सत्ता भन्दा विधानले परिभाषित नगरेको पदतिर कोइरालाको आकर्षण
केदार भट्टराई (काका)
चैत ९, २०७९ बिहिबार २१:४३:३७
८ चैत, काठमाडौं । सरकारमा सहभागी हुने तयारीमा रहेको नेपाली कांग्रेसभित्र यतिबेला नयाँ विषय बहसमा आएको छ । पार्टीमा वरिष्ठ नेताको हैसियतमा रहेका रामचन्द्र पौडेल राष्ट्रपतिमा निर्वाचित भएर गएपछि यो पद अब कसैलाई दिने वा नदिने भन्ने विषय पार्टीको आन्तरिक बहसमा आएको हो । यो पदका लागि सभापति शेरबहादुर देउवासँग केही नेताहरुको लविङ पनि सुरु भएको छ । कांग्रेसको विधानमा वरिष्ठ नेताबारे परिभाषित गरिएको छैन । तर, यो धेरै अगाडिदेखि पदेन पदका रुपमा कायम रहँदै आएको छ । पार्टी सभापति भन्दा दोस्रो वरियतामा रहेको यो पदलाई कांग्रेसमा आकर्षक मानिन्छ ।
राष्ट्रपतिको निर्वाचन र प्रधानमन्त्रीले दोस्रो पटक विश्वासको मत लिएपछि नेकपा माओवादीका अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’को नेतृत्वको सरकारमा सहभागी हुने नेपाली कांग्रेसको तयारी छ । चैत ६ विश्वासको मत लिएका प्रधानमन्त्री प्रचण्ड मन्त्रिपरिषद विस्तारमा लागि सत्ता गठबन्धन दलसँग छलफलमा लागेका छन् । मन्त्रिपरिषद विस्तारमा पनि गठबन्धनको सबैभन्दा ठूलो दल नेपाली कांग्रेसले कति मन्त्रालय लिने र कांग्रेसका तर्फबाट कुन नेताले नेतृत्व गर्ने भन्ने विषय अहिले चर्चामा रहेका बेला कांग्रेसमा वरिष्ठ पदको बहस सुरु भएको छ ।
सरकारमा जानेबारे सहमति भएपनि कांग्रेसभित्र पार्टीमा नै दुई धार छन् । संस्थापन पक्षको नेतृत्व सभापति देउवाले गरिरहेका छन् भने इतरसमूहको नेतृत्व डा.शेखर कोइरालाले गरिरहेका छन् । सरकारमा जाने विषयमा यी समूहबीचमा पहिले सहमति खोजिँदै छ । सभापति शेरबहादुर देउवा उपसभापति पूर्णबहादुर वा इतर समूहका नेता कोइरालालाई पार्टीको तर्फबाट नेतृत्व गरेर सरकारमा पठाउने तयारीमा भएपनि यो सम्भव नहुने देखिएको छ । उपसभापति खडकाले सार्वजनिक रूपमै सरकारमा नजाने र अब मन्त्री नहुने भनी बोली सकेका छन् । संस्थापन पक्षबाटै खडका नगए अरुलाई पठाउने देउवाको तयारी छ ।
नेता कोइराला आगामी १५ औँ महाधिवेशनमा पुनः सभापतिमा लड्ने तयारीमा रहेकाले पनि उनले अहिले सरकारप्रति आफ्नो कुनै दावी नरहेको देउवालाई जानकारी गराएका छन् । कांग्रेसको १४ औँ महाधिवेशनमा देउवासँगै चुनाव लडेर ४० प्रतिशतभन्दा बढी मत ल्याएको र आगामी चुनावमा पनि सभापतिमा नै उम्मेदवारी दिने तयारीमा रहेकाले कोइरालाले सरकारको विषयमा आफुलाई नअड्काउन आग्रह नै गरेका छन् । देउवासँग कोइरालाले सभापति पछिको वरियता खोजेका छन् । अहिले पार्टीको वरियताको हिसाबमा तल रहेपनि सभापतिमा प्रतिस्पर्धा गरेको, सभापतिमा निकटतम प्रतिस्पर्धी व्यक्ति वरिष्ठ नेताको रूपमा रहने कांग्रेसको बिगतको परम्परा र कांग्रेसभित्र अर्को समुहको नेतृत्वसमेत गर्दै आएकाले सभापति पछिको हैसियतमा आफु रहनुपर्ने उनको दावी छ ।
