हेलाे सरकार ! राहत रकम खै ?

◊ यज्ञप्रसाद भट्टराई

७ वैशाख काठमाडौं । देशमा आईपर्ने बिभिन्न प्रकारका महामारी, प्राकृतिक प्रकोप तथा बिपत्तिहरु, भोकमरी लगायतका बिभिन्न प्रकारका बिपद्हरुमा आवश्यक सहयोग गर्न नेपाली जनता सधैं अग्रसर रहेका देखिन्छन् । आफुसँग केही हुनेहरुले आर्थिक तथा सामाग्री सहयोग, आफुसँग केही नहुने गरिब नेपालीले पनि शारिरिक श्रमदानसहितको सहयोग गरेर बिपत्तिमा साहस जुटाउने गरेका छन् । देशमा कहिले बाढीको विपत्ती आईपर्छ, कहिले पहिरोको बिपत्ती आईपर्छ । सरकार सहयोगका लागि नागरिकलाई आव्हान गर्दछ । हात फैल्याउँछ । नागरिक नागरिकको सहयोगमा हातमा हात मिलाउँदै एक भएर जुट्दछन् ।

आफुले सकेको सहयोग गर्दछन्, नसकेको देश बिदेशमा भएका नेपाली नागरिकहरुसँग हात फैलाउँछन् । नेपालीको मन न हो, आफु आधा पेट खाएर पनि नेपाली नागरिकलाई आपतबिपत पर्दा सहयोग गर्दछन् । कहिले भुकम्प त कहिले आगलागी, कहिले रोग तथा कहिले माहामारी, कहिले खडेरी त कहिले हावाहुरी । नेपाली नागरिकको सहयोग अतुलनीय र अनुकरणीय छ । देशमा यस्ता बिषम परिस्थितिहरुको सृजना हुँदा सधैं मारमा पर्ने तप्का हो सरकारी तथा निजी क्षेत्रमा काम गर्ने कर्मचारीहरु ।

कहिले के को नाममा कहिले के को नाममा बर्षमा पटक पटक आर्थिक चन्दा, सहयोगको नाममा मारमा पर्ने भनेको देशको कर्मचारी वर्ग पनि हो । यो वा त्यो नाउँमा हुने गरेका चन्दा तथा आर्थिक सहयोगका कारण कर्मचारी असाध्यै ठूलो मारमा परेका हुन्छन्र तर यसको भावना न त सरकारले बुभ्mछ न त अन्य कुनै निकायले । परिवार पाल्नै धौं धौं हुने तलवले जेनतेन परिवार पालिरहेका कर्मचारी वर्गलाई पटक पटकका यस्ता आर्थिक सहायता, चन्दा र सहयोगका याचनाहरुले आफैलाई मिटाएर भएपनि सहयोग गर्न बाध्य हुन्छन् देशका कर्मचारीहरु । ब्यापारी, उद्योगपति, लगानीकर्ता तथा अन्य सहयोगी निकायहरुको बहुत ठूलो तप्का पनि सधैं अग्रस्थानमा आएर सहयोग गरेको देखिन्छ ।

सरकारका सल्लाहकारको तनखा खाएर बालुवाटार र सिंहदरबार घेरेर बसेका डमरुहरलाई थाहै हुँदैन या सल्लाह दिन आवश्यक नै ठान्दैनन् । या सल्लाह दियो भने सरकार सही बाटोमा हिडछ अनि हाम्रो गलत धन्दाको पर्दाफास हुन्छ भन्ने डरले सरकारका कानसम्म नै पुर्याउँदैनन ।

हुन त देशमा अहिले तीन तीनवटा सरकार पनि छन् । भित्र अर्को जनसरकार पनि जिउँदै छु भन्दैछ कता कता । यत्रो सरकार भएको देशमा पनि नागरिकलाई अप्ठ्यारो पर्दा यिनीहरु कहिल्यै सहयोगी निकायको रुपमा काममा आउँदैनन् या आउनै चाहदैनन् । खाली आफु मालिक भएझैं गरी यिनै सरकारी निकायहरु कर्मचारी र आम नागरिकलाई नै सहयोगको लागि आव्हान गर्दछन् । नागरिकले सकि नसकी सरकारले भने अनुसारको रकम सरकारले भनेकै बैंक खातामा जम्मा गर्दछन् । उठाएको रकम आफुखुशी जे मा जति मन लाग्यो त्यति खर्च गर्छन् । न त सहयोग गर्ने निकाय या आम नागरिकलाई यसको जानकारी गराउन आवश्यक ठान्छन् । अलि अलि बचे खुचेको यिनै सरकारका ठेकेदारहरु भ्रमण खर्च र भ्रमण भत्ताको नाममा सेटिङ मिलाएर खान्छन् ।

