नेपाल–भारतः किन आवश्यक छ, तारबार र भिसा प्रणाली ?
विनोद त्रिपाठी
माघ २, २०७९ सोमबार १८:२८:२५
वर्तमान डिजिटलको दुनियाँमा प्रचारको खाँचो छैन । हरेक व्यक्तिले मोबाइलबाटै सामाजिक सञ्जालको प्रयोगले प्रचार गरिदिन्छ । नेपाल आउने पर्यटक नै प्रचारका माध्यम बनिरहेका छन् । यी पर्यटकले राम्रो मनसाय राखेर प्रचार गरेका हुन्छन् । तर, हाम्रा सडकका दृष्यले यी प्रचारहरु कति सकारात्मक र कति नकारात्मक छन्, गम्भीर बन्न आवश्यक छ ।
नेपाल–भारत खुल्ला सीमानाले यहाँको सामाजिक प्रभाव नकारात्मक तर्फ मोडिएको छ । विश्वमा सबैभन्दा सामाजिक परिवेश खराब भएको देश हो, भारत । महिला हिंसा, कुरीति, अन्धविश्वास, धार्मिक अतिवाद, जातीय विभेद लगायतबाट भारत आक्रान्त छ । यसको सोझो असर नेपालमा परिरहेको छ । यो विकराल समस्या रोक्न सकिएन भने नेपाल कुनै कालखण्डमा भारतमै विलय हुने खतरा देखिएको छ । यसको समाधान अहिलेको पुस्ताले गर्ने हो भने आउने पुस्ताले हामीलाई धन्यवाद दिनेछन् । नत्र, भारतको बढ्दो जनसंख्या र विकृतिले नेपाल थिचिएर हाम्रो आफ्नो पहिचान पुरै मेटिनेछ । अब लागौं, समाधान के त ?
प्राकृतिक रुपमा नेपाल अगाडि छ । नेपाल भारत खुल्ला सीमानाका कारण यहाँको प्राकृतिक स्रोतले खासै महत्व पाउन सकेको छैन । किनकी, भारत आएको पर्यटक सोझै नेपाल आउन सक्ने भएकोले नेपालको महत्व कमजोर बनेको हो । यसका लागि तुरुन्त सीमानामा तारबार गरेर भिसा प्रणाली लागु गर्न अनिवार्य छ । अनि मात्र नेपाल विश्वको पर्यटकको केन्द्रविन्दु बन्नेछ । भिसा प्रणालीले भारतकै नागरिकका लागि समेत नेपाल महत्वपुर्ण देश बन्नेछ । अहिले सोझै नेपाल आउन सक्ने भएकोले भारतका नागरिकका लागि भारतकै हिमाञ्चल प्रदेश वा पश्चिम बंगालको कुनै बस्ती पुगे जस्तो सामान्य लागेको छ । भिसा प्रणालीले भारत आउने तेस्रो मुलुकका पर्यटकलाई पनि नेपालको महत्व बुझाउनेछ ।
यो भयावह परिणामबाट नेपालले पाठ नसिक्ने हो भने केही बर्षपछि हामीले युक्रेनको नियती भोग्न नपर्ला भन्न सकिन्न । किनकी, महात्मा गान्धी जस्तै कुनै भारतीय राष्ट्रवादी नेता भारतमा जन्मियो भने नेपालको अस्तित्व खतरामा छ । यो रोक्नका लागि पनि सीमानामा तारबार र राहदानी प्रणाली आवश्यक छ ।
नेपाल दक्षिण एशियाको मुलुक भएपनि भारत, बंंगलादेश र पाकिस्तान जस्तो बनाउन कदापी भुल गर्न हुँदैन । भारत, बंगलादेश, पाकिस्तान र अफगानिस्तान कुनै न कुनै प्रकारका हिंसाबाट जकडिएका अंध्यारा ब्ल्याक होल हुन् । यी मुलुकहरुमा भौतिक विकास त भएको छ, तर सामाजिक सुरक्षा र स्वतन्त्रतामा नारकीय अबस्थामा पुगेका छन् ।
भुटान र माल्दिभ्सबाट नेपालले धेरै सिक्न सक्छ । यदि भारतीयलाई खुल्ला आउजाउ गर्न दिएको भए अहिले माल्दिभ्सका टापुहरु र भुटानका जंगलहरुमा भारतीयहरु भरिएका हुन्थे । भारतीयहरु गर्मी छल्न भुटान पसिसकेका हुन्थे । तर, भारतीयहरुलाई भुटान जान त्यति कठिन छ जति अमेरिका जान । भारतीयहरुलाई कडाई गरेकै कारण आज दक्षिण एशियाका देश भएर पनि भुटान र माल्दिभ्स युरोपियन देशको तुलनामा पुगेका छन् । नजिकैको यो पाठ सिक्न पनि नेपालले तुरुन्त सीमानामा तारबार र राहदानी प्रणाली शुरु गर्नैपर्छ ।
