राजनीतिक उभारपछि राष्ट्रपतिमा लडिरहेका रामचन्द्र पौडेल !

१९ फागुन, काठमाडौं । गत पुष १० गते बिहानसम्म राष्ट्रपतिका सम्भावित उम्मेदवार थिए, नेपाली कांग्रेसका नेता रामचन्द्र पौडेल । पुष १० को मध्याह्नपछि एकाएक पहिलेको सत्ता गठबन्धन छाडेर नेकपा माओवादीका अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ प्रधानमन्त्री बन्न एमाले अध्यक्ष ओलीको निवास बालकोट पुगेपछि सबैभन्दा पहिलो प्रतिक्रिया पनि उनकै आएको थियो कि अब नेपाली कांग्रेस केही पनि रहेन, सबै समाप्त भयो । तर, त्यो राजनीति लामो समय रहेन । फागुन १० मा आइपुग्दा उनैलाई गुम्यो भनेका धेरै कुरा पुनःप्राति गर्ने अवसर आयो र उनी अहिले राष्ट्रपतिको उम्मेदवार पनि भएका छन् ।

अहिले आठ दलीय गठबन्धन बनेको छ र यो गठबन्धन कम्तिमा पनि फागुनभर कामयै रहनेछ । पौडललाई साँझा उम्मेदवार बनाएर अहिले आठ दल चुनावी अभियानमा लागेको छ । आज देशभर गठबन्धनको संयुक्त कार्यक्रम पनि छ र उनी आफैले पनि व्यक्तिगत रुपमा पहल जारी राखेका छन् । आठ दलभित्रको मतभार हेर्दा पौडेलको विजय निश्चित जस्तै छ । त्यसमा १९ सीट भएको राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टी पनि मिसिने सम्भवना बढिरहेको देखिन्छ र यो गठबन्धन तत्काल विभाजित हुने देखिदैन ।

दलहरुको तीब्र दवावका बीचमा निर्वाचन आयोगले राष्ट्रपति र उपराष्ट्पतिको निर्वाचन कार्यतालिका सार्वजनिक गरेको छ । निर्वाचन सम्बन्धी ऐन २०७४ अनुसार यही माघ २८ गतेभित्र राष्ट्रपतिको निर्वाचन गर्नुपर्ने भएपनि आयोगले राष्ट्रपतिको पदावधि सकिनु तीन दिन अघि अर्थात फागुन २५ गते निर्वाचनको मिति तय गरेको छ । निर्वाचनको मिति तय भएसँगै दलहरुमा अंकगणितको खेल पनि सुरु भइसकेको छ ।संविधान र निर्वाचन कानून बाझिएपछि निर्वाचन आयोगले राष्ट्रपति र उपराष्ट्रपतिको निर्वाचन कार्यतालिका ढिलोगरि सार्वजनिक गरेको जनाएको छ ।

गोप्य मतदान हुने भएकाले मुख्यगरि संघीय संसदमा रहेका प्रमुख दलहरुले राष्ट्रपति र उपराष्ट्रपति पदको निर्वाचनमा आफ्नो पक्षमा मत बटुल्न गृहकार्य सुरु गरिसकेका छन् । आठ दलीय गठबन्धनको अहिलेको जोड पनि रहेको छ । यद्यपि जनजातिको विषयले चर्चा पाएका कारण पौडेलको मत अर्का उम्मेदवार सुवासचन्द्र नेम्वाङलाई जान्छ कि भन्ने आशंका पनि छ । तर, संविधानको धारा ६२ मा राष्ट्रपतिको निर्वाचन संघीय संसदका सदस्य र प्रदेशसभाका सदस्य मतदाता रहने व्यवस्था छ । उनीहरु पार्टीका नेता र पार्टीप्रति उत्तरदायी भएकाले पार्टीको निर्णयभन्दा बाहिर मत जाने विश्वास गर्न सकिँदैन ।

प्रतिनिधिसभाका २ सय ७५ र राष्ट्रियसभाका ५९ गरी संघीय संसदमा ३ सय ३४ सदस्य छन् । त्यसमा अहिले प्रतिनिधिसभा दुई सीट रिक्त छ । कांग्रेसका सांसद टेक बहादुर गुरुङ निलम्बनमा परेका छन् भने, राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टीका रवि लामिछाने नागरिकता खारेजीमा पर्दा सांसद पनि खारेजी भएको छ । सात प्रदेशमा कुल ५ सय ५० प्रदेशसभा सदस्य छन् । संघीय संसद र प्रदेशको कुल ८ सय ८१ मतदाता रहने छन् ।

