भाइरसविरुद्ध संयमित भएर लडनु हामी सबैको कर्तव्य

◊ निखिल गिरी

१५ चैत्र, काठमाडौं । कहिलेकाँही हामीले कल्पना नै नगरेको, सोच्दै नसोचेको, कहिल्यै पनि सामना नगरेको विपत्ति भोग्नुपर्छ। विपत्तिको समय सबैको लागि कठिन हुन्छ । आज विश्वभरीका मानवप्राणी त्यहि कठिन परिस्थितिसँग प्रत्येक दिन ‘घण्टा, मिनेट, सेकेण्ड’ आ-आफ्नो वस्ती र देशमा हाम्रो क्षमता अनुसार लडिरहेका छौं ।

२०१९ डिसेम्वरमा चीनको वुहानमा पहिलोपटक कोरोना भाईरस ‘कोभिड १९’ देखियो । हाम्रो आँखाले नदेखिने यो भाईरसले विश्वलाई नै आक्रान्त बनाईसकेको छ । आफ्नो उत्पत्तिको छोटो समयमै विश्वभर फैलिएको यो भाईरसले विश्वलाई नै तहसनहस बनाई दिएको छ । यो भाईरस विश्वमा चर्चाको विषय बनेको छ । अहिलेसम्म लाखौं व्यक्तिहरु संक्रमित भैसकेको परिपेक्षमा हजारौले ज्यान गुमाईसकेका छन । उपचारको टुंगो कुनै देखिएको छैन। विश्व कोभिड-१९ को चरम चपेटामा गुज्रिरहेको छ ।

विश्वमा महामारीको रुपमा दिन दुईगुणा रात चार गुणाको दरले दुबो जसरी फैलियो । नेपाल पनि यो महामारीबाट अछुतो रहन सकेन । चीनबाट शुरु हुदै विश्व भरी फैलिएको यो रोगबाट बच्न हामी कहाँ चुक्यो ?  जति बेला चीन लगायत केही देशमा देखिएको थियो, ठीक त्यही समयमा नेपाल सरकारले जुन लकडाउन अहिले गरिरहेको छ त्यो बेला गरेको भए सायद नेपाल यतिबेला सुरक्षित हुने थियो । सरकारले त्यो समयमा कोभीड १९ लाई एकदमै हल्का रुपमा लियो र अहिले परिणाम भोगिरहेका छौ ।

हाम्रा बिभिन्न कमीकमजोरीका बावजूद पनि सारा विश्व दुनियाँसँगै सम्पुर्ण नेपाली जुन किसिमले एकजुट भएर सामना गरिरहेका छौ यो कार्यलाई अझै धैर्य र संयमित भएर लडनु हामी सबैको कर्तव्य हो । नेपाल सरकार यतिबेला पनि धेरै ठाउँहरुमा असफल भैरहेको छ जुन किसिमको संयन्त्र परिचालन गर्नुपर्ने हो त्यो देखिएको छैन । समन्वयको अभाव ,जनतालाई दिनुपर्ने सत्य तथ्य सुचना, जनशक्ति परिचालनको मापद०ड , देशको कुनाकाप्चासम्म जनचेतनाको अभाव ,स्वास्थ्यकर्मीहरुलाई चाहिने सामग्रीहरुको अभाव जस्ता साना साना कुराहरुमा नेपाल सरकार अलमलिरहेको छ ।

नेपालका निजी एवम् सरकारी अस्पतालका डाक्टरहरुले भन्न थाले हामीसँग सामान्य ‘Personal Protective Equipment – PPE’ समेत छैन । स्वास्थ्यकर्मीले निर्धक्क उपचार गर्नसक्ने अवस्था छैन । हुन त आपतविपतको वेला तीव्र राजनीति हुने देश हो हाम्रो । यो मामिलामा स्वास्थ्य मन्त्रालय पनि अछुतो रहन सक्दैन । पछिल्ला केही घटनाहरु केलाउने हो भने नेपाल सरकारको तयारी केवल गफमा मात्र सिमित रहेको देखिन्छ ।

मैले यो लेख तयार पार्दासम्म नेपालमा चार जनामा काेराेना संक्रमण देखिसकेको छ तर हामी अझै अल्मलिरहेका छौ । नेपाल सरकारको आधिकारिक सुचना पाउन पनि घन्टौ कुर्नुपर्ने अवस्था छ । नेपाल सरकारका स्वास्थ्य मन्त्री भानुभक्त ढकालको पछिल्ला अभिव्यक्ति नियाल्ने हो भने प्रस्ट हुन्छ,हामी कति चिन्तित छौ र हाम्रो तयारी कति छ।

हाम्रो देश नेपालको स्वास्थ्य क्षेत्रको अवस्था यति दयनीय र लाजमर्दो रहेछ कोरोनाको त्राससँगै छताछुल्ल भएको छ । हाम्रो देशमा रहेका विभिन्न व्यापारिक घरानाका निजी अन्तराष्ट्रिय हेलिप्याडसहितका गगनचुम्वी अस्पतालहरुको वास्तविकता पनि देखियो । यिनले के को आधारमा र कुन मापदंडको आधारमा ‘ईन्टरनेशनल हस्पिटल’ को उपाधि पाउछन आम चासोको विषय हुनु स्वभाविक भएकाे छ ।

