होशियार ! तपाईं बालबालिकालाई ‘जंकफुड’ खुवाउँदै हुनुहुन्छ ?
इन्द्र रिजाल
बैशाख १६, २०७६ सोमबार २३:२३:४३
काठमाडौं । अस्वस्थकर (जंकफुड) खानामा पर्याप्त पोषणतत्व छैन र यसले बालबालिकाको समग्र स्वास्थ्यमा खराब गर्छ भन्ने जान्दाजान्दै अभिभावकले आफ्ना बालबालिकालाई जङ्कफुड खुवाइरहेका छन् ।
सस्तो र सजिलै पाइने हुनाले विशेषगरी काठमाडौं उपत्यकाका अभिभावले आफ्ना बालबालिकालाई खाजाका रूपमा नुन र चिनीको मात्रा बढी भएको अस्वस्थ जङ्कफुड खुवाइरहेको एक अध्ययनले देखाएको छ ।
स्वास्थ्य तथा जनसङ्ख्या मन्त्रालयको समन्वयमा हेलन केलर इन्टरनेशनले सार्वजानिक गरेको एक अध्ययनअनुसार उपत्यकाका १२ देखि २३ महीनाका ७५ प्रतिशत बालबालिकाले अस्वस्थकर खाजा खाइरहेको पाइएको थियो ।
सो अध्ययन १८ बालबालिकामा गरिएको हेलन इन्टरनेशनलमा कार्यरत डा अतुल उपाध्यायले जानकारी दिए । ती बालबालिकाका पोषणको अवस्था जानकारी लिन पाखुराको नाप, उचाइ, तौल तथा रगत परीक्षण गरिएको थियो । “सर्वेक्षणबाट ७५ प्रतिशत बालबालिकाले अस्वस्थकर खाजा खाइरहेको पाइयो । उमेर अनुसार गुणस्तरीय, पर्याप्त मात्रा विविध प्रकार र सुरक्षित पौष्टिक आहार खान पाएका बालबालिकाको सङ्ख्या न्यून रहेको देखिन्छ”, उनले भने ।
प्रोटिन, कार्बोहाइड्रेड, क्यालोरी, मिनरल्स थोरै पाइने खानालाई जङ्कफुड भनिन्छ । पछिल्लो नेपाल जनसाङ्ख्यिक सर्वेक्षण २०१६ का अनुसार करीब ४६ प्रतिशत गर्भवती महिला तथा ५३ प्रतिशत पाँच वर्षमुनिका बालबालिका रक्तअल्पताबाट प्रभावित रहेका छन् ।
यसैगरी शिशु तथा बाल्यकालीन पोषणको सिफारिस गरेअनुसार पौष्टिक खाना खान नपाएका बालबालिकाको सङ्ख्या ४७ प्रतिशत मात्र रहेको छ । यसैबीच स्वास्थ्य सेवा विभाग, परिवार कल्याण महाशाखाले पोषणमा सरकारको लगानी बढाउन आवश्यक रहेकोमा जोड दिएको छ । पोषण पैरवीसम्बन्धी आज यहाँ आयोजित कार्यक्रममा महाशाखाका प्रमुख चिकित्सक आर पी विच्छाले आमाको दूध प्रतिस्थापना गर्ने वस्तुको बिक्री वितरणलाई निषेध गर्नेसम्बन्धी ऐनको प्रभावकारी कार्यान्वयनको खाँचो औँल्याए ।
मन्त्रालयले सन् १९९२ मा सो ऐन जारी गरेको थियो । उनले भने, “पोषणस्थितिमा सुधार ल्याउन आमाले शिशु जन्मेको ६ महीनासम्म निरन्तर दूध खुवाउनुपर्छ ।” प्रोटिन, कार्बोहाइड्रेड, क्यालोरी, मिनरल्स तथा सुक्ष्म पोषकतत्वको कमीलाई न्यून पोषण तथा असन्तुलित खानपान, निष्क्रिय जीवनशैलीका कारण अधिक तौल हुनुलाई अधिक पोषण भनिन्छ ।
नेपालमा न्यून पोषण र अधिक पोषण दुवै खालका समस्या रहेको कार्यक्रममा जानकारी दिइयो । न्यून पोषणले बालबालिकामा पुड्कोपन, ख्याउटे तथा कम तौल भएका समस्या तथा अधिक पोषणले मधुमेह, रक्तचाप जस्ता समस्या देखा पर्दछन् ।
कार्यक्रममा महाशाखाका पोषण शाखाका प्रमुख केदार पराजुलीले बालबालिकामा पोषणको अवस्थालाई सुधार ल्याउन आगामी दिनमा सरकारले थप लगानी बढाउन आवश्यक रहेकोमा जोड दिए ।
पाँच वर्ष अगाडि बालबालिकालाई पोषणयुक्त खाना ख्वाएमा पुड्कोपनबाट मुक्त गर्न सकिन्छ । गर्भधारणदेखि दुई वर्षसम्मको उमेर बीचमा बालबालिकामा पुड्कोपनको बीजारोपण हुन्छ । अर्कोतर्फ नवजात शिशुमध्ये करीब ५५ प्रतिशतले मात्र जन्मेको एक घण्टाभित्र आमाको दूध र ६६ प्रतिशतले ६ महीनासम्म आमाको दूध खुवाएको पाइएको थियो ।
इन्द्र रिजाल
इन्द्र रिजाल नेपालबहस डटकमका प्रधान सम्पादक हुन् । अर्थ राजनीतिक धारमा कलम चलाउने वरिष्ठ पत्रकार रिजालले आर्थिक, राजनीतिक तथा सामाजिक परिवेशका विषयवस्तुको यर्थाथमुखी चित्रण गर्छन् ।
लेखकबाट थपसंसदीय इतिहासमा कलंकित दिन, २०८१ साल जेठ ७ गते
जेठ ७, २०८१ सोमबार
डीआईजी बढुवाको छलाङले प्रहरीमा चरम नैराश्यता, विवादको घेरामा लामिछाने
जेठ ५, २०८१ शनिबार
देउवा–रवी गोप्य भेटघाटः टिओआर खुकुलो बनाउने प्रस्तावप्रति ठाडै अस्वीकार
जेठ ७, २०८१ सोमबार
संसदीय इतिहासमा कलंकित दिन, २०८१ साल जेठ ७ गते
जेठ ७, २०८१ सोमबार
देउवा–रवी गोप्य भेटघाटः टिओआर खुकुलो बनाउने प्रस्तावप्रति ठाडै अस्वीकार
जेठ ७, २०८१ सोमबार
पशुपतिनाथको भेटी चोर्ने आठ जना पक्राउ
जेठ ७, २०८१ सोमबार
१० महिनामा दश हजार पर्यटक रारा पुगे
जेठ ७, २०८१ सोमबार
मौद्रिक नीति परिवर्तनमा कर्णालीको भूमिका महत्वपूर्ण : गभर्नर अधिकारी
जेठ ७, २०८१ सोमबार
१ सय सात किलो गाँजासहित कार चालक पक्राउ
जेठ ७, २०८१ सोमबार
धनगढीमा संघीय हिन्दू गणतन्त्रबारे छलफल
जेठ ७, २०८१ सोमबार