विषय विज्ञविना कफी अनुसन्धान कार्यक्रम : करोडौं लगानी उपलब्धि शून्य
नेपालबहस संवाददाता
मंसिर १५, २०७८ बुधबार २२:६:१०
१५ मंसिर, गुल्मी । विषय विज्ञविना पनि आठ वर्षदेखि कफी अनुसन्धान कार्यक्रम सन्चालनमा भइरहेको छ भनेको सुन्दा अचम्म लाग्न सक्छ । तर, गुल्मी यस्तै भइरहेको छ । दरबन्दीअनुसारको विज्ञ नहुँदा कार्यालय नै सन्तुष्ट छैन् । कार्यालयबाट सेवा लिन आउने सन्तुष्ट होलान भनेर कसरी विश्वास गर्ने ?
केही समयअघि जिल्ला स्तरीय प्रगती समीक्षामा कफी अनुसन्धान कार्यक्रमका प्रमुख जितनारायण चौधरीले कफी अनुशन्धान कार्यक्रम बारे फेरेस्त सुनाए । तर, अन्तिममा दरबन्दीअनुसार विज्ञ नभएकाले विज्ञ उपलब्ध गराइदिन माग गरे । कार्यक्रममा मदाने गाउँपालिका प्रमुख दानबहादुर केसी झोक्किएर कार्यालय प्रमुखलाई उल्टै प्रश्न गरे । ‘तपाईको केन्द्रीय कार्यालयलाई कर्मचारी नभएको थाहा छ की छैन ?’
रुरु क्षेत्र गाउँपालिका(४ को भण्डारी डाँडामा ०७१ सालदेखि कफी अनुसन्धान कार्यक्रम स्थापना संचालन भएको हो । जग्गा, भौतिक पुर्वाधार, कर्मचारीसँगै अनुसन्धानका लागि अहिलेसम्म करोडौं खर्च भइसकेको छ ।
कार्यक्रम सुरु भएको दशक पुग्न थाले पनि किसानहरूले भने थाहा पाएका छैनन् । आठ बर्षमा १० जातका बिउबाट सुरु गरेको अनुसन्धानलाई ४२ जातमा पुर्याइएको छ । कफीको बोट, फल, बिउ, माटो, बिरुवा, उत्पादनदेखि गुणस्तरसम्म सबै परीक्षण गरिने केन्द्रका वरिष्ठ वैज्ञानिक जितनारायण चौधरीले जानकारी दिए ।
सेतो गवारोबाट बिचलित किसानले अनुसन्धानबाट केही निकास पाउन सकेका छैनन् । कफी अनुसन्धान कार्यक्रमको लागि ६ जनाको दरबन्दी छ । जसमा बागबानी, किट, माटोलगायत पर्छन् । अहिले कार्यालय प्रमुख चौधरीबाहेक वैज्ञानिक छैनन् । कार्यालयको प्रशासनीक अधिकृत र लेखा अधिकृतसहित अरु पद पनि रिक्त रहेको चौधरीले बताए । ‘विज्ञकै कारण सोचअनुसारको काम भएको छैन । म एक्लैले के गरौँ,’ उनले भने, ‘विज्ञ र प्राविधिकविना अनुसन्धानको के अर्थ ?’