पुष १० को समीकरण बदलिएपछि सत्ता राजनीतिको महत्वपूर्ण तहमा नेपाली कांग्रेस आइपुगेको छ । सरकारको स्थायित्व, परिचालन र राष्ट्रिय राजनीतिमा कांग्रेस मियोका रपमा देखिएको छ । बाह्य राजनीतिक सन्तुलन मिलाउने जिम्मेवारीमा आइपुगे पनि कांग्रेसको आन्तरिक राजनीतिमा खटपट कायमै छ । मुलतः सिंगो पार्टीभित्र दुई समुहमा कांग्रेस नेताहरु विभाजित छन् । संस्थापन समूहले सत्तातर्फ बढी ध्यान दिएको छ भने संस्थापन इतर समुहले पार्टीमा ज्यादा ध्यान दिइरहेको छ । यसलाई सहज रुपमा मिलाएर अगाडी बढाउन पनि वरिष्ठ नेताको पद आफुले पाउनु पर्ने कोइरालाको दावी छ ।
कांग्रेसमा गिरिजाप्रसाद कोइरालाकै पालादेखि प्रचलनमा ल्याइएको वरिष्ठ नेताको पदेन हैसियतमा डा. शेखर कोइरालाको दावी स्वभाविक रहेको अन्य नेताहरुको पनि भनाई छ । उनले सभापति देउवासँग पौडेल राष्ट्रपति निर्वाचित भएपछि रिक्त रहेको दोस्रो वरियताको सो पदमा दाबी बढाएर अरु विषयमा आफुले खास माग नगर्ने पनि बताएका छन् । कांग्रेस नेताहरूका अनुसार कांग्रेसको तर्फबाट सरकारमा नेतृत्व गरेर पठाउने तयारीमा रहेका देउवालाई उनले यसको साटो वरिष्ठ नेतामा रहने जानकारी गराएका छन् ।
अहिलेका सभापति देउवालाई पनि पद व्यवस्थापनकै लागि वरिष्ठमा ल्याइएको थियो । उनी पनि तत्कालिन समयमा सभापति कै प्रत्यासी थिए । गिरिजाप्रसाद कोइराला सभापति भएपछि उनीसँग पराजित शेरबहादुर देउवालाई वरिष्ठ नेता बनाएर सभापति पछिको दोस्रो वरियता कोइरालाले दिएका थिए । त्यसपछि यो पद पदने पद जस्तै भएर आएको छ । कांग्रेस र प्रजातान्त्रिक कांग्रेस एकता गर्दा देउवालाई सो पद दिइएको थियो । सो प्रचलनलाई सुशील कोइरालाले पनि निरन्तरता दिए । कोइरालाका पालामा पनि देउवा वरिष्ठ नेता थिए भने देउवासँग पराजित भएपछि रामचन्द्र वरिष्ठ नेता बनेका थिए ।