चोकचोकमा भारतीय सडक व्यापारी, नेपालको पहिचान हराउँदै
नेपाल घुम्न अहिले विश्वका विभिन्न देशका भ्लगरहरु आएका छन् । उनीहरुले नेपालका दृष्य मात्र प्रशारण गरेका छैनन्, यहाँको सडकका गतिविधि विश्व माझ पुर्याइरहेका छन् । यसै मध्ये एक अमेरिकी भ्लगर ड्याली म्याक्सले केही दिनदेखि खिचेका दृष्य र उनीसँग सडकमा ठोक्किएका भारतीय व्यापारीले नेपालको सारा मौलिकपन शुन्यमा झारिदिएको छ ।
म्याक्सले भनेका छन्, म नेपाल आएको हुँ, तर यहाँ सबै विजनेस म्यान त भारतीय पो रहेछन् ।’ यस्ता भ्लगरहरुको प्रचारले नेपालको महत्व विश्व माझ पुगेको मात्र नभइ भारतीय प्रभावले पारेको असर पनि झल्किरहेको छ । यस्ता भ्लगरहरुले हामीलाई ठुलो गुन लगाएर सित्तैमा प्रचार गरिदिएका छन् । हामीले त सडकका कुरुप दृष्य सुधार गर्न पो जिम्मेवारी वहन गर्न सकेनौं । यी भ्लगर हुन् वा पर्यटक सबैले नेपालमा नेपालकै पहिचान खोजिरहेका हुन्छन्, तर नेपाल भित्र भारतीयको प्रभाव डरलाग्दो भएर जमिरहेको छ ।
नकारात्मक प्रभावको असर भारतीय सीमाना गाउँमा एक रात बस्यो भने सबै स्पष्ट हुन्छ । अन्धविश्वास, कुरीति, महिलामाथि चरम दमन, सामन्ती प्रथा, ठाकुरराम शैली, आधुनिक सञ्चार अभाव, भारतबाट भित्रिने जङ्गली हात्तीको आतंक लगायतका गम्भीर समस्याले सीमानाका नेपालीलाई पीडित बनाइदिएको छ ।
अहिले काठमाडौंका सडकका चोकहरुमा यसो हेर्यो भने कुनै न कुनै भारतीय ठोक्किहाल्छ । सडकदेखि पार्कसम्म, पसलदेखि घरसम्म भारतीयहरु छ्याप्छ्याप्ती देखिन्छन् । यी कुनै पर्यटक होइनन् । यस्ले नेपाललाई दीर्घकालीन रुपमा ठुलो भड्खालोमा पार्ने निश्चित छ । काठमाडौंमा भारतीयहरु आउने कारण मध्ये यहाँको अनुकुल मौसम, सामाजिक सुरक्षा र स्वतन्त्रता नै हो । अधिकांश भारतीय भन्ने गर्छन्, ‘नेपाल युरोप जस्तै स्वतन्त्र र मनोरञ्जन देश हो ।’ उपत्यकामा भारतीयहरु संख्या बढेपछि पश्चिमा मुलुकहरुका पर्यटक यो नेपाल होकि भारत हो भन्नेमा द्धिविधामा देखिन्छन् । भारतीयहरुको संख्या काठमाडौंमा अत्यधिक बढेपछि विकसित मुलुकका पर्यटकलाई हैरानी पनि बनाएको छ ।
पशुपतिनाथ मन्दिर, बौद्ध, स्वयम्भु गुम्बा लगायतका सार्वजनिक स्थान घुम्न जाँदा बाटोभरि भारत र पाकिस्तानका व्यापारी सडकभरि देखेर तेस्रो मुलुकका पर्यटक अन्यौलमा परेका छन् । यसरी नेपालमा भित्रिरहेका भारतीयहरुका कारण नेपालको आफ्नो मौलिकता समाप्त हुँदै गइरहेको छ ।
नेपाल भारत व्यापार सम्बन्ध राम्रो छ । भारतीयबाट हामीले सामान किनेर ल्याउने हो । सित्तैमा होइन । नेपालका मानिसहरु पनि रोजगारको लागि भारतमा जान्छन् । राहदानी प्रक्रियाले भारतमा रोजगारका लागि जानेहरु सुरक्षित हुनेछन् । को कहाँबाट आयो गयो भन्ने दुबै देशमा रेकर्ड रहने भएकोले दुवै देशका नागरिकका लागि यो निकै सुरक्षित प्रणाली हुनेछ ।
किन गर्ने सीमानामा तारबार ?
