सरकारी स्वामित्वको नेवानीभित्र राज्य झुकाउने रत्यौली

१९ चैत, काठमाडौं । नेपालको एकमात्र राष्ट्रिय ध्वजावाहक नेपाल वायुसेवा निगमको व्यवस्थापकीय लापर्वाहीले लाजको पनि सीमा नाघेको छ । यसको व्यवस्थापकीय नेतृत्वमाथि प्रश्न उठाउनु पनि अब लाजमर्दो भइसकेको छ । प्रधानमन्त्रीका रुपमा राज्यको नेतृत्व लिएर बसेका र विभागीय मन्त्रीको जिम्मेवारीमा बसेकाहरुको नैतिक हदले पनि सीमापार गरेकै देखिन्छ । विगतदेखि त भएकै थिए र तर हालसालै नेपाल वायुसेवा निगममा भएका अति नित्कृष्ट र तल्लो स्तरका कर्मले विश्वमा म नेपाली हुँ भनेर भन्न सक्ने हैसियत पनि मेटाएको छ ।

प्रसंग जोडौः नेपाल वायुसेवा निगमका पछिल्ला घटनाबाट । नेपाल वायुसेवा निगम भनेको विश्वमा नेपालको परिचय दिने एउटा महत्वपूर्ण अंग हो । यसले गन्तव्यका मुलुकहरुमा नेपालको राष्ट्रिय झण्डा फहराएर यात्रुहरुलाई यात्रा गराउँछ । उसले फहराएको झण्डाले नेपाल र नेपालीको पहिचान दिन्छ र यसले गरेका हरेक नराम्रा कामको दोष नेपाल र नेपालीले लिनुपर्छ । यसले फहराउने नेपाली झण्डाको अर्को मुख्य उदेश्य थियो, विश्वका रमणीय क्षेत्र घुम्न रुचाउने पर्यटकहरुलाई नेपालमा आकर्षित गराउनु पनि थियो । यो अस्तित्वमा अब निगम छैन् ।

विगतदेखि नेपाल वायुसेवा निगम एक भ्रष्ट, राजनीतिक नियुक्तीको अखडा र नालायकहरुलाई व्यवस्थापकीय जिम्मेवार दिएर सत्ता समिपका व्यक्तिहरु भर्ति गर्ने संस्था हो भनेर नेपालीहरुले चिने पनि विदेशमा यसरी चिनिएको थिएन । केवल यात्रका लागि नेपाल सरकारले चलाएको जहाज उपयुक्त छैन र यसमा यात्रा गर्नु हुँदैन भन्नेसम्ममा मात्र एकपटक चढेका विदेश यात्रु र उनीहरुले सुनाएका सीमितले मात्र बुझेका थिए । तर, दुई सातामा नेपाल वायुसेवा निगमका कर्मचारी, यसको व्यवस्थापनले देखाएको हर्कतले अब नेवानी विश्वका जहाज कम्पनीहरुको अगाडी निकम्मा र पत्रु भइसकेको छ ।

केही अगाडी नेपाल वायुसेवा निगमको न्यारोबडी जहाज एउटा पाङग्रा पन्चर भएर पश्चिम अफ्रिकाको मालीबाट ९ दिनपछि काठमाडौं फर्कियो । यसलाई निगम व्यस्थापन र विभागीय मन्त्रालयका अधिकारीहरुले ढाकछोप गर्न खोजे । जहाजको पाङग्र किन बिग्रियो र यस्ता घटना फेरी दोहोरिन नदिन के उपाय गर्ने भन्दा पनि उनीहरु घटना लुकाउनतिर लागे । तर, यसको भोलिपल्ट नै राष्ट्रिय र अन्तर्राष्ट्रिय मिडियाहरुमा समाचार आयो । यसको जानकारी विभागीय मन्त्री र प्रधानमन्त्रीसम्म पनि पुग्यो । नेपाली नाम सगरमाथा भएको अल्फा किलो व्हिस्की कलसाइन भएको न्यारोबडी जहाज बिहीबार दिउँसो मात्र काठमाडौं आइपुगेको थियो ।

