनि भोट दिएर राजनीतिक अस्तित्व त बचाइदिए तर क्रान्तिकारी पना, विकास र सुशासन दिन्छौं भनेकोमा जनताले पत्याएनन् ।

यस्तो अवस्था रहे पनि प्रचण्ड सकेसम्म प्रधानमन्त्री हत्याउन कस्सिएकै छन् । यही गठबन्धन रहे आलोपालो प्रधानमन्त्रीमा कांग्रेसलाई झुकाइछाड्न कस्सिएका छन् । अझ फेरि एमालेसहित वा बाहेक गरेर सबै कम्युनिष्ट शक्ति एक बनाएर अघि बढ्ने गफ दिन थालिएको छ । माधव नेपाल नेतृत्वको एकीकृत समाजवादीको हालत पनि अप्ठेरोमा छ । माधव नेपालसहित प्रभावशाली नेताहरुलाई जनताले राम्रो मानेनन् । वरिष्ठ नेता झलनाथ खनाल, राकुमारी झाँक्री, विरोध खतिवडादेखि अन्य नेताले चुनाव हारे । उनीहरुको नीतिलाई पनि जनताले पत्याएनन् । सो दलले पनि सत्तामा राम्रै भाग खोज्ने दाउमा छ । जसपाको अवस्था अझ नराम्रो भएको छ । अध्यक्ष उपेन्द्र यादवले एमालेसँग गठबन्धन गरे पनि आफ्नो क्षेत्रमै चुनाव हार्न पुगे । तराई मधेशको हितमा काम गर्ने भने पनि त्यहाँका जनताले पत्याएनन् ।

यस्तो अवस्थामा यी सबै दलका शीर्ष नेता र तिनको वरिपरि रहने नेताहरुलाई जनताले राम्रो नमाने पनि राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टी, राप्रपा, जनमत तथा उन्मुक्ति पार्टीलाई पनि जनताले सरकार चलाउने जनमत दिएनन् । यी पार्टीहरुका नेताहरु सत्ताको खेलमा नलागून, आफ्नो जनताको क्षमता पक्षमा गर्न सक्ने काम गरुन्, भ्रष्टाचार र सरकारका गल्तीको विरोध गरुन् भन्न चाहेको देखियो । खाली सत्ताको खेलमा लागे भने सजिलैसँग दण्डित गर्न सक्ने अवस्थामा छौं भन्ने सन्देश पनि दिएका छन् ।

ठूला दलका नेतृत्व र उनका शक्तिमान् घेरा तोड्न तथा नीति असफल भए पनि सत्ता आफै हत्याउने प्रयास कसरी रोकिएला ? यसको विकल्प के होला ? अहिलेको चासोको विषय हो । यो अवस्थाको विकल्प सबै दलका सक्षम र सम्भावना भएका युवा नेताहरुद्वारा शीर्ष नेतृत्वमाथि शिष्ट हस्तक्षेप नै हो । जनताको चाहना पनि त्यही हो । यो अभियान सबै दलमा चल्नुपर्छ तर सामान्य रुपमा भने सफल हुनेछैन । त्यसका लागि शीर्ष नेताको मर्यादा र अस्तित्व बचाइदिँदै दह्रो अभियान चलाउनु आवश्यक देखिन्छ ।

आवाज उठ्यो तर दह्रो रुपमा दबाब सिर्जना गर्न सकिएन भने शीर्ष नेतृत्वले उनीहरुलाई नै उठ्नै नसक्ने गरी खेद्ने छ । एमालेमा अझै पनि यो कल्पना गर्न सकिन्न । एकीकृत माओवादीमा पनि कल्पना बाहिरको कुरा हो जस्तो छ । कांग्रेसमा केही अभ्यास भएकाले युवा दबाब पर्न सम्भव छ भन्न सकिन्छ । दबाब मात्रै होइन शिष्ट हस्तक्षेप गर्नैपर्ने बेला आएको छ । त्यसो गर्न नसके कांग्रेसको असितत्व नै खतरामा पर्ने श्चित छ ।