अत्तालिएको गणतन्त्र : जनता लुट्दै, पूर्व राजाको सम्पत्ति खोज्दै

हालै नेपाल ट्रस्टले तत्कालीन राजा वीरेन्द्र शाह र उनको परिवारको सम्पत्ति बारेमा जानकारी दिनेलाई पुरस्कार दिने घोषणा गरेछ । यस्तो जानकारी दिनेलाई सरकारले दुई लाख पुरस्कार दिने ट्रस्टले हालै जारी गरेको सूचनामा उल्लेख छ । 

तपाईँलाई लाग्न सक्छ, सरकारको के यो लायकको काम हो ? कि नालायक काम हो ? आउनुस्, यी दुवै तर्फबाट विवेचना गरौँ । सरकारले जारी गरेको यो सूचना २१ औं पटक हो । राजा वीरेन्द्रसहित उनको परिवारलाई कसैले हत्या गरेको पनि २२ वर्ष पुरा भइसकेको छ । विसं २०५८ साल जेठ १९ गते सपरिवार हत्याको सिकार भएको वीरेन्द्रको सम्पत्ति खोज्न सरकारले विशेष टोली नै निर्माण गरेको छ । यो टोलीले वर्षको ५ करोड खान्छ । यसका साथै यो समूह अन्तर्गत अनुसन्धानका नाममा हरेक वर्ष एक अर्ब भन्दा बढी रकम राज्यको ढुकुटीबाट खर्च गरिन्छ । अब तपाईँको मनमा प्रश्न उठ्न सक्छ, के सरकारले यो लायककै काम गरेको हो त ? 

राजतन्त्र अन्त्य भएर गणतन्त्र आएको पनि १७ वर्ष नाघेछ । यो आलेखमा कुन तन्त्र ठीक वा कुन तन्त्र बेठीक भन्न खोजिएको होइन । हिजो राजतन्त्रको पालामा के राम्रो थियो र के नराम्रो थियो भन्न खोजिएको पनि होइन । यो आलेखमा कसरी पूर्ववर्ती तन्त्रलाई दोष थुपारेर राजनीति परिवर्तन गरिन्छ र देश लुट्ने नयाँ नयाँ काइदाहरू कसरी तयार गरिन्छ भन्ने चर्चा गर्ने जमर्को गरिएको हो ।

नेपाल ट्रस्ट नेपाल सरकारको मातहत हुन्छ । यसको सबै भरणपोषण सरकारले व्यहोर्छ । सरकारले आन्तरिक कर, वैदेशिक अनुदान र ऋणबाट खर्चको जोहो गर्छ । यी सबै स्रोतहरूमा जनताको पसिना मिसिन्छ । जनताको यो पसिनाले सरकारदेखि ट्रस्टका कर्मचारी पालिएका हुन्छन् । अझ ट्रस्टले दिने भनेको पुरस्कार पनि जनताकै पसिना हो । यो कुनै नेताको लगानी होइन । 

अहिले नेपालको अर्थतन्त्र ओरालो लागिरहेको छ । कुल गार्हस्थ उत्पादन (जीडीपी) घटेर चौपट संकटको अवस्थामा छ । आयात बढेर उच्चतम विन्दुमा छ । निर्यात घटेर परनिर्भरतामा जनता बाँच्न विवश छन् । प्रतिव्यक्ति आय दक्षिण एशियामा अन्तिम विन्दुमा पुगेको छ । बेरोजगारी दर हरेक वर्ष ३ प्रतिशतका दरले बढिरहेको छ । पढेर जागिर नपाउने अवस्था छ । हरेक युवाहरूमा व्यवस्थाप्रति वितृष्णा व्याप्त छ । सीमित कार्यकर्तालाई बाहेक अन्य जनतालाई गणतन्त्र व्यवस्थाबाट कुनै फाइदा छैन । देखिएका भ्रष्टाचारका अनुहारहरू घिन लाग्दा छन् । नदेखिएका यस्ता कयौं घिन लाग्दा अनुहारहरू कति छन् कति । अहिले यिनै घिन लाग्दा अनुहारहरूले शासन गरिरहेका छन् । 