त्यो जहाज ७५ जनाको शान्तिसेनाको फौज बोकेर काठमाडौंबाट दोहा हुँदै पश्चिम अफ्रिकाको मालीस्थित द्धन्द्वग्रस्त क्षेत्र गाओ पुगेको थियो । समाचार स्रोतहरुका अनुसार जहाजको गाओ विमानस्थलमा अवतरण भएपछि इन्जिनियरले निरीक्षण गर्दा पछाडिको एउटा ल्याण्डिङ गियरको पाङग्रा पन्चार देखियो । उक्त क्षेत्रमा जाँदा निगमले जगेडा पाङग्रा साथमा नलिएको र नजिकै पनि थिएन । अफ्रिका आसपासमा कतै पाङग्रा सहजै उपलब्ध नभएपछि निगमले काठमाडौंबाट शनिबार दुइवटा जगेडा पाङग्रा ज्याक, टायर प्रेसर इन्डिकेटर तथा अन्य कन्जुमेबल सामान कार्गोमार्फत् माली पठायो ।

उक्त जहाजले फर्किदा सेनानी संगीत पुनको नेतृत्वमा रहेका ७५ जना शान्ति सेनालाई राखेर नेपाल ल्याएको थियो । उक्त उडानमा निगमका चार जना पाइलट, १० जना क्याबिन क्रूसहित २० जना अतिरिक्त कर्मचारी पनि थिए । यो जहाज कात्तिक २ गते राति ११ बजे सेनाको ईओडी गुल्मको आठौं डफ्फा बदली गर्न काठमाडौंबाट उडेको थियो । सानो जहाज भएकाले सिधा उडान गर्न इन्धन नपुग्ने भएकाले यसले काठमाडौंबाट उडेपछि दोहा, अफ्रिकाको चादमा इन्धन भरेर गाओ पुगेको थियो भने फर्किदा मालीको राजधानी बामाको, चाद र दोहामा अवतरण गरी इन्धन भरेर काठमाडौं फर्किएको हो ।

चैत्र १८ गते शुक्रबार पांग्रा पन्चर भएर दिल्लीमा ग्राउडेड भएको नेपाल वायुसेवा निगमको वाइडबडी जहाज २६ घन्टापछि पांग्रा सापटी लिएर दिउँसो पौने ५ बजे काठमाडौं आइपुग्यो । दिल्लीस्थित कतार एयरवेजले जगेडामा राखेका पांग्रा फेरी फिर्ता दिनेगरी मागिएको थियो, कतार एयरवेजले नदिएको भए अहिलेसम्म त्यो जहाज काठमाडौं आउने थिएन् । निगमलाई एक दिनका लागि दुइटा पांग्रा उसले सापटी दिएपछि निगमको नाईन एन–अल्फा लिमा जुलु रजिष्ट्रेशन नम्बर भएको वाइडबडी काठमाडौं फर्कियो ।

वाइडबडीको बायाँतर्फको मेन ल्यान्डिङ गियरका चारवटा पांग्राको संयुक्त व्हिल–एसेम्ब्लीमा पन्चर भएका दुइटा पांग्रा कतार एयरवेजसँग दैनिक भाडा तिर्ने सर्तमा सापटी मागिएको थियो । यो जहाज पांग्रा सापटी लिएन नेपाल फर्किएको साँझ नोलमा मन्त्रिपरिषद विस्तार भएको थियो र यसको खुशियालीमा पांग्रा खरिद गर्ने सकिने रकम उनीहरु खुशियाली भोजमा उठाइरहेका थिए । साँझ नेवानीको जहाजले पांग्रा सापटी मागेर स्वदेश फर्किएको समाचार आयो । सामाजिक सञ्जाल रंगिएर देश विदेशमा नेपाली ध्वजावाहक जहाजले राम्रै चर्चा पायो । तर, मुल नेतृत्वले विभागीय कर्मचारीमाथि एक शब्द सोध्ने काम पनि भएन ।

आरए २१८डी उडान नम्बरमा काठमाडौं फर्किएको निगमको वाइडबडीमा बिहीबार २ सय ५१ यात्रु काठमाडौं फर्कनुपर्ने थियो । राति पांग्राका कारण यात्रुलाई निगमकै खर्चमा दिल्लीमा होटलमा राख्नुपर्यो पांग्राको दैनिक भाडादरको हिसाब जोड्दा जाहज घाटामै गयो । जस्मा फर्कदा २ सय ३० यात्रु थिए । कतिपयको आशंका भने जहाजमा गएका कर्मचारीहरुमा विवाद भएको अवस्थामा पांग्रा विगारिने सामान चोरेर जहाजलाई नियमित उडानबाट रोक्ने गरिन्छ भन्ने पनि छ । यसो गर्दा आफ्ना यात्रुहरु अरु जहाजलाई दिइन्न छ र त्यसबापत पैसा दिइन्छ । यो काम अनलाइन मार्फत गरिए पनि टिकट वितरणमा सबैभन्दा धेरै हुने गरेको छ ।