नेपालमा भारतीयहरुको आवागमन नियन्त्रण किन आवश्यक छ ? यो बारेमा बुझ्नुपर्छ । क्षेत्रफलको हिसाबले भारत नेपाल भन्दा करिब ५८ गुना ठुलो छ । जनसंख्याको हिसाबले करिब ४७ गुनाले बढी छ । भारतको सानो हिस्सा मात्र नेपाल आयो भने नेपालको नामोनिसान रहन्न ।
यस्तै खराब परिणाम भोगेको थियो सन २०१४ मा युक्रेनले । रुसले क्रिमिया आफ्नो भनेर दावी गरिरह्यो । युक्रेनले यो दावी स्वीकार्ने कुरै थिएन । रुसले एकतर्फी जनमत संग्रह गरिदियो । युक्रेनमा बसोबास गरेका रसियनले रुसको पक्षमा मतदान गरिदिए । ९२ प्रतिशत मत रुसको पक्षमा खसेर क्रिमिया रुसमा बिलय भयो ।
यो भयावह परिणामबाट नेपालले पाठ नसिक्ने हो भने केही बर्षपछि हामीले युक्रेनको नियती भोग्न नपर्ला भन्न सकिन्न । किनकी, महात्मा गान्धी जस्तै कुनै भारतीय राष्ट्रवादी नेता भारतमा जन्मियो भने नेपालको अस्तित्व खतरामा छ । यो रोक्नका लागि पनि सीमानामा तारबार र राहदानी प्रणाली आवश्यक छ ।
अमेरिका–क्यानाडा प्रवेशाज्ञामा निकै खुकुलो छ । तर, त्यही अमेरिकाले आफ्नो सीमानामा जोडिएका मेक्सिको, पेरु लगायतका नागरिक र त्यो बाटो भएर भित्रिने अन्य मुलुकका व्यक्तिलाई सजिलै भिसा दिँदैन ।
नेपाल–चीन सीमा नियमनले नेपालको तराई क्षेत्रभन्दा हिमाली क्षेत्र बलियो छ । आम्दानीका हिसाबले मुस्ताङ, मनाङ जस्ता क्षेत्रमा गरिबी शुन्य जस्तै छ । हिंसात्मक गतिविधि निकै कम छ । बलत्कार र जधन्य अपराध न्युन छन् । किनकी, चीनबाट बलत्कारका कुनै पनि रुपहरु नेपालमा भित्रिएका छैनन् । भारतमा दिनहुँ बलत्कारका समाचार आइरहन्छन् भने चीनबाट यस्ता क्रुर समाचार सुन्न पाइएको छैन ।
यसको मतलब हामी चीन पक्षधर होइनौं । तर, हामीलाई भारतीय सामाजिक परिवेशले हैरानी बनाएको यथार्थ हो । यो यथार्थलाई व्यवहारिक रुपमा बुझेर नेपालले सीमानामा तारबार गर्नैपर्छ । जहाँसम्म नेपालको तराई क्षेत्रमा भारतीय नागरिकहरुसँगको विवाह आदि सम्बन्ध छ, त्यसलाई यो राहदानी र सीमानामा तारबारले कुनै नकारात्मक असर पार्दैन । झन नेपाली नागरिकलाई यो प्रणालीले सुरक्षित र सार्वभौम मुलुकको नागरिकमा दर्याउनेछ ।