अझै यी भन्दैछन्, ‘तत्कालीन राजपरिवारको चलअचल सम्पत्ति जानकारी दिनु, पुरस्कार दिन्छौं ।’ यो जस्तो नौटंकी के होला र ! के ती मरेर गएका वीरेन्द्रको सन्तानले त्रिपालले ओडाएर कतै पैसा लुकाएका थिए ? के कतै खाल्डो खनेर सबै धन पुरेर मृत्यु रोजे ? कि कतै बाक्साका बाक्सा पैसा खोला किनारतिर छोपिएका छन् ? यस्तो ताई न तुईको सूचना जारी गरेर सरकार शतप्रतिशत नालायक भएन र ?

वर्तमान शासक चाहन्छ,‘जनताको ध्यान अन्त मोड्न पूर्ववर्ती राजतन्त्रतिर फर्कनुपर्छ । उनीहरुका विषयहरू उधिन्नुपर्छ र काम गरेको नाटक देखाउनुपर्छ ।’ यही सूत्र प्रयोग गरेर अहिले सरकारले पूर्व राजपरिवारको सम्पत्ति खोज्ने प्रचार गरिरहेछ । 

विश्वमा कयौं राजतन्त्र मुलुकहरूमा राजपरिवारको उच्च सम्मान गरिन्छ । हालै थाइल्याण्डमा राजपरिवारको अपमान गरेको आरोपमा एक व्यक्तिलाई ५० वर्षको जेल सजाय तोकिएको छ । विश्वमा कुन कुन राजतन्त्रात्मक मुलुकहरू समृद्ध र सुखी छन् भन्ने बारेमा उल्लेख गर्दा लेख लामो हुन जान्छ । त्यसैले, यो आलेखमा हामी हाम्रै वस्तुस्थितिका बारेमा मात्र केन्द्रित हुन वाञ्छनीय हुनेछ । गणतन्त्र आएपछि राजपरिवारका सम्पत्ति खोज्न सरकारले धेरै सामर्थ्य लगायो । तत्कालीन राजा वीरेन्द्र शाहको चलअचल सम्पत्ति खोज्न भन्दै सरकार दिनरात भिडिरहेको छ । अहिले त नागरिकको ध्यान खिच्न पुरस्कार समेत तोकेको छ ।

वर्तमान गणतन्त्र कालमा शासकीय स्वरूपमा परिवर्तन आएपछि दश गुना बढी राज्यका निकाय थपिएका छन् । वडा सदस्यदेखि राष्ट्रपति तहसम्म हेर्यो भने सरकारी जंजाल यति धेरै छ कि यहाँ हरेक विषय पत्ता लगाउन यिनै कारिन्दा काफी छन् । वडा छ, पालिका छ, प्रदेश छ, केन्द्र सरकार छ । अनि यिनैले खोजे हुन्न को कस्को सम्पत्ति कहाँ छ भनेर ? किन नाटक गर्दै पुरस्कार तोक्ने ? यो जस्तो जनतालाई भुलभुलैयामा पार्ने नयाँ नाटक अरू केही होला ?

अहिलेका गणतन्त्रवादीले राजपरिवारप्रति घृणा फैलाउन ४६ सालमा तत्कालीन रानी ऐश्वर्यको स्वीस बैंकमा रकम रहेको अफबाह फैलाए । तर, अझै २२ वर्षदेखि न कुनै प्रमाण भेटियो न गणतन्त्रवादी सत्य सावित भए । अझै यी भन्दैछन्, ‘तत्कालीन राजपरिवारको चलअचल सम्पत्ति जानकारी दिनु, पुरस्कार दिन्छौं ।’ यो जस्तो नौटंकी के होला र ! के ती मरेर गएका वीरेन्द्रको सन्तानले त्रिपालले ओडाएर कतै पैसा लुकाएका थिए ? के कतै खाल्डो खनेर सबै धन पुरेर मृत्यु रोजे ? कि कतै बाक्साका बाक्सा पैसा खोला किनारतिर छोपिएका छन् ? यस्तो ताई न तुईको सूचना जारी गरेर सरकार शतप्रतिशत नालायक भएन र ?

