सडेको राजनीति र विषाक्त खानेकुरा

४ कार्तिक, काठमाडौं । अघिपछि घोर निद्रामा डुबेजस्तो हुने वाणिज्य विभाग कसलाई देखाउनु पर्ने हुन्छ कुन्नि, किसान र विचौलियाले तरकारीमा हालेको विषवापत कहिलेकहीँमात्र कारवाहीको ताउरमाउर गर्न खोजेको नाटक देखाउँछ । काँक्रा, लौका, सिमी, बोडी, आलु, साग आदि सब्जीमा छर्किएको विषादिको मात्रा भरमार पाइन्छ । फलफुलमा केरा, आँप, भारतीय मेवा, स्याउ आदिमा अनेक विषादि र रसायन लगाएको पाइन्छ । परवर, केराउ आदि रङ्गाएर ताजा झैँ हरियो बनाइदिने, कालो–दाललाई कालो रङ्गद्वारा रङ्गाइदिने छाडा चरित्र भइरहेको छ । यो पनि ध्यानमा राखौँ, मिसावट र सडेको खानेकुरामा रस बिझिसकेका यहाँका जनतालाई खाँटी कुरा मन पर्दैन, जस्तो कि शुद्ध गाईको दूध खान दिने हो भने यस शहरका मानिसहरूलाई गन्हाउँछ, खानै सक्दैनन्, पचाउनै सक्दैनन् ।

डिस्टीलरीका रक्सीहरूका नक्कली उत्पादन बजारमा छ््यास्छ््यास्ती बेचिन्छन् । यहाँ त बहुराष्ट्रिय कम्पनीका उत्पादनहरूकै त्यही हालत छ । उपभोगको म्याद सकिएका वा सकिन लागेपछि बिक्री गर्न नभ्याएका अधिकांश उत्पादन नेपालमा पठाउने गरिन्छ । त्यस्ता उत्पादनमा ‘नेपालमा मात्र बेच्नको लागि’ भनेर लेख्नुको नियत ठीक देखिन्न । औषधि व्यापारमा त्यही रोग छ । नक्कली औषधीहरूले बजारमा अतिक्रमण गरेका छन् । यस्ता औषधी उत्पादकहरूले बढीभन्दा बढी मुनाफा दिएर बिक्रेताहरूलाई आकर्षित गराइरहेका हुन्छन् ।

विषाक्त तरकारी वा फलपूmल खाइरहेका शहरी क्षेत्रका मानिसलाई हुने साझा बिमारी ग्यास्ट्रिक तथा पेटका रोग हुन् । आउँ, झाडा–पखाला, हैजा, टाइफाइड, जण्डिस, जुका, अम्लपित्त, वाकवाकी लाग्ने, खान अरूचि, खाना नपच्ने, पेट वा आन्द्रा फुल्ने, शरीर अत्यन्त तात्ने वा ज्वरांश हुने, आलस्य लाग्ने जस्ता धेरै समस्याहरू पानी तथा खाद्यपदार्थबाट उत्पन्न हुने बिमार हामीकहाँ ब्यापक रूपले भइरहन्छ । यस्ता तरकारी तथा फलफूल पानीमा धेरैबेर डुबाएपछि राम्ररी पखालेर मात्र खानु भन्ने उपदेश त कहिलेकहीँ कतैबाट आउँछ, तर पिउनका लागि नै पानीको हाहाकार भएको शहरमा सब्जी पखाल्ने त्यतिको पानी कहाँ पाउनु !

संस्थानकै दूध ठुस्स गन्हाउने, अमिल्चो वा नुनिलो र छिटै फाट्ने हुनथालेको छ । शिकायत ग¥यो भने ‘दूध फाट्छ नि ! कहाँको दूध फाट्दैन ? यहाँ त आफ्नो गल्तीले भएको काम पनि संस्थानलाई दोष दिन आईपुग्छन्’ भन्ने ओठे जवाफ सुन्नुपर्छ ।

दूधमा पानी मिसाउनु त अब दूध व्यापारीको अधिकार जस्तै भइसक्यो । चामल वा आँटामा ससाना ढुङ्गा, दालमा खेसरी, कालो मरिचमा मेवाका दाना, महमा चिनीको चास्नी, खुर्सानीको धूलोमा इट्टाको धूलो मिसाइएको, बेसारमा पहेँलो रङ्ग, यहाँसम्म कि धनियाको पाउडरमा घोडाको लिद समेत मिसाइएको सूचना पाइएको छ । जनावरको बोसो मिसाएको घिउ भनिने वस्तु बजारमा भरमार पाइन्छ ।

