अर्थ समिति भन्छन्, ‘जनगणनामा शिक्षकलाई नखटाउनु होस’
इन्द्र रिजाल
चैत २८, २०७५ बिहिबार १७:०:९
काठमाडौं । संघीय संसद्को अर्थ समितिले आगामी राष्ट्रिय जनगणनामा शिक्षकहरूलाई गणकका रूपमा नखटाउन सुझाव दिएको छ । हरेक दस वर्षमा हुने जनगणनामा शिक्षकलाई खटाइँदै आएको छ ।
स्थानीयबारे जानकारी राख्ने शिक्षकबाट स्थलगत सर्वेक्षणमा लापरबाही हुने गरेको जिकिर समितिका सांसदहरूको छ । त्यसको सट्टा कक्षा १२ उत्तीर्ण, स्नातक र स्नातकोत्तर तहमा अध्ययनरत विद्यार्थीलाई आफ्नो शैक्षिक योग्यतामा अंक जोडिने गरी स्वयंसेवक गणकका रूपमाखटाउन उनीहरूले सुझाएका छन् ।
योजना आयोगमातहतको केन्द्रीय तथ्यांक विभागको कार्यप्रगतिबारे जानकारी लिँदै बुधबार सांसदले उक्त सुझाव दिएका हुन् । विभागका महानिर्देशक सुमनराज अर्यालले २०७८ असारमा हुने राष्ट्रिय जनगणनालाई लिएर सातै प्रदेशमा अन्तरक्रिया सम्पन्न भएको जानकारी गराए ।
यसअघि तथ्यांक ऐन, २०१५ अनुसार जनगणना भएको थियो । उक्त ऐन केन्द्रीकृत संरचनाअनुकूल रहेकाले त्यसलाई विस्थापन गरी नयाँ ऐनको मस्यौदा निर्माण गरिएको अर्यालले जनाए । ‘भर्खरै तथ्यांक प्रणाली रणनीति पारित भएको छ,’ अर्यालले भने, ‘त्यसैअनुसार नयाँ ऐनको मस्यौदा निर्माण गरी परामर्शका निम्ति कानुन मन्त्रालयमा पठाइएको छ । नयाँ ऐन जारी भएपछि प्रविधि प्रयोग गरी राष्ट्रिय जनगणना गरिनेछ ।’ जनगणनामा सात हजार ट्याब प्रयोग गरिनेछ साथै ऐनमा ई–सेन्स लिने अवधारणा रहेको र यो विधि सरकारी कर्मचारी परिवार लक्षित हुनेसमेत अर्यालले जनाए ।
दुई वर्षपछि हुने जनगणना कार्य संघीय, प्रदेश र स्थानीय सरकारबीचको समन्वयमा हुने उनले बताए । त्यस निम्ति ६० वटा प्रश्नावली निर्माण गरिएको छ । उक्त जनगणनामा ४ अर्ब ८६ करोड रुपैयाँ खर्च हुने प्रक्षेपण गरिएको छ । तथ्यांक संकलनमा ५० हजार जनशक्ति खटाइनेछ । यसअघि एक साताभित्र जनगणना सम्पन्न गरिएको थियो भने आउँदो जनगणना ११ दिनमा सम्पन्न हुनेछ ।
पूर्वप्रधानमन्त्री तथा अर्थसमितिका सदस्य डा। बाबुराम भट्टराईले संघीय लोकतान्त्रिक मुलुकमा विकास केन्द्रित तथ्यांक आवश्यक रहेको बताए । ‘यथार्थ मान्छेको जनसंख्या, धार्मिक, सांस्कृतिक देशको विविधताअनुकूलको तथ्यांक आवश्यक छ, जसले विकासका पछिल्ला आयामलाई सम्बोधन गर्न सकोस्,’ भट्टराईले भने, ‘जात र जाति फरक हो । विगतमा यकिन गर्न नसक्दा तथ्यांकले अन्याय गरेको छ । संविधानअनुसार प्रश्नावलीलाई पुनरावलोकन गरियोस् ।’
सांसद घनश्याम भुसालले अबको तथ्यांक एकद्वार प्रणालीका आधारमा हुनुपर्ने बताए । ‘जनगणनालगायत सबैखाले तथ्यांक केन्द्रीय तथ्यांक विभागमा निहित हुनुपर्छ,’ उनले भने, ‘त्यस निम्ति तीनै तहको तथ्यांक आपसमा मिल्न जरुरी छ ।’
