उदयपुर सिमेन्टमा १ करोड १० लाखको भ्रष्ट्राचार, महाप्रबन्धक साहमाथि अख्तियारको छानविन शुरु

१८ असोज, काठमाडौं । सरकारी लगानीको ठूलो औद्योगिक प्रतिष्ठान उदयपुर सिमेन्ट उद्योगमा पछिल्लो समय चरम भ्रष्ट्राचार र अनियमितता बढ्न थालेपछि अख्तियार दुरुपयोग अनुसन्धान आयोगले छानविन थालेको छ । खुला प्रतिस्पर्धाबाट महाप्रबन्धकको छनोट प्रक्रियामा रहेको यो उद्योग लामो समयदेखि निमित्तको भरमा चलिरहेको छ ।

उद्योगमा रहेको हाइटेन्सन मोटर विग्रिएर नयाँ खरिद गर्दा १ करोड १० लाखभन्दा बढी अनियमितता गरिएको उद्योगको उच्च स्रोतले जानकारी दिएको छ । सरकारी पूर्णस्वामित्वको उक्त उद्योगको घोटालाका सम्बन्धमा बिभागीय मन्त्री लेखराज भट्टलाई जानकारी गराइएको र मन्त्रीले सो घोटाला बारे आन्तरिक छानविन गर्न निर्देशन समेत दिइसकेको बताइएको छ ।

हाल उद्योगको निमित्त महाप्रबन्धकमा नवलकिशोर शाह रहेका छन् । मोटर खरिद गर्न उनको बिशेष सक्रियता देखिएको छ । उद्योगको विद्युत विभागका प्रमुख र खरिद विभागलाई विशेष दवाव दिएर ब्राण्ड फिक्स्ड गर्न उनी सफल भएका हुन । उक्त मोटर पहिलो पटक २०७६ श्रावणमा विग्रिएकोमा उद्योगमा अर्को मोटर जगेडा समेत नरहेको अवस्थामा तत्काल बोलपत्र आव्हन गनूपर्नेमा उत्पादन नै बन्द गरेर ६ महिनापछि मात्र बोलपत्र आव्हन गरिएको छ ।

यसको कारण उक्त समयसम्म उत्पादकसँग मोलमलाई गरी ‘भेन्डर लकिङ्ग’ गर्न समय लागेको र फुजी ईलेक्ट्रिक कम्पनी र नेपाली ठेकेदार कम्पनीसँग साठगाँठ मिलेपछि मात्र बोलपत्र आव्हन भएको स्रोतको भनाई छ । त्यसैमा उद्योग व्यवस्थापन र सप्लायर्स कम्पनीबीच सेटिङ भएको पनि उद्योग स्रोतले जानकारी दिएको छ ।

स्रोत भन्छ ‘मिलेमतो गरेर बोलपत्रमा उत्पादक कम्पनीमा फुजी इलेक्ट्रीक लि. जापानको उत्पादन मात्र हुनुपर्ने व्यवस्था गरियो । फुजी जापानिज मोटर निर्माता कम्पनी हो ।’  यो खरिद ऐनको दफा ४ मा भएको ब्यवस्थाको सरासर विपरित भएको स्रोतले जानकारी दिएको छ । यसरी ब्राण्ड फिक्स गरेर उद्योगका केही उच्च अधिकारीले सप्लायर्स कम्पनीबाट सवा करोड रुपैयाँ लिई भागबण्डा गरेको समेत स्रोतले दावी छ ।

खरिद प्रक्रियामा यसरी भयाे भ्रष्टाचार

उद्योग व्यवस्थापनले कमिशनकै कारण दोहोरो मापदण्ड अपनाई खरिद प्रक्रिया अगाडि बढाएको थियो । उद्योगको बोलपत्र नं. ३–१-०७७/७७ मा फुजी मेक : थ्री फेज इन्डक्सन मोटरको लागि (आइटम नं. २६२३) एसपी फ्यान मोटर–१ सेट भनि उल्लेख गरिएको छ । यो व्यवस्थाले बजारमा सस्ता, राम्रा र अन्तर्राष्ट्रिय स्तरका प्रतिस्पर्धी ब्राण्ड धेरै हुँदाहुँदै पनि फुजीको बाहेक अन्य कम्पनीको मोटर खरिद गर्न नमिल्ने गरि टेण्डर आव्हान गरिएको थियो ।

