सरकारको उखु किसानलाई उधारो आश्वासन, मालिकलाई मस्ती किसानलाई सास्ती

१८ पुस काठमाडौं । माघको पहिलो साताभित्र उखु किसानको भुक्तानी दिन चिनी मिल व्यवसायलाई उद्योग वाणिज्य तथा आपुर्तीमन्त्री लेखराज भट्टले निर्देशन दिएका छन्। राष्ट्रियसभाको बिहीबारको बैठकमा बौल्दै उनले चिनी मिललाई किसानको बक्यौता चुक्ता गर्न निर्देशन दिइसकेको छन।

उनले चिनी मिल र उखु किसानका समस्या सम्बोधन गर्न कार्यदल गठन गरिसकिएको पनि जानकारी गराए । चिनी उद्योगी र उखु किसानका प्रतिनिधिबीचमा छलफल गरिएको जानकारी गराउँदै कार्यदलले १५ भित्र सरकारलाई प्रतिवेदन बुझाझाउने निर्देशन दिएको पनि उनले बताए । उखु किसानका ११ बुँदे मागमा सरकार गम्भीर रहेको र समग्रमा उखु खरिद र बिक्रीलाई सहजीकरण गर्न सरकार प्रतिबद्ध रहेको उनले प्रस्ट पारे।

उता उखु किसान महासंघ सर्लाही जिल्लाका सदस्य गोविन्द मैनालीले सरकारले पनि दिनुपर्ने ७५ र ७६ अनुदानको रकम १ अर्ब ३० करोड बाँकी रहेको हुँदा सरकारबाटै उखु किसान ठगिएको आरोप लगाए । उनले ७४ र ७५ मा पनि सरकारको ३० करोड अनुदान बाँकी रहेको भन्दै सरकारले किसानसँग राय सल्लाह नै नगरी ल्याएको कार्यविधिका कारण यस्तो समस्या सिर्जना भएको बताए । ‘१८ महिना उखु तयार हुन लाग्छ त्यासको रकम पाउन ४ वर्ष, किसान कसरी चल्ने’ –उनको गुनासो थियो।

सरकाले तोकेको उखुको मूल्य प्रति क्विन्टल ५ सय ३६ रुपियाँ ५८ पैसा भएको र त्यसमा चिनी मिलले ४ सय ७१ रुपियाँ २८ पैसा दिने र बाँकी सरकारले अनुदानमार्फत ६५ रुपियाँ २८ पैसा दिने भने पनि सरकारले समेत अनुदान रकम रोकेको हँुदा किसान मर्कामा परेको बताए।

‘सरकारले तोकेको मूल्यमा पनि चिनी मिलहरुले खरिद पनि गर्दैनन्, खरिद गरेपछि पनि रकम दिँदैनन्’ –उनको भनाइ थियो। यसैबीच किसानको २० करोड रकम तिर्न बाकी रहेको महालक्ष्मी सुगर मिल सर्लाहीमा किसानले बिहीबार धर्ना दिएका छन्।

किसानले रकम माग गर्दै मिल सञ्चालक वीरेन्द्र कडरियालाई घेराउ गरेपछि केही समय स्थिति तनावापूर्ण भएको उखु किसान महासंघ सर्लाहीका सदस्य गोविन्द मैनालीले जानकारी दिए। प्रहरीले कडरियालाई कडा सुरक्षा दिएपछि आफूहरु घर फिर्ता आएको पनि उनले जानकारी दिए ।

भुक्तानी नदिने सुगरमिलमा तालाबन्दी

यता उखु किसानको रु २० करोड बाँकी बक्यौता नतिर्ने सर्लाहीको गोडैता नगरपालिका–६ बङ्गदहको महालक्ष्मी सुगरमिलमा आज उखु किसानले तालाबन्दी गरेका छन् ।