त्यस्तै हिजो शनिवार मात्र राती दुबई उड्न लागेको निगमको वाइडवडी जहाजका को—पाइलटलाई पखाला लागेपछि १ सय ५३ यात्रु अलपत्र परे । काठमाडौं–दुबई–काठमाडौंको उडानमा बस्न तयार भएर बसेका यात्रुलाई को—पाइलटलाई  पखाला लगेका कारण जहाज जान नसक्ने जानकारी आयो । यसको कारण थियो निगमसँंग अर्को पाइलट नहुनु । केहीबेर निगम व्यवस्थापनले क्याप्टेनसँगै उड्ने अर्को जगेडा को–पाइलट खाज्यो तर भेटेन । शनिबार रातिको १२ बजिसकेको हुँदा होटल पनि राम्रो भेटिएन । उडान नम्बर– आरए २२९ को बोर्डिङ पास लिइसकेका २ सय ६६ यात्रुलाई सिनामंगल, गौशाला र ज्ञानेश्वरका होटलमाा लगेर राखियो । योसँगै दुबईबाट आज आइतबार बिहान ४ बजे काठमाडौंका लागि तय भएको यसै विमानको उडान आरए २३० उडान पनि रद्द भयो ।

उक्त उडानबाट काठमाडौं आउने यात्रुलाई पनि दुबईमा रहेको निगमको स्टेसनले निगमकै खर्चमा होटलमा पालेर राख्नुपर्यो । स्रोतका अनुसार निगमसँग दुइटा वाइडबडी विमान छन् । यसका लागि ६ जना को–पाइलट र ८ जना क्याप्टेन छन् । यो संख्या पर्याप्त होइन । भएका पाइलट तालिममा, केही विदेशका स्टेसनमा नाइट स्टपमा छन् । १२ जना को–पाइलटको व्यवस्था गरे निगममा यो समस्या पदैन । यी निगममा हुन घटना सामान्य देखिएपनि यसले नेपालको शाख विश्वमा नै धुमिल बनाएको छ । सरकारी स्वामित्वमा भएका दुइवटा जहाजको व्यवस्थापन गर्नपर्ने काम निगम व्यवस्थापनको हो ।

यो निगम नेपाल सरकारको पर्यटन मन्त्रालय अन्तर्गत छ । विगत केही वर्ष यता यो मन्त्रालयको जिम्मेवारीमा सबै पार्टीका एक दर्जन बढी मन्त्री भइसकेका छन् । यसमा हुने ठूला भ्रष्टचारका काण्डमा प्रायः सबै प्रधानमन्त्री मुछिएका छन् । ठूला आयका घटनामा मन्त्री र प्रधानमन्त्रीले चासो राख्छन भने साना तेल, टायर इन्जिन र पाटपुर्ज चोर्ने कार्यमा व्यवस्थापनकदेखि कर्माचरीसम्मको नियमित काम नै हो भन्दा फरक पर्दैन । अहिले नेपालको जहाज पांग्रा सापटी लिएर नेपाल फर्कियो अरे भनेर विश्वभर समाचार गइरहँदा देशको प्रधानमन्त्रीमा प्रचण्ड र विभागीय मन्त्रीमा सुदन किराँती विराजमान छन् ।

पर्यटनमन्त्री किराँती तीन महिना अगाडी यो मन्त्रालयको जिम्मेवारमा पुगेका हुन । उनलानई यसको व्यवस्थापकी पक्ष र कर्मचारीले गर्दै आएका कामबारे धेरै जानकारी छैन । उनले मन्त्री भएपछि पहिलो निगम व्यवस्थापन बैठकमा एकमहिना भित्र निगम सुधार गर्ने योजना ल्याउन नसक्ने व्यवस्थापक र कर्मचारीलाई राजीनामा दिन भनेका थिए । तीन महिना भयो राजीनामा त के एकपछि अर्को पांग्रा प्रकरणहरु दोहोरिन थाले । निगमको व्यवस्थापकमा गएका र मन्त्रालयका कर्मचारीबारे भन्दा पनि पांग्रा प्रकरणले सबैको ध्यान यतिबेला मन्त्री किराँतीतिर खिचेको छ । यो हदसम्मको बेइज्जत हुँदा मन्त्री आफैले मेलै सकिन भनेर राजीनामा गर्छन कि गैरजिम्मेवार र नालायक व्यवस्थापनको जिम्मेवारीमा रहेकालाई तत्काल वर्खास्त गर्छन रु