हामीले भारतबाट डरलाग्दो गरी भित्रिएका विकृतिलाई न नागरिक तहबाट आंकलन गर्यौँ न राज्य तहबाट गम्भीर बनेर अनुसन्धान गरियो । यो लापरवाहीकै कारण सानो, तर सार्वभौम हाम्रो मुलुक त्यहाँको खराब समाजकै आधारमा अघि बढिरहेको छ । यसको चासो, अध्ययन र निराकरण तुरुन्त गर्न सकिएन भने कुनै दिन भौतिक रूपमा नेपाल शक्तिशाली बने पनि सामाजिक उत्पीडनमा जाकिनेछ । त्यसैले सीमापारीको समाजका कतिपय विकृत पक्ष कसरी नेपाल भित्रिरहेका छन् यसबारे नागरिक तहमा जानकारीको आवश्यक देखिएको छ ।
२८ राज्यमध्ये उत्तर प्रदेश, बिहार, झारखण्ड भारतका सामाजिकस्तरमा कमजोर राज्य मानिन्छन् । यी राज्य विश्वमै राज्यतहमा धेरै जनसंख्या मात्र भएका क्षेत्रमा पर्दैनन्, हत्या, हिंसा, उत्पीडन, गरिबी, भोकमरी, दरिद्रता, महिला हिंसा, अशान्त, युद्ध, रोगको महामारी, प्राकृतिक विपत्ति पनि उति नै अघि छन् । नेपालको पुर्वी क्षेत्रका दार्जिलिङ, सिक्किमको वातावरण निकै राम्रो छ । अलि टाढा हैदरावाद, गुजरात, चेन्नई, उडिसा, केरालालगायतका राज्य विश्वमै उत्कृष्ट क्षेत्रमा पर्छन् । केरालामा त ९९ प्रतिशत शिक्षित मानिस बसोबास गर्छन् । तर, उत्तर प्रदेश, झारखण्ड र विहारको सामाजिक परिवेश नरक जस्तो छ ।
त्यसैले, छिमेकी हुनुको नाताले सीमाना जोडिएका राज्यको खराब र हिंसात्मक प्रभाव सोझै हाम्रो मुलुकमा प्रवेश भएका छन् । यसका खराब पक्षका विश्लेषण तुरुन्तै गर्न सकिएन भने नेपालभित्र विकृति प्रवेश गर्ने मात्र होइन, अपराधको थलो पनि बन्न सक्छ । नकारात्मक प्रभावको असर भारतीय सीमाना गाउँमा एक रात बस्यो भने सबै स्पष्ट हुन्छ । अन्धविश्वास, कुरीति, महिलामाथि चरम दमन, सामन्ती प्रथा, ठाकुरराम शैली, आधुनिक सञ्चार अभाव, भारतबाट भित्रिने जङ्गली हात्तीको आतंक लगायतका गम्भीर समस्याले सीमानाका नेपालीलाई पीडित बनाइदिएको छ ।
विश्वमा भारत सबैभन्दा क्रुर र हिंसात्मक देश हो । धर्म र लैंगिक हिंसामा भारतलाई अहिलेसम्म विश्वका कुनै देशले उछिन्न सकेको छैन । झन यो सँगै जोडिएका बंगलादेश र पाकिस्तान त हिंसाका खानी भएका मुलुक हुन् ।