“मानौ बिरामी भन्दा पहिले विरामीको गोजी छाम्नु यिनीहरुको पहिलो धर्म हो”  । सामान्यतः कोरोनाको सामान्य लक्षण देखा पर्दा निजी मेडिकलमा जादाँ गेटबाट भित्र पस्न नदिनु, यहाँ होईन टेकु जानु भन्नु आफुलाई सुबिधासमपन्न ठान्ने अस्पतालको रेडिमेट जवाफ हो। नेपाल सरकारले यस्ता दोकानहरु माथि कडा क़दम चाल्न जरुरी छ । शिक्षा र स्वास्थ्य निशर्त राज्यको दायित्व हो भनेर हिजो डा. गाेविन्द के.सी अनशन बस्दा उनको अनशन बिफल बनाउन नक्कली अनशनधारी खडा गर्नेदेखि अनशनस्थलबाट जबरजस्ती पुलिस लगाएर खेदाउनेसम्मको निच हर्कत गर्नसक्ने सरकारले उपचार गर्न नमान्ने निजी मेडिकलहरु माथि कार्वाही गर्ने आटँ गर्ने की नगर्ने ?

हिजो डा. के सी अनशन बस्दा उनका माग के थिए ? अझै पनि सरकारले मेडिकल माफियाका कुरा सुन्ने कि केसीका माग सुन्ने ? पछिल्लो समय सांसद गगनकुमार थापाले सरकारको ध्यानाकर्षण गराउँदा कोरोना सम्बन्धि जानकारीको विरोध गर्ने हनुमानहरु सामाजिक सन्जालमा धेरै छन । हामीले राम्रो कामको प्रशंसा गर्नसक्नु पर्छ ।

नेपाल सरकारको बारेमा यति लेख्दै गर्दा हाम्रो बारेमा पनि चर्चा गर्न जरुरी छ । नेपाल सरकारले अत्यावश्यक काम बाहेक घरबाट बाहिर नआउन आग्रह गर्दै लकडाउनको शुरुवात गरेकाे छ । हामी नेपाली बुझेर पनि नबुझेझै गरी बिना काम हिडडुल गरिरहेका छौ, समुह बनाएर गफ गरिरहेका छौ, भित्रभित्र सानातिना जमघट गरिरहेका छौ , साथीभाई जम्मा पारेर तास र लुडो खेलिरहेका छौ,नेपाल बाहिरबाट आएका साथीभाई जम्मा पारेर पार्टीको आयोजना गरिरहेका छौ , बाहिरको वातावरण बुझ्नकै लागि विभिन्न बहाना बनाएर डुलिरहेकै छौ ।

आख़िर किन हामीले हाम्रो लागि माथिका सबै कुरा केही समयको लागि त्यागेर मानवताको परिचय दिन सक्दैनौ ? हुनत यो गल्ती औँल्याउने समय होईन, समाधान खोज्ने समय हो तर समाधान खोज्ने जिम्मेवारी कसको हो ? यस्तो संबेदनशील समयमा स्वास्थ्यमन्त्रीका गैरजिम्मेवार अभिव्यक्तिहरुले झन् अन्योल थपिरहेको छ। च्याउसरी उम्रेका भित्ते अनलाईन मिडियाले जथाभावी समाचार बनाउँदा, उटपट्यांङ भिडियो सन्देशहरु सामाजिक संजालमा पोष्ट गर्दा आम सर्वसाधारणमा थप अस्पष्टता बढेको छ, डर सृजना भएको छ। डराएको समाजले अनेक गल्ती गर्ने गरेका प्रशस्त उदाहरणहरु हामीमाझ छन् । यस्ता अस्पष्टता भएका विभिन्न स्रोतहरुबाट टाढा बस्नु नै यसको विकल्प हो ।

हामी कदापी विचलित हुनुहुँदैन कि यतिखेर देश ठप्प छ। देश ठप्प हुँदा हामी सबैको दैनिक जीवनयापनमा अनेकौ किसिमका समस्या आईपर्नु स्वभाविक हो । देशको सबै क्षेत्रमा यसको असर परेको छ । यी समस्यालाई हामीले कसरी सामान्यकरण गर्न सक्छौँ र समाधान कसरी गर्छौ भन्ने कुरामा नेतृत्वमा अलमल र अस्पष्टता देखिनु हुदैन ।

कोरोनाविरुद्धको कुरुक्षेत्रमा लड्न हामीले भीष्मप्रतिज्ञा गर्नैपर्छ । हामी जुन अवस्थामा छौ, जसरी जुन ठाउँमा बसिरहेका छौ, त्यही ठाउँबाट स्वस्फुर्त रुपमा लकडाउन भएर बसौं, पक्कै पनि कोरोनालाई जित्ने छौ । ठुलो क्षतिको घण्टी बजिसकेको छ ! यो नवीन विश्वयुद्धमा जित्नुको अर्को विकल्प हामीसँग छैन ।