यी हुन् एमालेभित्र चार पाउ धर्ती ल्याउने युवा हस्ती

३ जेठ, काठमाडाैं । एमालेको नवौ महाधिवेशनपछि पार्टीभित्र स्थायी प्रतिपक्षीको भूमिकामा रहेकाे माधवकुमार नेपाल समूह अन्नतः पार्टीको आन्तरिक विवाद मिलाउने दिशामा उन्मुख भएकाे छ । एमाले अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीले पार्टीभित्रको विवाद मिलाउन २०७५ जेठ २ गतेको अवस्थाबाटै अघि बढ्ने प्रतिबद्धता जनाएपछि नेपाल समूह विवाद मिलाउने दिशामा उन्मुख भएको हो ।

एमालेको पूर्ववत संरचना (२०७५ जेठ २) मा नफर्कने ओलीको अडान र पूर्ववत संरचनामै फर्कनु पर्ने नेपाल समुह दुवै एकएक कदम पछाडि हटेर त्यही बिन्दुबाट विवाद मिलाउने गरी कार्यदल बनाउन सहमत भएका छन् । यसले गर्दा एमालेभित्रको विवाद केही दिनका लागि मत्थर भएकाे छ । अस्ती ओली नेपालबीच चार घण्टा लामो संवादपछि दुवै नेता कार्यदल बनाएर जान सहमत भएका थिए । नेपालले पदाधिकारीसहित २०७५ जेठ २ गतेको बैठक राख्नु पर्ने अडान र त्यसपछि गर्ने विषयवस्तुवारे आफ्ना धारणा राखेका थिए ।

नेपालले सर्वोच्च अदालतको फैसला तथा नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी (एमाले) को विधान, नियमावली, आचारसंहिता अनुरुप २०७५ साल जेठ ३ गते पार्टी एकीकरण हुनुपूर्वको अर्थात जेठ २ गतेको स्थितिमा पार्टी, जनसंगठन र पेशागत संगठनका सबै संरचनाहरूलाई केन्द्रदेखि स्थानीय तहसम्म क्रियाशील तुल्याउनु पर्ने, नवौं राष्ट्रिय महाधिवेशनको मार्ग निर्देशन र पार्टीको विधान विपरीत २०७७ साल फागुन २८ गते गरिएका केन्द्रीय कमिटी विघटन गर्ने लगायतका निर्णय रद्द गर्नुका साथै त्यसको आधारमा त्यसपछि भएका सबै निर्णयहरु खारेज गर्नुपर्ने, पार्टीलाई विधि, विधान र पद्धति अनुरुप सञ्चालन गनुपर्ने, पार्टीमा उत्पन्न अन्तरविरोध, मतभेद र विवादका कारण सिर्जित समस्याहरु तथा एक अर्काप्रति लगाइएका आरोप–प्रत्यारोप एवम् समस्याहरूको बारेमा यथोचित समयमा समीक्षा गरी आवश्यक निर्णय गर्नुपर्ने सरकार र पार्टीको बीचमा समन्वय र सुसम्बन्ध कायम गर्दै पार्टीको सिद्धान्त, नीति, कार्यक्रम र देश तथा जनताको सर्वोपरि हित, अपेक्षा र आवश्यकता अनुसार सञ्चालन गर्नुपर्ने , पार्टीलाई एकताबद्ध रुपमा अगाडि बढाउने, यथासमयमा राष्ट्रिय महाधिवेशन र विभिन्न तहका अधिवेशनहरू सम्पन्न गर्ने जस्ता विषयमा ओली नेपालबीच छलफल भएको थियो ।

ओलीले २०७५ जेठ २ अगाडिको अवस्थामा पार्टीलाई फर्काउने भएपनि पदाधिकारीहरुलाई राख्न नसकिने अडान लिएका थिए । ओलीकै अडानले नेपाललाई एककदम पछाडि धकेली २०७५ जेठ २ मा पुगेर सबै कमिटीहरुको विषयमा कार्यदल बनाउन सहमत भए । खासगरी नेपाल समूहले निर्माण गरेको समानान्तर कमिटीमा रहेका नेताहरुलाई के गर्ने र नेपाल पक्षको नेतृत्वमा रहेका जिल्ला कमिटीलाई के गर्ने भन्ने विषयमा चार घण्टासम्म छलफल गर्दा पनि नटुंगिएपछि ओली-नेपालले कार्यदलले जे निर्णय गर्छ, त्यही मान्न तयार भए । २०७७ फागुन २३ गते सर्वोच्च अदालतले तत्कालिन नेकपाको रुपमा रहेका दुई पार्टी एमाले र माओवादी केन्द्रलाई आफ्नो आफ्नो पार्टीमै फिर्ता पठाइदिएकाे थियाे ।