धारा ६२ मै रहेको थप व्यवस्था अनुसार संसदका सदस्य र प्रदेशसभाका सदस्यको मतभार संघीय कानुन बमोजिम फरक हुने व्यवस्था छ ।
गत असोज २२ मा संसदबाट पारित र असोज २७ मा राष्ट्रपतिबाट प्रमाणित भएको ‘राष्ट्रपति तथा उपराष्ट्रपतिको निर्वाचन सम्बन्धमा व्यवस्था गर्न बनेको विधेयक’ मा संघीय संसद र प्रदेशसभाका सदस्यको मतभार क्रमशः ७९ र ४८ तोकिएको छ । संघीय संसद्का कुल ३ सय ३३ सदस्यको कुल मतभार प्रति सदस्य ७९ का दरले २६ हजार ३०७ हुन आउँछ भने प्रदेशसभाका कुल ५ सय ५० सदस्यको कुल मतभार प्रति सदस्य ४८ का दरले २६ हजार ४ सय हुन आउँछ । यसरी राष्ट्रपति निर्वाचनमा कुल मत ५२ हजार ७०७ हुन आउँछ ।

कुल मतको ५० प्रतिशत अर्थात २६ हजार ३५३ हाराहारी आउँछ । कम्तीमा त्यो संख्या कटाउन सक्ने उम्मेदवार विजयी हुनेछन् । निर्वाचनमा राष्ट्रपतिका उम्मेदवारहरुमध्ये कुनै उम्मेदवारले कुल मतको ५० प्रतिशतभन्दा बढी मत ल्याउन नसकेमा बढी मत ल्याउने दुई जनाका लागि पुनः मतदान हुने व्यवस्था छ । पुनः भएको मतदानमा पनि दुबै उम्मेदवारले कुल मतको ५० प्रतिशतभन्दा बढी मत नपाएमा पुनः मतदान गरिन्छ । त्यसपछि भने सदर मतको बहुमत ल्याउने उम्मेदवार विजयी हुने व्यवस्था छ । अहिलेको गठबन्धनको मतभार हेर्दा पौडले करिब ७ हजार मतले अगाडी छन् ।

प्रतिनिधिसभामा अहिले १२ दल सहभागी छन् । थप स्वतन्त्र सांसद र राष्ट्रिय सभामा राष्ट्रपतिबाट मनोनित गरिएका सांसद पनि यसमा सहभागी हुने छन् । संसदको प्रमुख दल नेपाली कांग्रेसको संघीय सदनमा ९८ सांसद छन् । प्रतिनिधिसभामा ८८ र राष्ट्रिय सभामा १० सांसद सहित कांग्रेस ठुलो दलका रुपमा रहेको छ । कांग्रेसको सात प्रदेश सभामा १७६ सांसद छन् । कांग्रेससँग मात्रै १६ हजार २६९ मतभार छ । संसदको दोस्रो ठुलो दल एमालेसँग १५ हजार १५४, माओवादी केन्द्रसँग ७ हजार ६४९, राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टीसँग १ हजार ५८०, राप्रपासँग २ हजार ४५०, जसपासँग २ हजार १४५ मतभार छ ।

एकीकृत समाजवादीसँग २ हजार ५७४, जनमत पार्टीसँग १ हजार २४२, लोसपासँग ९७१, नागरिक उन्मुक्ति पार्टीसँग ८१३, नेमकिपासँग २२३, राष्ट्रिय जनमोर्चासँग २०६, नेपाल संघीय समाजवादी पार्टीसँग ४८ र हाम्रो नेपाली पार्टीसँग ९६ मतभार छ । प्रतिनिधिसभा, राष्ट्रियसभा र प्रदेशसभामा स्वतन्त्र उम्मेदवारको रुपमा विजयी सांसदहरुको संख्या १८ छ । उनीहरुसँग कुल १ हजार ५० मतभार हुन्छ । राष्ट्रपतिको निर्वाचनसम्म राजनीतिमा कुनै परिवर्तन नआए अहिलेको आठ दलीय गठबन्धनले नै राष्ट्रपति जित्ते सम्भावना कायमै छ ।