तर सरकारले अहिलेसम्म यसरी नागरिक र दातृ निकायहरुबाट के कति रकम जम्मा भयो ? कहाँ कहाँ कति कति रकम सरकारले खर्च गर्यो ? राहत तथा सहयोगको लागि उठाईएको रकमको पुरानो ब्यालेन्स कति छ ? अहिले कति रकम संकलन भयो ? कति रकम संकलन गर्ने लक्षय छ ? संकलित रकमलाई जनताका कुन कुन क्षेत्रमा सहयोग गर्ने योजना बनाईएको छ ? भन्ने यावत बिषयहरु लगायतको विवरण न त यस अघिका सरकारहरुले आम नागरिकलाई जानकारी गराउन आवश्यक ठाने ? न त अहिलेको जनताको भनिएको सरकारले सार्वजनिकिरण गर्न आवश्यक ठान्यो । यसलाई त सरकारले कमाई खाने भाँडो मात्रै ठान्यो । जनताले सहयोग गरेको रकमबाट बास्तविक पीडितले खै कति पायो ? कि सरकारले खाली आफ्ना कार्यकर्ता मात्रै पाल्यो ? कहि कतै देखिएका भ्रष्टाचारका छिद्र टाल्यो । जनताबाट उठेको सहयोग रकमको त यो हबिगत छ भने सरकारले नागरिकलाई गोरु चुटाई चुटेर उठाएको राजस्व र करको रकमको अवस्था के होला ? देशको अवस्था दिनानुदिन अधोगतीतर्फ लागि रहँदा जनताको मन रोला कि नरोला ?

देशमा सरकार भए पो सरकार छ अप्ठ्यारोमा सहयोगी हुन्छ, संकट पर्दा संरक्षण गर्छ भन्ने नागरिकलाई भान पर्छ । सरकार त अलिकति अप्ठ्यारो पर्यो कि नागरिक तिर मुख फर्काउँछ । नागरिकबाट सहयोग मात्रै उठाउँछ । ब्यापारीबाट चन्दा मात्रै उठाउँछ ।

यसको परिणाम स्वरुप सरकारका खातामा सहयोग रकम जम्मा गर्नु भनेको सरकारका केही भतुवाहरु पाल्नका लागि मात्रै हुने भएको बुझेर नागरिक बिस्तारै सरकारको जिम्मामा रकम जम्मा गर्न डराउँदै जान थालेका छन् । यसले नागरिकको सरकारप्रतिको विश्वास क्रमशः घटदै गईरहेको छ । तर सरकारलाई यस बिषयमा स्पष्ट जानकारी गराउँन सरकारका सल्लाहकारको तनखा खाएर बालुवाटार र सिंहदरबार घेरेर बसेका डमरुहरलाई थाहै हुँदैन या सल्लाह दिन आवश्यक नै ठान्दैनन् । या सल्लाह दियो भने सरकार सही बाटोमा हिड्छ अनि हाम्रो गलत धन्दाको पर्दाफास हुन्छ भन्ने डरले सरकारका कानसम्म नै पुर्याउँदैनन ।

राहत काेषमा अरबौं रुपैयाँ जम्मा भएपछि यो सरकार भन्ने बस्तु यही पैसामा दाँई गर्दै कहिले हेलिकप्टर चार्टर गरेर त कहिले कसैले उपलब्ध गराएको राहतका पोका बोकेर पीडित कहाँ पुग्दछन् । एक दुई मन्त्री आप्mना दलका कार्यकर्ताहरुलाई भेला गराएर फोटा खिचाउँछन् । नजिकै रहेको होटेलमा आफ्ना कार्यकर्ताहरुलाई मासुभात घिचाउँदछन्, अनुगमनका नाममा रमाईलो गर्छन् फर्किन्छन् । वास्तवमा प्राकृतिक बिपद् तथा तमाम समस्यामा नागरिकलाई यो देशमा सरकार भएको महशुस २०४६ सालपछि आएर कहिल्यै हुन सकेको छैन । तितो यथार्थतामा मुण्टो बटार्नेहरुका पछाडि अब लाग्नु पर्ने आवश्यकता पनि छैन ।

बिरामीले थलिएका बा, कोरोनाले बेरिएको देश, भ्रष्टाचारले बिटुलिएका मन्त्रीहरु, कमिशनले डकार आएका कर्मचारी र ठेकेदारहरु, मुलुक लुटन पल्किएका स्थानीय सरकार भएपछि देश बनिन कति समय पो लाग्ला र ? अपराधी कुन दुलामा भाग्ला र ?