पूर्वमन्त्री तथा सांसद सुरेन्द्र पाण्डेले जो जहाँ छ, त्यहीँबाट जनगणना गर्ने विभागको यसअघिको नीतिप्रति आपत्ति प्रकट गरे । ‘जो जहाँ छ, त्यहीँबाट जनगणना गर्ने तर भोट दिनचाहिँ गाउँमा जानुपर्छ,’ उनले भने, ‘त्यसो हुँदा गाउँको जनसंख्या कम र मतदाता संख्याचाहिँ बढी देखिएको छ । मतदाताको संख्याचाहिँ यथार्थ र जनसंख्याचाहिँ झूटो देखिने गरेको छ । तथ्यमा आधारित जनगणना हुन जरुरी छ ।’
सांसद रामकुमारी झाँक्रीले विभागको तथ्यांकप्रति विश्वसनीयता जरुरी रहेको बताइन् । ‘अब गणकका रूपमा शिक्षकलाई प्रयोग गर्न छाडौं,’ कानुनी आधार निर्माणमा नयाँपन हुनुपर्ने उल्लेख गर्दै उनले भनिन्, ‘त्यसको सट्टा कक्षा १२ देखि स्नातकोत्तर गर्दै गरेका विद्यार्थीलाई स्वयंसेवक बनाएर खटाऔं । त्यसरी खटेबापत उसको शैक्षिक योग्यतामा निश्चित नम्बर पनि प्राप्त गर्न सकोस् ।’ उनले घरव्यवहारमा रहेका महिलाले गर्ने आम्दानीलाई समेत जनगणनाले समेट्न जोड दिइन् ।
समिति सभापति कृष्णप्रसाद दाहालले आगामी जनगणनामा शिक्षकको सट्टा ५० हजार युवा परिचालन गर्ने नीति अख्तियार हुनुपर्ने बताए । सांसद मेटमणि चौधरीले भूगोल सीमालाई किटान गर्न नेपालको आधिकारिक क्षेत्रफल किटान हुनुपर्ने बताए । सांसद रामबाबु यादवले नेपाल र भारतको सिमानामा पिलरको समस्या रहेकाले हकभोगको सीमा मिलाएर जनगणना हुनुपर्नेमा जोड दिए । कान्तिपुर दैनिकबाट
इन्द्र रिजाल
इन्द्र रिजाल नेपालबहस डटकमका प्रधान सम्पादक हुन् । अर्थ राजनीतिक धारमा कलम चलाउने वरिष्ठ पत्रकार रिजालले आर्थिक, राजनीतिक तथा सामाजिक परिवेशका विषयवस्तुको यर्थाथमुखी चित्रण गर्छन् ।
लेखकबाट थपसरकारको बेइमानी : १३ लाख बालबालिकाको भविष्य जोखिममा
कात्तिक ८, २०८० बुधबार
राजधानीको हल्चोक स्थित रातामाटामा चङ्गा उडाउँदै [ फोटोफिचर ]
असोज २३, २०८० मंगलबार
अनधिकृत अनुवाद र पाइरेसीको विकृत धन्दा, एउटाको दुःख, अर्कोलाई मोज
असोज ८, २०८० सोमबार
अवनतिको बाटो फेर्न लागेको राजनीति र सुरक्षा चासो
सुबोधकुमार अधिकारी
जेठ ४, २०८१ शुक्रबार
विद्यार्थी मृत फेला परेपछि आक्रोशित भिडद्वारा स्कुलमा आगलागी
नेपालबहस संवाददाता
जेठ ४, २०८१ शुक्रबार
तपाईको आजको राशीफल कस्तो छ ?
जेठ ६, २०८१ आइतबार
हावाहुरीले उदयपुरमा करोडौँको क्षति
जेठ ६, २०८१ आइतबार
ट्राफिक प्रहरी जवानको हत्या आरोपमा ६ जना पक्राउ
जेठ ६, २०८१ आइतबार
७५ प्रतिशत नागरिक उच्च गुणस्तरको खानेपानीको पहुँच बाहिर
जेठ ६, २०८१ आइतबार
बर्दियामा मृतावस्थामा पाटेबाघ फेला पर्यो
जेठ ६, २०८१ आइतबार
बर्दियामा मृतावस्थामा पाटेबाघ फेला प¥यो
जेठ ६, २०८१ आइतबार
कञ्चनपुरको न्यायिक समितिमा इजलास र जनशक्ति अभाव
जेठ ६, २०८१ आइतबार
बिआरआई कार्यान्वयन योजना अन्तिम चरणमा
जेठ ६, २०८१ आइतबार
संसदीय छानबिन समिति गठन नभएसम्म संसद् बैठकमा अवरोध जारी रहन्छ : कांग्रेस
जेठ ६, २०८१ आइतबार