जसले गर्दा बाध्य भएर माधव नेपाल र पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डको प्रेम बीचैमा टु्ट्यो र नेपाललाई एमालेमै फर्किन बाध्यकारी बनायो । तर ओलीले फागुन २८ गते नेपाल बिना नै एमालको बैठक राखेर नेपालसहित उनका समूहका सबै नेताहरुलाई जिम्मेवारीविहिन बनाईदिएका थिए । त्यसपछि नेपाल पक्षले चैत्र ५ र ६ गते राष्ट्रिय कार्यकर्ता भेला राखेर देशभर समानान्तर कमिटी बनाउँदै गयो । समानान्तर कमिटी बनाउँदै गएपछि ओलीले नेपालसहित चार नेतालाई पार्टीबाटै निलम्बन गरिदिए । यसपछि  पार्टी विभाजनतर्फ उन्मूख भयो । गत कात्तिक २५ गतेदेखि तत्कालीन नेकपाबाट ‘पत्र युद्ध’को शुरुवात भएपछि त्यसको असर अहिलेको एमालेभित्र परिरहेकाे छ ।

त्यसकै जगमा उभिएको विवादले एमालेभित्रै उग्ररुप लियो । ओलीले एमालेको नवौँ महाधिवेशनबाट निर्वाचित केन्द्रीय कमिटी भङ्ग गरी महाधिवेशन आयोजक कमिटी बनाए । माओवादी केन्द्रबाट रहेका २३ जनालाई आयोजक कमिटीमा समावेश गरेर जिम्मेवारी दिएपछि एमाले भित्रको विवाद मिल्नै नसक्ने गरी अघि बढ्यो । जब नेपाल समूहले पार्टीभित्र बस्न नसक्ने गरी सन्देश प्रवाह गर्न थाले, ओलीलाई अप्ठेरो हुँदै गयो । अलग संरचना बनाएर बसेका खनाल–नेपाल समूहका नेता–कार्यकर्ताले एमाले विभाजनतर्फ लागिरहेका बेला प्रधानमन्त्री ओलीले संसदमा विश्वासको मत लिने निर्णय गरे । एमालेभित्रको विवादमा नेपाल पक्षलाई टेक्ने धर्ती नै थिएन ।

जब उनीहरुले पार्टीभित्र टेक्ने धर्ती नभएको महशुस गरे, त्यसपछि उनीहरु नयाँ पार्टी निर्माणको दिशामा अघि बढेको जानकारी बालुवाटारमा पुग्यो । त्यसपछि भने बालुवाटारमा बस्ने नेताहरु भन्दा फिल्डमा भएका नेताहरु बढी विचलित भए । फिल्डमा भएका नेताहरु मध्ये छविलाल विश्वकर्मा र किरण गुरुङले दुई पटक प्रधानमन्त्रीलाई भेटेर पार्टीको विवाद मिलाउन आग्रह गरे । त्यसैगरी प्रधानमन्त्री ओलीले विश्वासको मत लिने घोषणा गरेपछि प्रदीप ज्ञावाली, पार्वत गुरुङ, लिलानाथ श्रेष्ठ, विशाल भट्टराई लगायतका धेरै नेताहरुले ओलीलाई भेटेर मिलाउन दबाब दिए । त्यो भन्दा अघि विष्णु पौडेल, शंकर पोखरेल, घनश्याम भूषालसहित पौडेल निवासमा चार घण्टा छलफल भएको थियो । वैशाख २० गते भएको भेटमा घनश्याम भूषालले पार्टी मिलाउने भए ओली नै लचिलो हुनुपर्ने बताएका थिए ।

दुवै नेतालाई होटल मेरियटमा भेटघाट गराउने पात्र हन्, योगेश भट्टराई । उनले निरन्तर प्रधानमन्त्रीसँग संवाद गरिरहे । उनले पार्टीमा हामीले जित्ने त भएनौ तर तपाईलाई हराउनचाहि काफी मत छ भनेर मतभार समेत बताएपछि ओली निकै गम्भीर भएका थिए । उनले त्यतिबेला तपाई लगातार प्रधानमन्त्री भैरहनु भएको छ । पार्टी विभाजन गर्दा तपाईको शीर उचो हुन्छ कि निच हुन्छ, त्यो पनि ध्यान दिनुहोला भन्दै उनले ओलीसँग निरन्तर वार्ता गरिरहे । त्यसमा पछिल्लो पटक गोकर्ण विष्ट, सुरेन्द्र पाण्डे र घनश्याम भूषाल पनि जोडिए । विश्वासको मत लिने अघिल्लो दिन पनि उनीहरुले प्रधानमन्त्रीलाई पार्टी मिलाउन व्यापक दबाब दिए ।