दिल्ली, मुम्बई जस्ता शहरका टेलिभिजन क्षेत्र, फिल्मी क्षेत्र, राजनीति क्षेत्रबाहेक अन्य ठाउँमा महिला उपस्थिति न्यून रहेको पाइन्छ । आधुनिक जीवनशैली पछ्याउन त्यहाँका महिला सक्दैनन् । यो आधुनिक जीवनयापन कुनै एक पेशा फिल्मी क्षेत्रभन्दा हुन्छ, त्यसबाहेक अन्य ठाउँमा अनुहार नै ढाकिने कपडा लगाएर महिला हिँड्नुपर्ने बाध्यता छ । बिहार, झारखण्ड र उत्तर प्रदेशमा त सारीकै फेरोले अनुहार छोपेर हिँड्ने महिला र कुर्तासलवारको सलले मुख छोपेर हिँडेका युवतीहरु भेटिन्छन् । त्यो पनि एकाध आफ्ना अभिभावकसँग मात्र । अझै पनि युवतीहरु निर्धक्क हिंड्ने डुल्ने वातावरण छैन त्यहाँ । छोरीलाई पढाउनुपर्छ भन्ने ज्ञान कतिपय घरमा छैन । बिहेमा दाइजोको नाममा हुने अपराध कहालीलाग्दो छ । स्वतन्त्र रुपमा आत्मनिर्भर बनेका छोरीहरु यस्ता क्षेत्रमा जीवन व्यतीत गर्नै सक्दैनन् । कि उनीहरु दिल्ली, बम्बैजस्ता ठूला शहर पस्छन् कि युरोप–अमेरिकामा हराउँछन् ।
भारतका यी सबै विकृति नेपाल भित्रिएर यहाँ धेरैलाई पीडित बनाएको छ । यी विकृति चीन, जापान, अमेरिका, रुस वा अन्य मुलुकबाट आएका होइनन् । भारतबाट भित्रिएका हुन् भन्ने सबै स्पष्ट हुन जरुरी छ । हामीले सोच्नुपर्छ भारतबाट जीवन बचाउने नुन मात्र आउँदैन, मानिसलाई अपाङ्ग बनाउने एसिड पनि भित्रिन्छ । चिनी मात्र आउँदैन, विष पनि आउँछ ।
विश्वमा धेरै मुलुकले सीमाना जोडिएका मुलुकमा दुवैतर्फका नागरिकका लागि भिसा प्रणालीमा खुकुलो बनाएका छन् । अमेरिका–क्यानाडा प्रवेशाज्ञामा निकै खुकुलो छ । तर, त्यही अमेरिकाले आफ्नो सीमानामा जोडिएका मेक्सिको, पेरु लगायतका नागरिक र त्यो बाटो भएर भित्रिने अन्य मुलुकका व्यक्तिलाई सजिलै भिसा दिँदैन । रुसले हिजो सोभियत संघ अन्तर्गतका मुलुकमा आउजाउमा सजिलो बनाइदिएको छ । युरोपका सेन्जन अन्तर्गतका २९ मुलुकमा सबै मानिसलाई घुमफिरमा समस्या छैन । यसरी विश्वका अन्य देशबीच भिसा नभईकन ओहोरदोहोर गर्न पाइने प्रणाली नभएको होइन, तर ती देशको सांस्कृतिक अवस्था र सामाजिकस्तर समान छन् । सीमाना जोडिएका भएर पनि सामाजिक अवस्था खराब भएका देशसँग विकसित मुलुकले कडाइ गर्दै आएका छन् । सीमानामा तारबार गर्न अब ढिलाई नगरौं । नयाँ सरकार बनेको छ । नेपालको सरकारलाई खबरदारी गरौं ।
भिसा किन चाहिन्छ ?