वर्तमान गणतन्त्रका शासकले देखेको खतरालाई अन्यत्र मोड्न हिजोको राजपरिवारतिर ध्यान सोझ्याउन खोजिरहेको छ । तर, हालको तन्नेरी पुस्ता यी कुशासक भन्दा एक कदमअघि छन् । जनताले हिजो के भयो भन्दा आज के भइरहेको छ भन्नेमा ज्यादा महत्व दिन्छन् । आज त यी नेताहरूले देश लुटिरहेका छन् र हामीले दुख भोगिरहेका छौं भन्ने वर्तमान पुस्ताले मजासँग हिसाब राखिरहेको छ । 

गणतन्त्र आएपछि राजदरबार मातहत रहेका सबै सम्पत्तिलाई नेताहरूले आफ्नो पेवा बनाइसकेका छन् । व्यवस्थापिका संसदले २०६४ सालमा नेपाल ट्रस्ट ऐन बनाएर राजपरिवारको सबै सम्पत्ति खोसिसकेको सर्वविदित छ । विसं २०६५ सालमा ऐन तयार गरेर दरबारका सामानदेखि विभिन्न स्थानका जग्गाहरू नेताहरूले आफ्नो कब्जामा लिइसकेका छन् । यति धेरै लुटि सकेपछि अझै के लुट्नेलाई हो पुरस्कारको घोषणा गरेको ? गणतन्त्रवादीले राजसंस्थाका चिनोदेखि कागजपत्रसम्म लुटेनन्, इतिहासका धरोहर भनेर विश्वमै चिनिएका महान व्यक्तिका शालिकसम्म बाँकी राखेनन् । लुटको यो श्रृंखला जारी राख्न अझै पुरस्कारको सूचना सार्वजनिक गरेका छन् । 

अन्तमा, विश्वमा कयौं यस्ता शासक छन्, जसले अघिल्लो शासकलाई समाप्त पारेर वा घृणा फैलाएर आफ्नो शासन टिकाउने खेल खेल्ने गर्छन् । सन १८५५ मार्च २ का दिन रसियाका  राजपरिवार जार शाह निकोलसको सपरिवार हत्या गरेपछि अहिलेसम्म घटना दबाउन रसियाले विविध क्षेत्रका अनेकौं महत्वपूर्ण विषय गुमाएको छ ।

यो एउटा त्यस्तो उदाहरण हो, जुन उदाहरण नेपालमा विसं २०५८ सालमा घटित राजपरिवारको हत्यासँग मिल्दोजुल्दो छ । नेपालका शासकहरु यति बेला किन तिल्मिलाएका छन् भन्ने जान्न वर्तमानकै रुपरेखा अवलोकन गर्नुपर्छ । अहिलेको तन्नेरी पुस्ताले हिजोको राजतन्त्रकाल देखेनन्, भोगेनन् । तर, यही पुस्ताले यो गणतन्त्रकालको सकस मजाले भोगिरहेको छ । यही पुस्ता नै गणतन्त्रका लागि खतराको कारण बन्ने संकेतहरु देखिएका छन् । वर्तमान गणतन्त्रका शासकले देखेको खतरालाई अन्यत्र मोड्न हिजोको राजपरिवारतिर ध्यान सोझ्याउन खोजिरहेको छ । तर, हालको तन्नेरी पुस्ता यी कुशासक भन्दा एक कदमअघि छन् । जनताले हिजो के भयो भन्दा आज के भइरहेको छ भन्नेमा ज्यादा महत्व दिन्छन् । आज त यी नेताहरूले देश लुटिरहेका छन् र हामीले दुख भोगिरहेका छौं भन्ने वर्तमान पुस्ताले मजासँग हिसाब राखिरहेको छ । 

के अझै जनतालाई भ्रममा पार्न यस्ता नाटकीय पुरस्कारहरूको घोषणा आवश्यक छ ? हालको तन्नेरी पुस्ताले देश लुट्नेहरूलाई चिनेका मात्र छैनन्, भविष्यका सन्ततिलाई इतिहास बुझाउन अभिलेख तयार गरिरहेका छन् । अन्ततः वर्तमान गणतन्त्रकाल नेपालको इतिहासमा सबैभन्दा अँध्यारो युग बनेर लिपिबद्ध बनिसकेको छ ।