कस्ता कारणले पुरुषको तुलनामा महिलामा मुटुको समस्या बढी हुन्छ ?

 २२ जेठ, काठमाडाैं । मुटुको समस्या विश्वभर मृत्युको सबैभन्दा ठूलो कारण हो तर के तपाईलाई थाहा छ पुरुषको तुलनामा महिलामा मुटुसम्बन्धी रोगको जोखिम बढी हुन्छ । यसका धेरै कारण छन्। जसमा सबैभन्दा ठूलो कारण मानसिक तनाव हो ।  

पछिल्लाे समय मुटुसम्बन्धी रोग महिलाको मृत्युको प्रमुख कारण बन्दै गएको छ । खराब जीवनशैली र खानपान हृदयाघातको प्रमुख कारण मानिन्छ । सहरी क्षेत्रमा बस्ने महिलाहरूलाई यी दुई कुरामा ध्यान दिन गाह्रो छ, जसका कारण उनीहरूलाई मुटुसम्बन्धी रोग लाग्ने सम्भावना बढी हुन्छ, तर ग्रामीण महिलाहरूमा पनि यो जोखिम कम हुँदैन भन्ने कुरा भने हाेइन् । 

मुटु रोग लाग्नुका धेरै कारणहरु छन्, जसमध्ये मुख्य कारणहरु उच्च रक्तचाप, उच्च कोलेस्ट्रोल, मधुमेह, धुम्रपान, मदिरा सेवन, अस्वस्थकर खानपान, कम शारीरिक क्रियाकलाप र मानसिक तनाव हुन् ।

सिबिया मेडिकल सेन्टर, लुधियानाका मुटुरोग विशेषज्ञ र निर्देशक डा. सुखबिंदर सिंह सिबिया भन्छन्, 'महिलाहरूमा हृदय रोगका घटनाहरू बढ्नुको प्रमुख कारण अत्यधिक जिम्मेवारीको बोझ हो। जसले तनाव बढाउने काम गर्छ । परिवार र अफिसबीच सन्तुलन कायम राख्ने प्रयास गर्दा पनि उनी आफ्नो स्वास्थ्यलाई बेवास्ता गरिरहेकी छिन् । उमेर बढ्दै जाँदा स्वस्थ रहन खानपानमा ध्यान दिनुका साथै समय–समयमा स्वास्थ्य परीक्षण गराउनुपर्छ । जसका कारण धेरै रोग समयमै पत्ता लाग्ने र आवश्यक उपचारले निको पार्न सकिन्छ ।

हृदय रोगको लक्षण
महिलामा मुटु रोगका लक्षणहरू पुरुषको तुलनामा फरक हुन सक्छन्, जस्तै थकान, सास फेर्न गाह्रो हुने, छाती दुख्नुको सट्टा ढाड वा बङ्गारा दुख्ने। जसलाई सामान्य समस्याका रूपमा बेवास्ता गरिएको छ । जसका कारण धेरै पटक मुटु रोग समयमै पत्ता लाग्दैन ।

मुटु रोगबाट बच्ने उपाय
 
महिलाहरुमा हृदय रोग को जोखिम को कम गर्न को लागी केहि महत्वपूर्ण कदमहरु लाई लिन सकिन्छ। यसका लागि सबैभन्दा पहिले खानपानमा ध्यान दिन जरुरी छ । मौसमी फलफूल र सागसब्जीसँगै सम्पूर्ण अन्न र कम फ्याट डेयरी उत्पादनहरू आफ्नो आहारमा समावेश गर्नुहोस्। यसका साथै स्याचुरेटेड र ट्रान्स फ्याट, सोडियम र चिनीजन्य पदार्थको सेवन घटाएर खराब कोलेस्ट्रोल र रक्तचापलाई नियन्त्रणमा राखेर मुटुसम्बन्धी रोगबाट बच्न सकिन्छ ।

शारीरिक गतिविधि महत्त्वपूर्ण  
अर्को महत्त्वपूर्ण चरण नियमित शारीरिक गतिविधि हो। दैनिक कम्तिमा ३० मिनेट व्यायाम गर्नुहोस्। हिड्ने, दौडने, साइकल चलाउने, कार्डियोले मुटुलाई स्वस्थ राख्न मद्दत गर्छ। व्यायामले तौल नियन्त्रणमा राख्छ । यसले मुटुको समस्याका साथै मधुमेहको जोखिम पनि कम गर्छ ।

धुम्रपान छोड्नुहोस्
धुम्रपान र मदिरा सेवन नियन्त्रण गर्नु पनि अति आवश्यक छ । धुम्रपानको बानी त्याग्दा मुटुसँग सम्बन्धित रोगको जोखिमलाई धेरै हदसम्म कम गर्न सकिन्छ । यस बाहेक मदिराको सेवन सीमित मात्रामा गर्ने, अत्याधिक मदिरा सेवनले रक्तचाप बढाउनुका साथै हृदयाघातको जोखिम पनि बढाउँछ ।

तनावबाट टाढा रहनुहोस्
तनाव र डिप्रेसनले हृदयाघातको जोखिम बढाउन सक्ने भएकाले महिलाहरूले मानसिक स्वास्थ्यमा पनि ध्यान दिनुपर्छ। नियमित योग, ध्यान र पर्याप्त निद्राले मानसिक तनाव कम गर्न मद्दत गर्छ। नियमित स्वास्थ्य जाँच र स्क्रिनिङ हृदय रोगबाट बच्न पनि महत्त्वपूर्ण छ। आफ्नो ब्लड प्रेसर, कोलेस्ट्रोल र ब्लड सुगर जाँच गरिराख्नुहोस् र डाक्टरको निर्देशन अनुसार औषधि खानुहोस्।