सत्ताको भागबण्डा भन्दा सभापतिमा देउवा र कोइरालाबीच टसल
केदार भट्टराई (काका)
चैत २, २०७९ बिहिबार २१:१६:५७
२ चैत, काठमाडौं । नेपाली कांग्रेस यतिबेला आफैमा अस्तव्यस्त छ । नेता र तिनको जिम्मेवारी अस्तव्यस्त छ । भातृ र शुभेच्छुक संस्था बेहालमा छन् । यद्यपि राष्ट्रिय राजनीतिको केन्द्रबिन्दुमा छ, कांग्रेस । राजनीतिक समीकरणमा जोडघटाउ नमिल्दा स्थानीयदेखि प्रदेश र प्रतिनिधिसभाको निर्वाचन सम्पन गराएर संघीय सरकार बनाउने तयरीमा लाग्दा प्रधानमन्त्री पदको विषयले सबैथोक गुमाउन पुगेको कांग्रेस फेरी घुमिफिरी सत्ता र शक्ति निकट आइपुगेको छ । अहिलेको अस्थिर राजनीति र सत्ता निरन्तरताका लागि कांग्रेसको भूमिका अहंम हुनेमा प्रायः राजनीतिक दलहरु ढुक्क छन ।
उत्ता कांग्रेसको आन्तरिक पाटो झनै अस्तव्यस्त छ । राजनीतिक जीवनको उत्तरार्धमा पुगेका सभापति शेरबहादुर देउवाले १४ औँ महाधिवेशन सकिएको १४ महिना सकिन लाग्दा पनि पार्टीका विभाग र केन्द्रीय समितिलाई पुर्णता दिन सकिरहेका छैनन् । निर्वाचनमा गएयता पार्टीका सबै काम लथालिङ्ग नै छन् । यसै क्रममा घुमिफिरी आएको राजनीतिक उतारचढावको व्यवस्थापन गर्नुपर्ने जिम्मेवारी कांग्रेसकै काँधमा आएको छ । गठबन्धनको सबैभन्दा ठूलो दल भएकाले अन्य दलहरुमा आएका समस्या र उनीहरुलाई थमथम्याएर राख्नुपर्ने जिम्मेवारीमा पनि कांग्रेस छ । बाह्य शक्ति राष्ट्रहरुले सरकारको नेतृत्वलाई भन्दा कांग्रेसलाई हेरिरहेका छन । सरकारले बनाउन कूटनीतिक संयन्त्रहरुमा कांग्रेसको के भूमिका रहन्छ भन्ने आम चासो पनि उत्तिकै छ ।
पुराना नेताहरुको भनाईमा सत्ता र पार्टीको शक्तिमा कांग्रेसभित्र निरन्तर विवाद रहनु नयाँ कुरा होइन । कांग्रेस जन्मिएदेखि अहिलेसम्म सत्ता र शक्तिको आन्तरिक संर्घर्ष जारी छ र यो निरन्तर चलिरहने विषय पनि हो । बाह्य राजनीतिक शक्तिहरुले हेर्दा अहिले नेपाली कांग्रेस मियोको रुपमा छ । तर, अन्तरिक रुपमा भने कांग्रेसभित्र यतिबेला सभापति देउवा र इतरसमूहका नेता शेखर कोइरालाबीच सत्तामा भाग र शक्तिमा नेतृत्वको विषय राम्रै बहसमा रहेको उनीहरु बताउँछन् । मिलेसम्म आगामी कार्यकालका लागि कांग्रेसमा उत्तराधिकारी अहिलेबाटै खडा गर्ने तयारीमा पनि छन् देउवा । नेताहरुका अनुसार अहिले कांग्रेसमा दुई विषयले प्राथमिकता पाएका छन् ।
जसमा एउटा सत्ता गठबन्धनलाई बचाएर दलहरुबीच भएको सहमति अनुसार मिलेर अर्को निर्वाचनसम्म जाने र सरकारमा जाँदा पार्टीबाट नेतृत्व गरेर कसलाई पठाउने । अर्को आगामी १५ औँ महाधिवेशनमा आफु उम्मेदवार हुन नसक्ने अवस्था आएमा कसलाई त्यसको लागि तयारी बनाएर राख्ने भन्ने अर्को चिन्ता देउवामा देखिएको छ । उनको यो इच्छामा सबैभन्दा बाधक देखिएका छन् संस्थापन इतर समूहका नेता डा। शेखर कोइराला । गत मंसिर ४ मा सम्पन्न भएको आम निर्वाचनका लागि उम्मेदवारी छानिसकेपछि सभापति देउवा र कोइरालाबीच सम्बन्ध केही सुधारमा छ । उमेरका कारण देउवा विस्तारै पार्टी नेतृत्वबाट बाहिरने तयारीमा छन् भने कोइराला भरसक देउवालाई मिलाएर नै कांग्रेस सभापतिमा पुग्ने दाउमा छन् ।