विश्वका धेरै मुलुकका नागरिकले नेपाललाई भारतकै नजरले देख्दै आएका छन् । कतिपय विश्वका नागरिकलाई नेपालको अलग पहिचानको जानकारी नै छैन । यतिसम्म छ कि सगरमाथा भएको र भगवान गौतम बुद्ध जन्मिएको देशको नाममा अझै कतिपय देशमा अन्योल कायम छ । यसको मुख्य कारण नेपाल–भारत खुल्ला सीमानाको असर हो । भारत गएपछि नेपाल सोझै जान पाइने भएकोले कतिपय तेस्रो मुलुकका नागरिकलाई नेपाल–भारत छुट्याउन हम्मेहम्मे पर्छ ।
हुन त विश्वका धेरै देशहरुमा खुल्ला सीमाना छ । ति देशहरुको उदाहरण हेरौं । युरोपियन देशहरुबीच सन १९८५ मा एउटा सम्झौता भयो । त्यो हो, खुल्ला सीमाना । शुरुमा जर्मनी, फ्रान्स, बेल्जियम मुलुकबीच सम्झौता भयो । त्यसपछि क्रमश बढेर अहिले २९ वटा मुलुक यो सम्झौतामा जोडिएका छन् ।
सेन्जन भिसा प्राप्त व्यक्तिले यी सबै देशहरु घुम्न पाउने व्यबस्था छ । यसका केही मुलभुत कारण छन् । ती हुन्, समान आर्थिक र सामाजिक अबस्था । करिब करिब उस्तै रहनसहन, आर्थिक हैसियत, विकास, संस्कृतिले यी युरोपियन देशहरु एकआपसबीच खुल्ला गरिएका हुन् । उता अमेरिका र क्यानाडाबीच पनि खुल्ला सीमाना छ । कारण हो दुबै देशको स्तरमा करिब–करिब समानता ।
बंगलादेशको १७ करोड जनसंख्या मध्ये करिब ५ करोडले भारतमा रोजगार गर्दै आएका छन् । यी दुवै देशमा भिसा प्रणाली लागु छ । भिसा लगाएर बंगलादेशका करोडौं नागरिक भारतमा काम गर्न जान्छन् । हाम्रो यकिन तथ्याक नभएपनि करिब २० देखि ३० लाख नेपाली भारतमा कुनै न कुनै व्यवसाय र रोजगारमा जाने गरेका छन् । बंगलादेशका त्यत्रो जनसंख्या नागरिक भिसा लगाएर भारत जान्छन् भने हाम्रो संख्या सानो छ र यो प्रणाली लागु गर्न कुनै कठिनाई छैन ।
तर, नेपाल र भारतबीच धर्मको बिषय बाहेक केही पनि मिल्दैन । बरु नेपालको रहनसहन पुर्वी एसियन मुलुकहरुसँग मेल खान्छ । जस्तै, फिलिपिन्स, इन्डोनेसिया, थाइल्याण्ड आदि । सन १९०० को अन्तसम्म त नेपालको आउजाउ तत्कालिन वर्मा(म्यान्मार), थाइल्याण्डसँग घनिष्ट सम्बन्ध थियो । नेपाल भारतबीच रहनसहन, चालचलन, भेषभुषा, लवाइखुवाई केही पनि मिल्दैन । मात्र एउटा धर्मको नाममा नेपाल र भारतलाई जर्वजस्त जोडिएको छ ।
विश्वमा भारत सबैभन्दा क्रुर र हिंसात्मक देश हो । धर्म र लैंगिक हिंसामा भारतलाई अहिलेसम्म विश्वका कुनै देशले उछिन्न सकेको छैन । झन यो सँगै जोडिएका बंगलादेश र पाकिस्तान त हिंसाका खानी भएका मुलुक हुन् ।
भारतमा दैनिक हजारौं महिला हिंसाबाट पीडित छन् । संयुक्त राष्ट्रसंघको एक प्रतिवेदन अनुसार, भारतमा हरेक सेकेण्डमा कुनै न कुनै महिला हिंसा भइरहेका छन् । भारतको राजधानी दिल्ली, उत्तर प्रदेश, बिहार, झारखण्ड महिला हिंसाका केन्द्रविन्दु नै हुन् । राष्ट्रसंघले जारी गरेको एक प्रतिवेदन अनुसार, सन २०२० मा भारतमा ३ लाख ७१ हजार ५ सय ३ मध्ये २८ हजार ४७ जघन्य प्रकारका बलत्कारका घटनाबाट हत्या भएका थिए । त्यसपछि यी दुई बर्षमा हिंसात्मक दर २५ प्रतिशतले बढेर गएको छ ।
