उपनिर्वाचन: कीर्तिपुरले बचायो कांग्रेस, जोगिए महामन्त्री

१८ मंसिर, काठमाडौं । नेपाली कांग्रेसका महामन्त्री गगनकुमार थापाले कीर्तिपुरमा भाषण गरेर फर्किएपछि उपनिर्वाचनको माहोल नै कांग्रेसका विरुद्ध बन्यो । सामाजिक सञ्जालमा ल्यापटपका विषय छरपस्ट भएर आए  । महिनामा चार लाख कमाउन कीर्तिपुर जाऊँ भन्ने भाष्यहरु बने र अफवाहका रुपमा छरिए । स्थानीय तहको उपनिर्वाचनका लागि महामन्त्री थापाको कीर्तिपुर भाषण कति उपयुक्त थियो, यो बहसकै विषय छ । विषय सही भएपनि धेरैले समय सान्दर्भिक नभएको टिप्पणी गरिरहेका छन् । 

कांग्रेसबाट उपनिर्वाचनको सबै जिम्मेवारी महामन्त्री विश्वप्रकाश शर्माले पाएका थिए । उनको भित्री टिम कसरी बन्यो र कसरी परिचालित भयो । यो कांग्रेस भित्रकाले पनि राम्ररी भेउ पाएनन् । निर्वाचन सम्पन्न गराउने जिम्मेवारीमा रहेका शर्मा खासै विवादमा पनि आएनन् । भोट बढाउने र घटाउने कुरामा उनको जय विजय सुनिएको छैन । अर्का महामन्त्री थापाको ल्यापटप प्रसंगले भोट घटाउने र बढाउने विषयमा निकै प्रभाव पार्यो । कीर्तिपुरको नतिजा कांग्रेसका पक्षमा भएकाले यसको अन्य क्षेत्रमा परको प्रभावबारे अहिले चर्चा कम भइरहेको छ । 

कांग्रेसले २०७९ मा जितेका धेरै सीट गुमायो । यदि कीर्तिपुर नजितेको भए आज कांग्रेस यति शान्त देखिने थिएन । विपक्षीहरूलाई पनि राम्रै मसला बन्ने थियो महामन्त्री थापाको कीर्तिपुर भाषण । कीर्तिपुरको नतिजाले केही गुमाए पनि कांग्रेस बोल्न सक्ने अवस्थामा छ । खास गरी दुई महामन्त्रीलाई बोल्न सक्ने परिस्थिति बनेको छ । महामन्त्री शर्माले विज्ञप्ति जारी गरेर मंगलबार केही क्षेत्र गुमाए पनि गुणात्मक रुपमा सफल भएको दावी गरेका छन् ।              

नेपाली कांग्रेस सत्ता साझेदार दल हो । अघिल्लो पटक जितेका क्षेत्रहरू जोगाउन नसक्नुका पछाडि धेरै कारण छन् । इलामको प्रतिनिधिसभा सदस्यको निर्वाचनमा पनि यस्तै भएको थियो । तर, कांग्रेसले समीक्षा गरेन् । कांग्रेसका महामन्त्री जहाँ उपस्थित हुन्छन्, त्यहाँ कांग्रेसले चुनाव हार्छ भन्ने भाष्यलाई महामन्त्रीद्वयले चिर्न सकेनन् । यदि कीर्तिपुरमा पनि कांग्रेस हारेको भए यो भाष्य २०८४ को निर्वाचन झन बढेर जाने थियो । तनहुँको निर्वाचनमा पनि उस्तै भएको हो । तर, फर्किएपछि समीक्षा भएन । पूर्वमा राजाका छोरालाई भोट नहाल्न भनिरहेका बेला पश्चिमका कांग्रेसले यस्तै परिवारवादमा परेर टिकट दिएको थियो । इलामको भाषणले त्यहाँ हान्यो र थोरै मतले कांग्रेस हार्यो ।    

यी उपनिर्वाचनहरुको अवस्था हेर्दा पार्टी हाँक्न कम्मर कसेर बसेका महामन्त्रीद्वयले सच्चिन र सच्याउन धेरै कुरा बाँकी छन् । अहिले पनि एक्लै प्रतिस्पर्धा गर्ने नीति लिएको कांग्रेसले पालिका पदाधिकारीतर्फ धेरै गुमाउनुपर्यो । जबकी उपचुनाव भएका ८ पालिका पदाधिकारी मध्ये ६ ठाउँमा यसअघि कांग्रेसले जितेको क्षेत्र हो । ०७९ मा कांग्रेसले जितेको मोरङको ग्रामथान र दैलेख महाबु गाउँपालिकाको अध्यक्ष कांग्रेसले बचाउन सकेन । ग्रामथानमा कांग्रेसबाट गएकाले नै हराए । झापामा कांग्रेसका विद्रोहीले जिते । मोरङको ग्रामथान गाउँपालिका अध्यक्षमा कांग्रेसबाटै माओवादी प्रवेश गरेका नमोनारायण माझीले जिते । 