अधिकांश रेस्टुराँ वा मःम पसलमा बेचिने मःममा कुखुराको छाला, आन्द्राभुँडी, कलेजो, फोक्सो, बिक्री नहुने मासु, पानीको चरम अभाव भएर नपखालिएको बन्दाकोभी, काउलीका डाँठ आदि हालिन्छन् । सबभन्दा बुढा, रोगी र अस्वस्थ खसी–बाख्रा सस्तो मोलमा सेकुवापसलमा पुग्दछन् । चर्को मसला, स्वाद बनाइदिने रसायन (अजिनोमोतो) र अस्वस्थकर तेलले त्यसलाई स्वादिलो बनाइदिएको भ्रम हुनसक्छ । मिठाईहरूलाई आकर्षक बनाउन अखाद्य र विषालुृ रङ्ग लगाइदिने, कुहिनथालेका बेसन वा मैदा आदिबाट अत्यन्त घटिया मसला, रङ्ग र चिल्लोपदार्थका साथ मिठाइ बनाएर बेच्ने, खाना बनाउने ठाउँ र भाँडाकुँडा अत्यन्त फोहोर हुनु सामान्य कुरा र कारवाही गरेर साध्य नहुने मामिला जस्तै भइसके ।

‘सरकारी दूध’मा पनि सिकायत छ । आज छ्यास्छ्यास्ती खुलेका ‘डेरी’हरूमध्ये अधिकांसले कास्टिक सोडा, बोसो आदि पदार्थको चिल्लो र स्टार्च मिसाउने गरेको जानकारी सर्वत्र फैलिएको छ । संस्थानकै दूध ठुस्स गन्हाउने, अमिल्चो वा नुनिलो र छिटै फाट्ने हुनथालेको छ । शिकायत ग¥यो भने ‘दूध फाट्छ नि ! कहाँको दूध फाट्दैन ? यहाँ त आफ्नो गल्तीले भएको काम पनि संस्थानलाई दोष दिन आईपुग्छन्’ भन्ने ओठे जवाफ सुन्नुपर्छ । ‘मिनरल वाटर’ का नाममा बेचिने अधिकांश बोतलको पानी त्यति नै दूषित तथा असुरक्षित पाइएको छ । मिनरल वाटर भन्दैमा बोतलको पानी निष्फिक्री चलाउनु पेटसम्बन्धि अनेक समस्याको जोखिम बोक्नुमात्र हुन्छ ।

राजनीतिमा किरा परेपछि त्यसले सबै चिजमा किरा पार्छ । बजारको तरकारीमा भरमार विषादि वा खानेकुरा सडेको होइन, मुलुकको राजनीति, त्यो राजनीति हाँक्ने पार्टीहरू र पार्टीलाई हाँक्ने नेताहरू सडेका हुन् । उद्योग, वाणिज्य तथा आपूर्ति मन्त्रीले हाक्काहाक्की भने, “हामी व्यापारीलाई कारवाही गरेर तह लगाउन सक्दैनौँ । कताकताका खेलका कारण हामी लाचार भएका छौँ । सिमेन्ट उद्योगी र व्यापारीलाई हामीले केही गर्न सक्दैनौँ ।

चुनाबमा उनीहरूबाट मोटो रकमको चन्दा लिएकोले हाम्रो मुखमा बुजो लागेको छ । त्यसैले सिमेन्टको मूल्य आफूखुशी बढाए पनि हामी कारवाही गर्न सकेनौँ । चिनीवालाहरूको पनि त्यही कुरा हो ।” अब के भन्नुहुन्छ ? सडेको राजनीति हुने देशका नेताले जनतालाई सडेको र विषाक्त खाना खान बाध्य बनाउँछन् । आफ्नो स्वास्थ्यमा यत्रो मार पर्दा पनि विरोधमा नउत्रने लाशजस्ता जनताको के कुरा गर्ने !

किसान र तरकारी व्यापारीहरू भन्छन्, यो अलिक दिनको नाटक हो । त्यसपछि छापा मार्ने यिनै कर्मचारी हामीसँग कमिशन माग्न आइपुग्छन् । झन् धेरै पैसा चाहिने त नेताहरू नै छन् । अहिलेको सरकारमा सबभन्दा ठूलो आहारा भएका नेताहरू छन् ।

मिति नाघेका र नक्कली औषधी, ढलको जस्तो फोहोर पानी, सडेगलेका मिठाइ, किरा परेको पिठो, ढुङ्गा मिसाएको र विषादि हालेको चामल, कास्टिक सोडा मिसाएको दूध, विषादि हालेको तरकारी र फलपूmल, घिउका नाममा जनावरको बोसो नेपालीले खानुपर्ने दिन अझै बाँकी छन् । बल्ल त अलिअलि थाहा हुँदैछ, हामी के खाइरहेका छाैं । यस्तो देशमा अनि मृत्युदण्ड हटाउनु उचित रहेछ त !