नेताहरुको भनाईमा सभापति देउवाले निर्वाचन सकिएपछि सरकार र पार्टीको जिम्मेवारीमा आफ्रनो पक्षका उपसभापति पूर्णबहादुर खड्का र इतरसमूहका नेता कोइरालालाई समानान्तर रुपमा अगाडि ल्याउन खोजेका थिए । पहिलेको सत्ता गठबन्धन टुटेपछि दुई महिना यी विषय चर्चामा नै आएनन् । फेरी नयाँ गठबन्धन बनेपछि यी दुई नेता मध्ये एकलाई कांग्रेसबाट सरकारको नेतृत्वमा पठाउने तयारीमा देउवा रहेपनि उनी यसमा असफल भएका छन् । यी दुबै नेताले सरकराको नेतृत्व नलिने जानकारी सभापति देउवालाई दिइसकेका छन् । यसको मुख्य कारण हो आगामी कांग्रेसको सभापति ।
सभापति देउवा आफु पछि आफ्नो गुटबाट नै सभापतिको उम्मेदवार बनाउने रणनीतिमा छन् । सकेसम्म सरकार र सभापतिमा इतरसमूहबाट कोही नआउन भन्ने उनको पहिलो मनसाय छ । यद्यपि पााटीलाई समानान्तर रुपमा मिलाउन उनले सोचेअनुसार सहज छैन् । देउवा आफु सभापतिमा नलडे पूर्णबहादुर खड्कालाई लडाउने पक्षमा छन् । विमलेन्द्र निधि लगायतका नेताहरुले आस गरेपनि उनी यसको पक्षमा देखिएका छैनन् । पत्नी आरजु राणालाई पार्टीमा विस्तारै स्थापित गराउन पनि देउवाले पूर्णबहादुर खड्का अगाडी सर्ने नेताहरु बताउँछन् । पार्टीमा अहिले देखि तयारी नगरे आफु बाहेक कोइरालालाई सभापतिमा हराउन नसकिने डर पनि देउवालाई छ ।
यसैकारण देउवाले कोइरालालाई अहिले कांग्रेसबाट नेतृत्व गराएर सरकारमा पठाउन पाए उनी विवादित बन्ने थिए र यसको फाइदा आगामी कार्यकालको सभापतिमा हुने थियो भन्ने एक सोच देउवामा रहेको निकटका नेताहरु बताउँछन् । उनको यो आशय बुझेर नै कोइरालाले सरकारप्रति इच्छा नदेखाएको हुनसक्ने आंकलन गरिएको छ । कोइराला निकट एक नेताका अनुसार शेखर कोइराला कुनै मन्त्रीको हैसियतमा सरकारमा जाने पक्षमा छैनन् । उनले आफ्नो समूहका केही नेताहरुलाई मात्र मन्त्रीका रुपमा पठाउने भनाई सभापतिसमक्ष राखिसकेका छन् । अहिले सरकारमा जादा प्रचण्डको नेतृत्वमा जानुपर्ने र सरकारले गरेका नराम्रा कामको अपजस आफुले लिनुपर्ने कोइरालाको बुझाइ छ ।
उनले विभिन्न नेता र कार्यक्रमहरुमा पनि आफ्नो लक्ष्य मन्त्रीमा नभएर प्रधानमन्त्री र पार्टी सभापतिमा रहेको बताइरहेकै छन । कांग्रेसको १५ औँ महाधिवेशन समयमा नै भए पनि अझै चार वर्ष छ । यो चार वर्ष सभापतिमा जानका लागि वातावरण बनाउने कुरा कोइरालाले निकटस्थ नेताहरुलाई भनिसकेका छन् । कांग्रेस नेताहरुका अनुसार पनि अबको महाधिवेशनमा देउवा बाहेक अर्को उम्मेदवारले कोइरालालाई हराउन मुस्किल छ । उनले गएको महाधिवेनमा नै रामचन्द्र पौडेल लगायतका अन्य समूह र कोइराला परिवारले साथ दिएको भए देउवालाई समस्या पर्ने अवस्था थियो । यसरी अहिले कांग्रेसको आन्तरिक विषय सत्तातिर भन्दा पनि सभापतितिर नै बढी लक्षित देखिएको छ ।
मुल यही विषयमा सभापति देउवा र कोइरालाबीचमा हानथाप चलिरहेको छ । पार्टी सभापतिमा कोइराला आएमा आरजुले कांग्रेसको राजनीतिमा स्थान नपाउने चिन्ता देउवालाई छ । उनले अहिलेकै अवस्थामा आरजुलाई सभापतिको उम्मेदवारका रुपमा अगाडी बढाउन सक्ने अवस्था पनि छैन् । यी विविध कारणले गर्दा देउवा अहिलेबाट नै कोइरालालाई रोक्ने प्रयासमा छन् भने कोइराला सबै कुरा त्यागेर सभापतिका लागि तयारीमा लाग्ने मनस्थितिमा देखिएका छन् । यद्यपि सरकारमा पठाउने प्रयास भने देउवाको जारी नै छ । देउवाबाहेकका संस्थापन पक्षका नेताहरु इतरलाई नेतृत्व दिने पक्षमा देखिएका छैनन् । उनीहरु कांग्रेसबाट सरकारको नेतृत्वमा संस्थापन पक्षबाटै हुनुपर्ने पक्षमा छन् ।