पछिल्लो पटक उनी सभापति नउठे पनि वरिष्ठ नेताको हैसियत मै थिए भने शेखरको वरियता अहिले तल छ । पौडेल राष्ट्रपति भएसँगै रिक्त रहेको दोस्रो वरियतामा आफ्नो हक लाग्ने भन्दै कोइरालाले देउवामाथि दवाव बढाएको नेताहरु बताउँछन् । उनी महाधिवेशनमा देउवासँग सभापतिमा पराजित भएका थिए । शेखरले यसबीचमा देउवालाई भेटेरै आफूलाई वरिष्ठ नेता बनाउन दवाव दिएको नेताहरुको भनाइ छ । पछिल्लो समय देउवा र कोइराला नियमित संवादमा छन् र उनीहरुबीच राम्रो सम्बन्ध छ । अब विधान अनुसार देउवा कांग्रेसको सभापति बन्न नपाउने भएकाले विगतको गुटको आधारमा भन्दा देउवाको साथ खोज्न नेताहरूको प्रतिस्पर्धा छ ।
भविष्यमा देउवाकै समर्थनमा डा. कोइरालालाई सभापति बनाउन सकिन्छ भनेर केही नेताहरुले पहल पनि थालेका छन् । सभापति पछिको शीर्ष वरियता पाइने भएकाले यो पदमा नेता गाेपालमान श्रेष्ठले पनि दावी गरेका छन् । समानुपातिकको पहिलो सूचीमा रहेर पनि सांसद बन्न नपाएका नेता श्रेष्ठलाई राष्ट्रियसभाको अध्यक्षको आस देउवाले देखाएका छन् । तर, यसका लागि समय कुर्नुपर्ने अवस्था छ । वरिष्ठ नेतामा गोपालमानको दावीका विषयमा देउवाले कसैसँग छलफल गरेका छैनन् । पार्टीभित्रको सन्तुलन मिलाउन र भोलिका लागि आरजु देउवाप्रति सबै कांग्रेसको समर्थन लिनका लागि पनि देउवाले शेखरलाई वरिष्ठ नेता बनाउन सक्ने केहीको आंकलन छ । देउवाले शेखरलाई पार्टी कार्यालय सानेपामा बेग्लै कार्यकक्ष बनाइदिएर त्यसको संकेत दिएको एक नेताले बताए ।
केदार भट्टराई (काका)
नेपालबहस डटकमका कार्यकारी सम्पादक केदार भट्टराई दुई दशकदेखि नेपाली पत्रकारितामा क्रियाशील छन् । भूगोल साप्ताहिकबाट पत्रकारिता शुरु गरेका पत्रकार भट्टराईले साप्ताहिक विमर्श, देशान्तर, रेडियो नेपाल वाणी नेटवर्कमा काम गरिसकेका छन् । भट्टराईले आर्थिक, राजनीतिक, भ्रष्टाचार एवं विकृति र विसंगतिका विरुद्ध तीखो कलम चलाउँदै आएका छन् ।
लेखकबाट थपस्काउटको जग्गा कब्जामा गृहमन्त्रीको चासो, मन्त्रालयमा आयुक्तसँग छलफल
चैत १५, २०८० बिहिबार
आईजीपी परिर्वतनको तयारीमा गृहमन्त्री लामिछाने, पुग्ला त चलाउनेको भविष्यवाणी ?
चैत १५, २०८० बिहिबार
८ सय ७७ प्रहरी काजबाट फिर्ता
चैत १५, २०८० बिहिबार
आईजीपी परिर्वतनको तयारीमा गृहमन्त्री लामिछाने, पुग्ला त चलाउनेको भविष्यवाणी ?
चैत १५, २०८० बिहिबार
एनआईसी एशिया बैंकद्वारा ‘बिराट गोल्ड कप फुटबल’ मुख्य प्रायोजन
चैत १५, २०८० बिहिबार
स्काउटको जग्गा कब्जामा गृहमन्त्रीको चासो, मन्त्रालयमा आयुक्तसँग छलफल
चैत १५, २०८० बिहिबार
कोशी प्रदेशले आगलागी पीडित सन्थाल समुदायका लागि स्थायी घर निर्माणमा पहल गर्ने
चैत १५, २०८० बिहिबार
सादा पोशाकमा प्रहरी परिचालन नगर्न हेडक्वार्टरको पत्र
चैत १५, २०८० बिहिबार
नेपालमा बस्छन ६० देशका अवैतानिक वाणिज्यदूत
चैत १५, २०८० बिहिबार