यसले टिकटमा राम्रा भन्दा हाम्रा छानिएको देखाउँछ । २०७९ सालको निर्वाचनपछि रिक्त ४२ वटा स्थानीय तहमा यही १६ मंसिर गते उपनिर्वाचन सम्पन्न भएको हो । दलगत प्रतिस्पर्धाका आधारमा हेर्दा यो उपचुनाव सबैभन्दा बढी कांग्रेसका निम्ति अर्थपूर्ण भयो । किनकि रिक्त स्थानमध्ये अधिकांश स्थानीय तह यसअघि कांग्रेसले जितेका स्थान थिए । रिक्त भएका स्थानीय तहमध्ये एक नगर प्रमुख, एक नगर उपप्रमुख, दुई गाउँपालिका अध्यक्ष, दुई गाउँपालिका उपाध्यक्ष, १८ वडाध्यक्ष र दुई जिल्ला समन्वय समितिमा कांग्रेसबाट जनप्रतिनिधि निर्वाचित भएका थिए । तर, दुई गाउँपालिका प्रमुख, एक नगर उपप्रमुख र केही वडामा काँग्रेसले आफ्नो विरासत जोगाउन सकेन ।

दैलेखको महाबु गाउँपालिकाको अध्यक्षमा कांग्रेसले आफ्नो विरासत जोगाउन सकेन । यसअघि कांग्रेसले जितेको यो पालिका अध्यक्षमा उपनिर्वाचन हुँदा एमालेका जंगबहादुर शाही ३ हजार १२७ मतसहित विजयी भए । कांग्रेसले जाजरकोटको नलगाड नगरपालिकाको उपप्रमुख पनि गुमाएको छ । यसअघि काँग्रेस निर्वाचित भएको यो नगरको उपप्रमुखमा माओवादीकै देवका लामिछाने विजयी भइन् । 

बाजुराको स्वामी कार्तिक खापर गाउँपालिकाको उपाध्यक्ष पद पनि कांग्रेसबाट खोसियो । कांग्रेसका तर्फबाट उपाध्यक्ष निर्वाचित मैना जोशीको निधन पश्चात् सो पद उपनिर्वाचन भएको थियो । जसमा एमालेकी सुलोचना कुमारी भण्डारी विजयी भइन् । काठमाडौं महानगरपालिका–१६ पनि गयो । यसअघि कांग्रेसले जितेको उक्त वडामा राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टीकी उम्मेदवार रोजिना श्रेष्ठ विजयी भइन् । कांग्रेस नेता तथा उपप्रधानमन्त्री प्रकाशमान सिंहको मतदान क्षेत्रमा रास्वपाले बाजी मार्यो ।  

यसअघि कांग्रेसले जितको काठमाडौंको कीर्तिपुर नगरपालिकाको प्रमुख र दुई सदस्य भने कांग्रेसले बचाएको छ । दोलखाको गौरीशंकर गाउँपालिकाको उपाध्यक्ष पनि कांग्रेसले गुमाएको छ । गौरीशंकरको उपाध्यक्षमा कांग्रेसका श्यामसुन्दर तामाङ निर्वाचित भएका थिए । यसअघि भएको उपनिर्वाचनहरूमा पनि कांग्रेसको लागि सुखद रहेको थिएन । गत वैशाखमा इलाम–२ र बझाङ प्रदेश सभा–१ को परिणाम एमालेको पक्षमा रह्यो । दुवै ठाउँमा कांग्रेस नतमस्तक बन्नुपर्यो ।

इलाम–२ को सीट एमालेबाट खोस्ने रणनीतिका साथ चुनावी मैदानमा उत्रिएको कांग्रेस विगतमा जितेको बझाङ प्रदेश सभा–१ समेत गुमाउन पुग्यो । त्यस्तै २०८० वैशाखमा भएको उपनिर्वाचनमा पनि कांग्रेसले तनहुँ–१ मा पनि आफ्नो विरासत जोगाउन सकेको थिए । कांग्रेसको गढ मानिएको तनहुँ– १ मा कांग्रेसका उम्मेदवार कांग्रेस केन्द्रीय सदस्य गोविन्द भट्टराई वाग्लेसँग १४ हजार ७ सय ९७ मतान्तरले पराजित भए । वाग्लेले ३४ हजार ९ सय १९ मत प्राप्त गर्दा गठबन्धनका साझा उम्मेदवार भट्टराईले २० हजार १२२ मत मात्र पाए । कांग्रेस छाडेर रास्वपा गएका स्वर्णिम वाग्ले त्यहाँ विजयी भए । गत चुनावमा गठबन्धन गर्दा घाटा भएको निष्कर्ष निकालेको कांग्रेसलाई एक्लै चुनाव लड्दा केही धक्का पनि लाग्यो । 

मतपरिणाम आइसकेपछि कांग्रेसले उपनिर्वाचनमा पहिलो दल बनाउन मत दिएको भन्दै जनतामा आभार प्रकट गरेको छ । निर्वाचनको संयोजन गर्ने मुख्य भूमिका पाएका महामन्त्री शर्माले पार्टीका प्रारम्भिक समीक्षामा ‘एक्लै लडेर प्राप्त स्थान’ लाई  सन्तोषजनक एवं उत्साहवर्धक रूपमा लिएका छन् । शर्माले गलत र भ्रमपूर्ण सूचनाहरूको बलमा मन र मत जित्न विपक्षीहरू असफल भएको संकेत गरेका छन् । तर, कांग्रेस भित्रबाटै भएका कमजोरीलाई भविष्यमा केलाउने आँट देखाएका छैनन् । रिक्त ४४ मध्ये १९ स्थानमा नेपाली कांग्रेसका उम्मेदवार विजयी भएकोमा महामन्त्रीले गर्व गरेका छन् ।