नेताहरुको भनाइमा सभापति देउवा अझै पनि कांग्रेसबाट नेतृत्व गरेर सरकारमा पठाउन पुर्णबहादुर खड्का, शेखर कोइराला, उपसभापति धनराज गुरुङ, महामन्त्री गगन थापासहितसँग छलफल गरिरहेका छन् । सरकारमा रहँदा पनि पार्टी र सभापति देउवाको प्रतिनिधित्व आवश्यक हुने हुँदा संस्थापनले नेतृत्व गर्ने पर्ने देउवा निकटका नेताहरुको जोड छ । देउवाको रोजाइमा उपसभापति खड्का पहिलो नम्बरमा छन । तर, उनले ज्ञानेन्द्र बहादुर कार्की र विमलेन्द्र निधि जस्ता नेताहरुलाई देखाएर आफु नजाने भनिरहेका छन् । पूर्वमहामन्त्री डा। शशांक कोइराला पनि सरकारको नेतृत्वसहित कुनै मन्त्रालय सम्हाल्न जाने मनस्थितिमा छन । तर, देउवाको मनस्थिति अकै छ ।
कांग्रेसबाट नेतृत्व गर्नेले उपप्रधानसहित गृह वा अर्थमध्ये एक मन्त्रालय पाउनेछ । मन्त्रीका लागि आकांक्षीको लर्को लागेपनि कांग्रेसले बढीमा ८ भन्दा बढी मन्त्रालय नपाउने अवस्था छ । प्रधानमन्त्री प्रचण्डले विश्वासको मत लिएपछि कांग्रेसमा यस विषयले थप चर्चा पाउने छ ।प्रधानमन्त्रीले विश्वासको मत लिएपछि मात्रै कांग्रेस सरकारमा सहभागी हुने विषयमा छलफल भने भइरहेको छ । कांग्रेसले अहिले प्रधानमन्त्री प्रचण्डकै नेतृत्वमा सरकारले निरन्तरता पाउने र गठबन्धनका अरू दलहरू यो सरकारमा सामेल हुनेछन् । राष्ट्रपतिलाई मतदान गर्ने सबै दल सरकारमा सहभागी हुने भए कांग्रेसका मन्त्रालय घट्ने सम्भावना पनि देखिएको छ ।
केदार भट्टराई (काका)
नेपालबहस डटकमका कार्यकारी सम्पादक केदार भट्टराई दुई दशकदेखि नेपाली पत्रकारितामा क्रियाशील छन् । भूगोल साप्ताहिकबाट पत्रकारिता शुरु गरेका पत्रकार भट्टराईले साप्ताहिक विमर्श, देशान्तर, रेडियो नेपाल वाणी नेटवर्कमा काम गरिसकेका छन् । भट्टराईले आर्थिक, राजनीतिक, भ्रष्टाचार एवं विकृति र विसंगतिका विरुद्ध तीखो कलम चलाउँदै आएका छन् ।
लेखकबाट थपसूचना संकलन गर्ने गुप्तचरका एसपीमाथि आर्थिक संकलन गरेको आरोप
साउन ७, २०८१ सोमबार
क्यासिनो खोल्न पर्यटन विभाग कै डीजी पण्डितको चलखेल, करोडौंको बार्गेनिङ
साउन ६, २०८१ आइतबार
बाग्मतीमा कुन्दन काफ्लेको लफडाले रोकियो मन्त्रीहरुको शपथ
नेपालबहस संवाददाता
साउन ११, २०८१ शुक्रबार
माधव नेपालले दिए पार्टी फुटाउने कोसिस भइरहेको संकेत
नेपालबहस संवाददाता
साउन १०, २०८१ बिहिबार
मौरिटानियामा जहाज दुर्घटना हुँदा २५ जनाको मृत्यु, १९० बेपत्ता
नेपालबहस संवाददाता
साउन १०, २०८१ बिहिबार
गाजास्थित विद्यालयमा इजरायली सेनाको आक्रमण, कम्तिमा ३० जनाको मृत्यु
साउन १२, २०८१ शनिबार
जनताले प्राप्त गरेको अधिकार कसैले खोस्न सक्दैन : अध्यक्ष प्रचण्ड
साउन १२, २०८१ शनिबार
धनगढीमा बिरामीको मृत्युपछि उत्पन्न तनावपूर्ण स्थति नियन्त्रणमा लिन अश्रुग्यास प्रहार
साउन १२, २०८१ शनिबार
बस खोज्न प्रयोग गरिएको १९ किलोको चुम्बक त्रिशुलीमा हरायो
साउन १२, २०८१ शनिबार
संसदीय सुनवाइ समिति बैठक बोलाइयो, प्रस्तावित निर्वाचन आयुक्त प्रधानबारे निर्णय हुने
साउन १२, २०८१ शनिबार
पेरिस ओलम्पिक: नेपालका स्यान्टु र प्रिन्स आज खेल्दै
साउन १२, २०८१ शनिबार