अत्यधिक महिला हिंसामा बृद्धि भएपछि भारतका सडकहरुमा महिला र युवतीहरु एक्लै विरलै हिड्डुल गर्छन् । यहाँका सार्वजनिक बस र रेलमा पनि महिला र युवतीहरु निर्धक्कसँग यात्रा गर्न सक्दैनन् । भारतीय पुरुषहरुले अत्यधिक हिंसा गर्न थालेपछि भारतीय महिला र केटीहरुले सामाजिक संजाल (फेसबुक लगायत) लक गरेर मात्र चलाउँछन् । नेपाल जस्तो भारतीय केटीहरुले फेसबुक लगायतका संजाल खुल्ला रुपमा चलाउन सक्दैनन् । भारतमा टिकटक प्रतिबन्ध छ ।
नेपालसँग सीमाना जोडिएको उत्तर प्रदेश सबैभन्दा हिंसाग्रस्त समाज भएको क्षेत्र हो । यहाँ त्रेतायुगका भगवान रामको भुमि भएको अयोध्या क्षेत्र छ । यो क्षेत्रमा दैनिक यति क्रुर महिला हिंसा हुन्छ कि कसैले कल्पनै गर्न सक्दैन । सन २०१७ मा यहाँ सडकको बीचमा एक महिलालाई नांगै पारेर हत्या गरिएको थियो । बलत्कार त यो क्षेत्रमा दैनिक हुने गर्छन् । ठुला बजार क्षेत्र भएपनि यहाँका सडकमा महिला तथा केटीहरु खुल्ला रुपमा घुमफिर गर्दैनन् । यी क्षेत्रहरु पाकिस्तान र बंगालदेशका बस्ती जस्तै हिंसात्मक छन् ।
नेपालको तराई क्षेत्रको धेरै भुभाग भारतको उत्तर प्रदेशसँग जोडिएको छ । फलस्वरुप नेपालको त्यहाँका हिंसाका बिभिन्न रुपहरु नेपाल भित्रिएका छन् । भारतीय अपराधीहरुबाट सिकेर नेपालका केही अपराधीहरु बलात्कार, हत्या, हिंसा जस्ता कार्यहरुमा संलग्न रहेका छन् । एसिड आक्रमण भारतबाट आयातीत हिंसाको रुप हो । नेपालका केही अपराधीहरुले भारतका अपराधीबाट यस्ता गतिविधि सिकेर नेपाली समाज कुरुप हुन थालेको छ ।
भारतबाट आयातीत हिंसाले नेपालको पहिचान समाप्त हुन थालेको छ । यसलाई रोक्नको लागि खुल्ला सीमाना तुरुन्त बन्द गर्नुपर्छ । राहदानी प्रणाली लागु गर्नुपर्छ । यसका फाइदा अनेक छन् । दुबै देशका नागरिक आउजाउको रेकर्ड सरकारीस्तरमा हुने भएकोले सुरक्षा मजबुत हुनेछ ।
अब प्रश्न उठ्न सक्छ, भिसा प्रणाली र तारबारले नेपालबाट भारतमा रोजगारमा जानेको अबस्था के होला ? यसको उत्तर निकै सरल छ । भारतमा सबैभन्दा धेरै रोजगारमा बंगलादेशका नागरिक जान्छन् । एक तथ्यांक अनुसार, बंगलादेशको १७ करोड जनसंख्या मध्ये करिब ५ करोडले भारतमा रोजगार गर्दै आएका छन् । यी दुवै देशमा भिसा प्रणाली लागु छ । भिसा लगाएर बंगलादेशका करोडौं नागरिक भारतमा काम गर्न जान्छन् । हाम्रो यकिन तथ्याक नभएपनि करिब २० देखि ३० लाख नेपाली भारतमा कुनै न कुनै व्यवसाय र रोजगारमा जाने गरेका छन् ।