उखु किसानको गत वर्षको बाँकी बक्यौता रकमवापत रु २० करोड बाँकी रहेको र सो रकम उखु किसानको खातामा जम्मा गरिदिनुपर्ने, उद्योग सञ्चालकसँग भएको गत वर्षको सम्झौता कार्यान्वय हुनुपर्ने, नेपाल सरकारले तोकिदिएको मूल्य रु ५३५ पूरै उखु किसानले पाउनुपर्ने र उद्योगले उखुको २० प्रतिशत ढाला काट्ने गरेको र त्यो नियमसङ्गत नभएको साथै नियमसङ्गत एक प्रतिशत मात्र ढाला काट्नुपर्नेलगायतका माग राखी किसानले उद्योगमा तालाबन्दी गरेका उखु किसान अन्दोलन समितिका अगुवा मुकेश ठाकुरले बताए ।

गत वर्षबाट सञ्चालन शुरु गरेको उद्योगले उखु किसानको रु २० करोड बाँकी बक्यौता नै नतिरी यस वर्ष पनि आफूखुशी गुपचुपरूपमा चलान वितरण शुरु गरेपछि किसान आक्रोशित भएका हुन् । उखु किसानको बाँकी बक्यौता भुक्तानीका लागि आफूहरुले पटक–पटक आग्रह गर्दासमेत उद्योगका सञ्चालक वीरेन्द्र कनौडियाले बेवास्था गरेका कारण उखु किसान तालाबन्दीमा उत्रिन बाध्य भएको गोडैता नगरपालिकाका नगरप्रमुख देवेन्द्र यादवले बताए ।

उखु किसानको भुक्तानी नदिएर उखु किसानलाई ऋणमा डुबाएर आत्माहत्याको अवस्था सिर्जना गर्ने उद्योगलाई र उद्योगका सञ्चालकलाई कडा कारवाही गरिने नगरप्रमुख यादवले बताए । उखु किसानले उद्योगबाट आफूहरुले रु २० करोड लिन बाँकी रहेको बताइरहँदा उद्योगले रु १६ करोड मात्र रकम उखु किसानलाई तिर्न बाँकी रहेको उद्योग सञ्चालक कनौडियाले बताए । यदि १६ करोड रकम लिन उखु किसान तयार भए आगामी सोमबारसम्ममा उद्योगले भुक्तानी गरिदिने उद्योग सञ्चालक कनौडियाले बताए ।

रु १४ करोड एक हप्ताभित्रमा र बाँकी रु दुई करोड केही दिनमा आफूले भुक्तानी दिने बताइरहँदा उखु किसानले अराजक शैलीमा उद्योगमा तालाबन्दी गरेको उद्योग सञ्चालक कनौडियाले बताएका छन् । उद्योग स्थापना भएको पहिलो वर्ष भएका कारण करीब रु १० करोड घाटा लागेको उद्योग सञ्चालक कनौडियाले गुनासो गरे । साथै झुटो आवश्वासन दिएर उद्योग सञ्चालन गर्ने तयारीमा उद्योग सञ्चालक रहेको उखु किसान रामसगोरथ रायले बताए ।

उद्योग सञ्चालक, जिल्ला प्रशासन कार्यालय सर्लाही, जिल्ला प्रहरी कार्यालय सर्लाहीको टोली र उखु किसानबीच कात्तिक मसान्तसम्ममा उखु किसानको बाँकी बक्यौता भुक्तानी गरिसक्ने भनी विभिन्न पाँच बुँदे सहमति भएको भए पनि उद्योगले पुसको २० जान लाग्दा पनि भुक्तानी नदिँदा किसान थप चिन्तित बनेका छन् । पटक–पटक सम्झौता मात्र गर्ने तर भुक्तानी नगर्ने गरेका कारण किसान थप आक्रोशित बनेका राष्ट्रिय कृषक समूह महासङ्घका जिल्ला अध्यक्ष सतेन्द्रकुमार ठाकुरले बताए ।

त्यसैगरी अन्नपूर्ण चिनी मिलले रु ४० करोड, श्रीराम सुगर मिलले रु ४२ करोड, इन्दिरा सुगर मिलले रु १० करोड, लुम्बिनी सुगर मिलले रु १० करोड र वाग्मती सुगर मिलले रु ११ करोड रकम उखु किसानको गत वर्षको नै भुक्तानी गर्न बाँकी रहेको छ ।