बजेटमा डरलाग्दो ब्यापार घाटा नियन्त्रण गर्ने उपयुक्त रणनीति छैन : कांग्रेस सभापति केसी

१५ जेठ, नुवाकोट । सरकारले आगामी आर्थिक वर्षका लागि रु रु १४ खर्ब ७४ अर्ब ६४ करोड प्रस्तुत गरेको छ । सङ्घीय संसद्को संयुक्त बैठकमा आज बजेट प्रस्तुत गर्दै अर्थमन्त्री डा युवराज खतिवडाले उक्त रकम विनियोजन गरिएको बताए । गत वर्ष चालू आवका लागि रु १५ खर्ब ३२ अर्ब ९६ करोड ७१ लाखको बजेट पेश भएको थियो ।

यसैबीच, नेपाली कांग्रेस नुवाकोटका सभापति जगदीश्वरनरसिंह केसीले आर्थिक हिनामिना, भ्रष्टाचार, अख्तियार दुरुपयोग, राजश्व चुहावट, कर छली, दण्डहिनता, कुशासन, समयमै काम सम्पन्न नगर्ने, असारे विकास, तस्करीजस्ता आर्थिक गतिविधिका भयानक विकृतिलाई रोक्ने रणनीति, इच्छाशक्ति र उपाय यस बजेटले संकेतको रुपमा देखाएको बताएका छन् ।

सरकारले बजेट प्रस्तुत गरेपछि सामाजिक सञ्जालमा आफ्ना सुझाव लेख्दै भन्छन्, डरलाग्दो ब्यापार घाटा नियन्त्रण गर्ने उपयुक्त रणनीति बजेटले लिएको छैन । विदेशी सञ्चिती ११ खर्ब ५६ अर्ब बराबरको देखाइएको छ । डरलाग्दो ब्यापार घाटा भएको नेपालमा यसले कति दिन चलाउने ? रेमिटान्स आगामी दिन आधा घट्ने निश्चित छ । यस्ता विकृतिलाई यथावत रहने छुट दिएर आगामी आर्थिक वर्षका लागि ८ खर्ब २७ अर्ब राजश्व उठाउने लक्ष लिनु अब्यावहारिक र मनको लड्डु घिउसित खानेजस्ता कुरा हुन् ।

केसीले सुझावमा लेखिएका छन्, वैदेशिक रोजगारीबाट महामारीको कारण स्वदेश फर्किएका युवाशक्तिलाई देशभित्रै टिकाउने र फेरि विदेशिनु नपर्ने ब्यावहारिक उपायबारे बजेटले चित्तबुझ्दो लक्ष लिएको छैन । जति पनि अर्थतन्त्रका स्तम्भ ‘पिलर’ हरूलाई महामारीको मारबाट फेरि सबल बनाउने प्रोत्साहन प्याकेज बजेटमा छैन । उपरोक्त बुँदा बजेटका सबैभन्दा जोड दिईएको पक्षका रुपमा नआएसम्म बजेट भनेको एउटा झन्झट पूरा गर्ने औपचारिकता मात्र हुनपुग्छ ।

बजेट संघीय राज्यसंरचनाको सिद्धान्त त के विकेन्द्रीकरणको सिद्धान्त अनुरुपको छैन । प्रान्तीय र स्थानीय सरकारहरूका क्षेत्राधिकारका कामहरू पनि यही बजेटमा हालिएको छ । संवैधानिक राष्ट्रपतिलाई कार्यकारीको भूमिका खेल्ने कतिपय कार्यक्रम र बजेट राखिएको छ । महामारी र लकडाउनले अर्थतन्त्रमा ६ खर्ब रुपैयाँ बराबरको खुद क्षति हुने अर्थविद्हरूको आँकलन अर्थमन्त्री खतिवडा २ खर्बको क्षति अनुमान गरेको सभापति केसीको सुझावमा उल्लेख गरिएको छ ।

सुझावमा सभापित केसीले भनेका छन्, आगामी आ.व. मा आर्थिक बृद्धि २.३ प्रतिशत हुने बजेटमा त लेखियो, तर सम्भावना देखिएन । विश्व अर्थतन्त्रमा ९० खर्ब डलरको आर्थिक क्षति हुने । ९० खर्ब डलर भनेको जापान र जर्मनीको समग्र अर्थतन्त्र जोड्दा हुनेभन्दा पनि ठूलो परिमाण हो । राजश्व असुलीमा यो वर्ष गम्भीर ह्रास आउने स्वतःसिद्ध छ ।साथै बजेटले  कोरोनाले छोडेपछिको संसारमा मोटर गाडी तथा दुईपाङ्ग्रे सवारी, सून तथा सूनचाँदीका गहना, घर–जग्गा खरिद–बिक्री, मेशिनरी तथा घरायसी उपभोगका अन्य तयारी सामान वा मेशिनरीको मागमा निकै कमि आउने छ ।

बजेट ०७७/७८

यस्ताे छ, घाटा बजेट
कुल १४ खर्ब ७४ करोड ६४ लाख रुपैयाँको बजेट
पूँजीगत बजेट रु. ३ खर्ब ५२ अर्ब ९१ करोड
चालु खर्च रु. ९ खर्ब ४८ अर्ब ९४ करोड
वित्तीय व्यवस्थापन तर्फ रु. १ खर्ब ७२ अर्ब ७९ करोड