बंगलादेशका त्यत्रो जनसंख्या नागरिक भिसा लगाएर भारत जान्छन् भने हाम्रो संख्या सानो छ र यो प्रणाली लागु गर्न कुनै कठिनाइ छैन । भिसा प्रणालीले रोजगारमा जाने नेपाली दाजुभाइ दिदी बहिनीलाई निकै सुरक्षित बनाउँछ । किनकी भिसा भएपछि को कहाँ बस्छ, कसकोमा काम गर्छ र कोसँगको सम्पर्कबाट भारत गएको आदि रेकर्ड हुने भएकोले रोजगारमा जानेहरुको जीवन सुरक्षित हुनेछ । अहिले भिसा प्रणाली नहुँदा कयौं नेपाली भारतमा मारिएका र हिंसामा परेका दुरुस्त रेकर्ड बाहिर आउन सकेको छैन । त्यसैले, हाम्रा लागि यो अनिवार्य छ ।
अतः नेपाललाई पर्यटकको देश बनाउने हो भने नेपाल–भारत सीमानामा तारबार र भिसा प्रणाली अत्यावश्यक छ । नत्र, हामीले जति नै मिहिनेत गरेर पर्यटक भित्र्याउने भनेपनि भारतको नकारात्मक प्रभावले हाम्रा लगानी र मिहिनेत खेर जानेछ । जसरी विगतमा योजना मुताबिक पर्यटक आउन सकेनन् , यसको मुल कारण भारतको नकारात्मक सामाजिक प्रभाव हो भन्ने बुझ्न अब ढिला गर्न हुँदैन । किनकी, खुल्ला सीमानाका कारण अहिले विश्वका नागरिकले नेपाललाई भारतकै आँखाले हेर्ने गरेका छन् । यो गंभिर विषयमा नयाँ सरकारले तुरुन्त आवश्यक पहल शुरु गरोस् र नेपाललाई पर्यटकीय देश बनाउने प्रयास थालियोस् ।
विनोद त्रिपाठी
लामो समय व्यवसायिक पत्रकारितामा डटेर लागेका पत्रकार त्रिपाठी विभिन्न मुलधारका राष्ट्रिय दैनिक, टेलिभिजन र अनलाइनहरुमा सम्पादकको भुमिका निर्वाह गरिसकेका छन् । हाल त्रिपाठी नेपालबहसका नियमित स्तम्भकार हुन् ।
लेखकबाट थप‘कोर्स करेक्सन’का लागि अब कांग्रेस–एमाले गठबन्धन, देशले कहिलेसम्म अस्थिर दाहाललाई झेल्ने ?
बैशाख ७, २०८१ शुक्रबार
'....नाँकको डाँडीमा लात्तीले हिर्काउनु पर्छ' भन्नेलाई मेरो सुझाव
बैशाख ६, २०८१ बिहिबार
लोकरिझ्याईं राजनीतिको ‘महाजात्रा’मा हरिवंश आचार्य
बैशाख ५, २०८१ बुधबार
विराटनगरको रानी क्षेत्र तनावग्रस्त, दुई समूहबीच ढुंगा हानाहान
नेपालबहस संवाददाता
बैशाख ५, २०८१ बुधबार
आइसीसीको टी-२० वरियतामा दिपेन्द्रको छलाङ
नेपालबहस संवाददाता
बैशाख ५, २०८१ बुधबार
लोकरिझ्याईं राजनीतिको ‘महाजात्रा’मा हरिवंश आचार्य
कुसुम भट्टराई
बैशाख ५, २०८१ बुधबार
त्रिभुवन विमानस्थलमा जहाज डिले हुँदा यात्रु मर्कामा, एति एयरलाइन्सको काउण्टरमै नाराबाजी
बैशाख ७, २०८१ शुक्रबार
प्रिमियर कपमा तेस्रो स्थानको लागि नेपाल र हङकङ खेल्ने
बैशाख ७, २०८१ शुक्रबार
युएईसँग हारेसँगै नेपाल एशिया कपमा छनौट हुन असफल
बैशाख ७, २०८१ शुक्रबार
अब हामी देशमा अर्को उथलपुथल ल्याउँछौँः माधव नेपाल
बैशाख ८, २०८१ शनिबार
गोदावरीमा एमाले महाधिवेशन प्रतिनिधि परिषद्को बैठक, ओलीले पेश गरे राजनीतिक प्रतिवेदन
बैशाख ८, २०८१ शनिबार
दामदार र आर्थिक चलखेल हुने विभागमा एमाले र माओवादीको तानातान, समय नपुग्दै सरुवा
बैशाख ८, २०८१ शनिबार
मुख्यमन्त्री अधिकारीले दिए गण्डकीमा चुमान र मनाङेलाई जिम्मेवारी
बैशाख ८, २०८१ शनिबार