देशमा बलियो सरकार भए पो नागरिकलाई समस्या या अप्ठ्यारो पर्दा आवश्यक सहयोग गर्छ । देशमा सरकार भए पो सरकार छ अप्ठ्यारोमा सहयोगी हुन्छ, संकट पर्दा संरक्षण गर्छ भन्ने नागरिकलाई भान पर्छ । सरकार त अलिकति अप्ठ्यारो पर्यो कि नागरिकतिर मुख फर्काउँछ । नागरिकबाट सहयोग मात्रै उठाउँछ । ब्यापारीबाट चन्दा मात्रै उठाउँछ । बिदेशी दातृ निकाय या बिदेशी बैंकहरुबाट ऋणमात्रै उठाउँछ । यहाँ त भ्रष्ट र अपराधीको गिरोहले सरकार चलाउँछन् । बिदेशी निकायहरुसँग ऋण लिएर पार्टी चलाउँछन्, देशको राजस्व यिनै नेताको औषधोपचार र जन्मोत्सवमा सिध्याउँछन् । कोही कोही नवधनाढ्यहरुको सिढीमा उक्लिएकाहरु नागरिकसँग बन्दुक देखाएर लुटेको पैसाले साउदी कतारमा हनिमुन मनाउँछन् ।

यता हामी अबुझ जनताले चाँहि देखे पनि नदेखे झै गरिदिनु पर्ने । यिनकै कालमा मरिदिनु पर्ने । कहिले भाषण त कहिले के को उद्घाटनमा ताली बजाउन मधेश झरिदिनु पर्ने । हाम्रा नेता कति महान भनिदिनु पर्ने, यति र उति वटा तुईन बिस्थापित गरियो त भनेर गनिदिनु पर्ने । भ्यू टावर र औधोगिक पार्कको जग्गामा आफ्ना सालासाली, भान्जा भान्जीलाई समेत समाबेश गरी कमिशनको भाग लगाउनु पर्ने, मलाई चाँहि कमिशन खोई भन्ने स्थानीय नेतालाई चाँहि जग्गा काण्डमा फँसाउनु पर्ने जस्ता बिभिन्न गतिबिधिहरुमा सरकारको सकृय सहभागिताले अहिलेको सरकार देशको बृहत्तर हित र अग्रगाामी परिवर्तनको छाल मार्न बिगतका सरकारहरु भन्दा एककदम अगाडि नै देखिन्छ ।

अन्य देशमा के कसरी खाँदै बाँच्दै आएको छ कोरोनो थाहा छैन । तर यो त नेपाल हो । यहाँ खाने जति सप्पै सरकारले र सरकारका आसेपासेहरुले खाई हाल्छ । त्यति भए पछि त के बाँकी रह्यो र ? यो जाबो कोरोनो त खानै नपाएर मर्छ ।

सर्वहारा वर्गका मतियारहरुले नै सञ्चालन गरिरहेको सरकार भएपछि, ईमान्दारिता र निष्पक्षता देशमा बस्न नसकेर बिदेश भ्रमणमा हिडेपछि, कोरोनाका माहामारीमा समेत सरकारका मन्त्री तथा प्रधानमन्त्रीहरु आर्थिक रुपले मालामाल भएपछि, पर्यटन र स्वास्थ्य मन्त्रालय नै भाईभाई मन्त्रालयमा गएपछि, उहिल्यै सानो छँदा पढेको ठूलो बर्णमालाको पढेको एक पेट दुई टाउकेको कथा ठ्याक्कै मिल्न गएको कथाको याद आउँछ । अझ अर्को प्रसंङमा “पुरै नास हुनुभन्दा आधा नै बरु नास होस्, आधाले काम टारिन्छ पुरै नास कबै नहोस्” भन्ने कथा पढेर अल्पज्ञानी भएका मूर्खहरुले आफ्नो साथीलाई खोलाले बगाउँदा पुरै बचाउन नसकेपनि कपालमा समातेर गर्दनमा छिनालेर आधा त जोगाईयो भन्ने मूर्खहरुले झै यो देश आधा बचाएर चलाईरहेका जेट बिमानका पाईलटहरु देखेर कहिलेकाँही दया पनि लागेर आउँछ ।

अहिले सरकार अप्ठ्यारोमा छ । बिरामीले थलिएका बा, कोरोनाले बेरिएको देश, भ्रष्टाचारले बिटुलिएका मन्त्रीहरु, कमिशनले डकार आएका कर्मचारी र ठेकेदारहरु, मुलुक लुटन पल्किएका स्थानीय सरकार भएपछि देश बनिन कति समय पो लाग्ला र ? अपराधी कुन दुलामा भाग्ला र ? अहिले सरकारलाई नागरिकले सक्दो सहयोग गर्नुपर्छ । त्यति गर्यो भने त मौका आउना साथ सरकारले पनि जनताका ढाडमा भाटा बर्साउन सहज पर्छ । आफ्ना दलका कार्यकर्तालाई नगद रकम राहतका नाममा बितरण गर्न सहज पर्छ ।

कर माथि माहाकरसहित दर र महशुल बढाउनमा सहयोग गर्नुपर्छ । यति भएपछि त सरकारलाई पनि बिकास र निकासको काम गर्न सहज पर्छ । झोला बोक्ने समेत भोकै बस्न नपर्ने अवस्था सृजना हुन सक्छ । अन्य देशमा के कसरी खाँदै बाँच्दै आएको छ कोरोनो थाहा छैन । तर यो त नेपाल हो । यहाँ खाने जति सप्पै सरकारले र सरकारका आसेपासेहरुले खाई हाल्छ । त्यति भए पछि त के बाँकी रह्यो र ? यो जाबो कोरोनो त खानै नपाएर मर्छ ।