जनशत्ति मात्रै होइन् यहाँ माटो परीक्षण गर्ने प्रयोगशाला छैन् । बर्षातमा कार्यक्रम स्थलसम्म पुग्नै सकिँदैन् । सडक राम्रो नभएका कारण कफीको अध्ययन, अनुसन्धान र अवलोकन गर्न आउनेहरूले समेत दुस्ख पाएको चौधरीले बताए । सेतो गवारो नियन्त्रण नहुँदा निराश बनेका जिल्लाका कफी किसानले कार्यक्रमबाट राहतको आशा गरेका थिए । तर, कार्यक्रम प्रभावकारी नहुँदा सोचे अनुसारको उपलब्धि भएको छैन ।
नेपालमा गुल्मी कफीको जननी जिल्ला हो । ८० वर्ष पहिलेदेखि यहाँ कफी उत्पादन हुँदै आएको छ । यहाँको तत्आँकालिन पचौर गाविसका स्थानीय हिरा गिरीले बर्माबाट कफीको बिरुवा ल्याएर रोपेका थिए । आँपचौरमा कफी निकै राम्रो हुँदै गयो । त्यो बेला कफी बगैचा तत्कालिन राजा वीरेन्द्रलेसमेत अवलोलन गरेका थिए । तर, कफीमा देखिएको सेतो गवारो र सिंधुरे रोगको कारण किसान आजित थिए । कैंयौँले कफी फाँडेर अन्य खेति गर्न थालेका थिए ।
०७१ सालमा सरकारले गुल्मीमा कफी अनुसन्धान कार्यक्रम सुरु गरेपछि किसानहरूमा उर्जा पलाएको थियो । तर, देशमै एक मात्रै कार्यक्रम प्रभावित भएपछि दु: ख लागेको किसान बेदबहादुर ज्ञवालीले गुनासो गरे । उनले कार्यक्रमबाटै राज्यको कृषिप्रतिको सोच छर्लङ्ग हुने प्रतिक्रिया दिए । ‘देशकै कार्यक्रमलाई गवारो लाग्यो । किसानका कफीको समस्या कसले हेर्ने,’उनले भने,‘आखिर मर्ने किसान हो ।’
नेपालबहस संवाददाता
नेपालबहस डटकमको अंग्रेजी संस्करणका साथै अनलाइन टीभी पनि सञ्चालित छ । फेसबुक र ट्वीटरमार्फत पनि हामीसँग जोडिन सकिनेछ । नेपालबहसमा प्रकाशित कुनै सामग्रीबारे कुनै गुनासो, सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई [email protected] मा पठाउनु होला । धन्यवाद ।
लेखकबाट थपदूधको उचित मूल्य नपाउँदा किसान मारमा
चैत ५, २०८० सोमबार
उखु पेल्ने आधुनिक प्रविधि प्रयोग गर्न पाउँदा किसान उत्साहित
चैत ४, २०८० आइतबार
इलाममा किवीको उत्पादन बढ्यो
चैत ३, २०८० शनिबार
काली कम्बल वाले बाबा फरार, आयोजकलाई समात्न खोज्दा झडप
आबिद हुसेन
चैत ४, २०८० आइतबार
विनोद चौधरीलाई पक्राउ गर्ने सीआईबीको तयारी
नेपालबहस संवाददाता
चैत ४, २०८० आइतबार
जीवन चलाउने कि प्रहरीका उच्च अधिकारी खेलाउने ? सुनौँ अडियो
नेपालबहस संवाददाता
चैत ५, २०८० सोमबार
प्रचण्ड झण्डैझण्डै दुर्घटना परिसकेका थिएः नेपाल
नेपालबहस संवाददाता
चैत ३, २०८० शनिबार
जीवन चलाउने कि प्रहरीका उच्च अधिकारी खेलाउने ? सुनौँ अडियो
चैत ५, २०८० सोमबार
हुण्डीको कारोबारामा संलग्न रहेको आरोपमा वीरगञ्जबाट एक जना पक्राउ
चैत ५, २०८० सोमबार
बन्दुकसहित दुर्गा प्रसाईंका सुरक्षा गार्ड पक्राउ
चैत ५, २०८० सोमबार
सुनको मूल्य प्रतितोला सात सयले बढ्यो, कतिमा हुँदै छ किनबेच ?
चैत ६, २०८० मंगलबार
रुसी सेनामा भर्ना भएका ३३ जना नेपालीको मृत्यु
चैत ६, २०८० मंगलबार
प्रतिक्षित फिल्म ‘महाजात्रा’ सबै दर्शकले हेर्न पाउने
चैत ६, २०८० मंगलबार
सर्वोत्तम सिमेन्टको पहिलो कारोबार नेप्सेमा खुला
चैत ६, २०८० मंगलबार
बोनस शेयरमा लाग्ने कर तिर्न शेयरधनीलाई आग्रह
चैत ६, २०८० मंगलबार
अप्रिल ८ मा हुन लागेको सूर्यग्रहण विशेष हुने
चैत ६, २०८० मंगलबार