यता माधवकुमार नेपाललाई पनि नयाँ पार्टी कुनै पनि हालतमा बनाउन हुँदैन भनेर दबाब दिने योगेश भट्टराई नै थिए । उनले मात्रै पछिल्लो दिनमा खुलेरै नेपाललाई नयाँ दल खोल्न नहुनेमा फरक मत राखेका थिए । एक महिना अघि मेघा बैक्यूटमा भएको भेलामा डा. विजय पौडेलले पार्टी विभाजन गर्नुपर्छ भन्ने मत राख्दा भट्टराईले तपाई एक्लै जानुस भनेर ठाडो जवाफ दिएका थिए । तर ओलीले लामो समय वेवास्ता गर्न थालेपछि पछिल्लो पटक दोस्रो पुस्ताका नेताहरु पनि निराश बनेका थिए । त्यति नै बेला घनश्याम भुसाल, सुरेन्द्र पाण्डे, योगेश भट्टराई र गोकर्ण विष्टले राजीनामा गरेर ओलीका विरुद्ध जानुपर्ने प्रस्ताव लगे । त्यसपछि भीम रावलले सांसदहरुको राजीनामाका लागि हस्ताक्षर नै संकलन गरेर बोक्न थाले ।

दिनहुँजसो एमालेमा माधव नेपाल पक्षको जुम बैठक हुन थाल्याे । साे मिटिङमा भीम रावल, युवराज ज्ञवाली, अष्टलक्ष्मी, बेदुराम भुसालहरूले पार्टी विभाजनका लागि दस्तावेज नै लेख्न शुरु गरेको जानकारी दिएका थिए । ओलीसँग मिल्नै सकिँदैन, फागुन २८ गते नै ओलीले पार्टी फुटाइसके भन्ने उनीहरुको धारणा थियो । भीम रावल र वेदुराम भूषालले त अलग्गै राजनीतिक प्रतिवेदन नै तयार रहेकाे बताएपछि योगेश भट्टराईले नयाँ दलका लागि शुभकामना छ तर मेरो साथ छैन भनेपछि माहोल नै विग्रिएको थियो । सुरेन्द्र पाण्डे, गोकर्ण विष्टले पनि पार्टी विभाजन गरेर जानु हुँदैन भन्ने धारणा राख्दै गर्दा भीम रावलले ओलीसँग मिलेर बस्न नसक्ने भनेका थिए ।

त्यहीबेला भट्टराईले अब को को मिल्ने हो, होइन, त्यो पछिको कुरा हो तर पार्टी विभाजन गरेर जाँदा नयाँ जनाधार, विचार, सिद्धान्त र संरचनामा समेत अप्ठेरो पर्ने र नेकपा एमाले दुई वटा हुन नसक्ने धारणा राखेका थिए । त्यही बेला ओलीले राजीनामा रोक्न र बैकल्पिक विधि अपनाउन सन्देश पठाए । सिंहदरवारमा भएको छलफलमा सांसद पदबाट राजीनामा दिन कि नदिने भन्ने विषयमा विवाद भएपछि माधव नेपालले त्यहाँको परिस्थिति विग्रने देखेर राजीनामा रोक्ने र अनुपस्थित हुने निर्णय गराएका थिए । सो निर्णयपछि विष्णु पौडेलले भट्टराई, विष्ट र भूषाललाई भेटेर कारवाही नहुने तर राजीनामा रोक्न आग्रह गरेका थिए ।

प्रधानमन्त्री बैशाख २७ गते विश्वासको मतमा असफल भएको दुई दिनपछि ओलीका तर्फबाट गोकुल बाँस्कोटा माधव नेपालको घरमा पुगेका थिए । बाँस्कोटाले माधव नेपालसँग डेढ घण्टा कुरा गर्दा गोकर्ण विष्ट पनि साथमै थिए । त्यतिबेला नेपालले ओलीको कुनै विश्वास छैन भनेपछि बाँस्कोटाले आफूले ओलीलाई मनाउने बताएर बाहिरिएपछि पौडेलले नेपाललाई फोन गरेर आफू बिहान घरमा आउने बताएका थिए । पौडेल नेपालको घरमा पुगेर फागुन २८ को निर्णय पुर्नविचार गर्ने र २०७५ जेठ २ को वरिपरिमा रहेर सहमति खोज्ने जनाएपछि ओली-नेपाल संवादमा बस्न राजी भएका थिए ।