यसले विवाद सिर्जना भई उद्योग व्यवस्थापनमाथि अनियमितताको आरोप लाग्यो । यसबाट बच्न व्यवस्थापनले पुनः बोलपत्र आब्हान ग¥यो ।जसमा पहिलोभन्दा अलिक भिन्न जस्तो देखाइएको थियो । यसपटक ब्राण्ड उत्पादक उल्लेख नगरी बोलपत्र आव्हन गरिएको थियो । स्रोतका अनुसार दोस्रो पटकको बोलपत्रमा ब्राण्ड वा उत्पादक खुल्ला नगरी सानो मोटर तथा अति आवश्यक मोटरमा एकमात्र उत्पादक कम्पनीको नाम उल्लेख गरी उत्पादक तथा बोलपत्रदाता र आपसी लेनदेनको रकम पुर्ववत तय गरी भेन्डर लकिङ्ग भएको गरियो ।

यसरी निश्चित उत्पादनको ब्राण्ड÷म्यानुफ्याक्चर फिक्सड गरी १ करोड ८० लाख भन्दा बढी मूल्य कायम गरी खरिद सम्झौता खरिद गरिएको छ । यसले गर्दा १ करोड १० लाखभन्दा बढी रकम भ्रष्ट्राचार भएको उद्योग स्रोतले दाबी गरेको छ ।

मोटरको मूल्य, मोटरको आवश्यकता र कम्पनी तोकी गरिएको समग्र खरिद प्रक्रियालाई छल्न र चर्चाको विषय भन्दा बाहिर लगेर मोटरको अपरिहार्यतालाई मुलवस्तु बनाउन चलिरहेको मोटरलाई गत असारमा विगारिएको पनि स्रोतले जानकारी दिएको छ । १ पटक मर्मत गरेको मोटर लगभग ७–१० बर्ष सम्म चल्छ तर उदयपुर सिमेन्टमा १ बर्ष मै विग्रिएको छ, २०७६ असार मै २३०० किलो वाटको मोटर (उदयपुरको भन्दा ५ गुण ठुलो) हेटौडा सिमेन्ट उद्योगले मर्मत गराएको थियो अहिले पनि जुन राम्रोसँंग चलिरहेको छ ।

पहिलो पटकको मर्मत खर्च रु. ३० लाख र दोस्रो पटकको खर्च ३० गरि ६० लाख मर्मत खर्च भै सकेको छ तर पहिलो पटक नै फुजी वा सो सहरका उत्पादक तथा ब्राण्डहरुलाई समेत बोलपत्रमा सहभागी हुने अवसर दिएको भए ६० लाखमा नयाँ मोटर नै उपलब्ध हुने थियो । त्यसरी हालको १ करोड ८० लाख बचत हुने तथ्यले देखाउँछ ।

व्यवस्थापकीय नेतृत्वको कमजोरीका कारण उद्योगको ७५ करोड भन्दा अधिक नोक्सान भएको, पुरानो व्यवस्थानले राम्रो मुनाफामा लगेपनि नवलकिशोर साहको नेतृत्वमा उद्योग दोस्रो पटक चरम घाटामा पुगेको छ । निमित्त महाप्रबन्धक साह यस अधि २०७२ मा पनि १ बर्ष निमित्त महाप्रबन्धक भैसकेका छन र त्यसबेला पनि उद्योग यसरी नै २५ करोड भन्दा धेरै घाटा भएको थियो । जसको दस्तावेजिकरण समेत भएको उद्योगका एक कर्मचारीले जानकारी दिए ।

यसरी उद्योग व्यवस्थापनले सिधै भ्रष्ट्राचार गर्ने नियतले मोटर खरिदमा घाटा पुरयाएको प्रकरणको अख्तियार दुरुपयोग अनुसन्धान आयोगले गत हप्तादेखि अनुसन्धान समेत थालेको समेत स्रोतले जानकारी दिएको छ । अब अख्तियारले यो प्रकरणका भ्रष्ट्राचारीलाई कारवाही गर्छ कि भागशान्ति जय नेपाल हुन्छ, प्रतिक्षाको विषय बनेको छ ।

यसबारे उद्योगका निमित्त महाप्रबन्धक साहसँग पटकपटक सम्पर्क गर्न खोज्दा उनले फोन उठाएनन् बरु मोवाइल नै स्वीचअफ गरे ।