विपक्षी गठबन्धन: भ्यागुताको धार्नी

२९ बैशाख, काठमाडौं । प्रतिनिधिसभाले भोलिसम्म नयाँ प्रधानमन्त्री देला त ? अहिलेसम्मको परिस्थिति हेर्दा केपी ओलीको विकल्प दिने दुईवटा सम्भावना देखिन्छ । पहिलो नेपाली कांग्रेसका सभापति शेरबहादुर देउवा नेतृत्वमा नयाँ सरकार बन्ने , दोस्रो भनेको जनता समाजवादी पार्टी अध्यक्ष महन्थ ठाकुर नयाँ प्रधानमन्त्री बन्ने ।

पहिलो सम्भावनाको कुरा गरौं । देउवा प्रधानमन्त्री बन्ने सन्दर्भ विस्तारै दुरुह देखिंदैछ । जसपाको महन्थ पक्षले कुनैपनि हालतमा नसघाउने भएपछि देउवाका लागि एकमात्र भर एमाले नेता माधव नेपाल रहेका छन् ।

नेपाल पक्षका कम्तिमा २० जना सांसदले राजीनामा नगरेसम्म देउवा नेतृत्वको सरकार बन्ने अवस्था छैन । यसका लागि देउवा भन्दा माओवादी अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ बढी सकृय छन् । प्रचण्ड र नेपालबीच पटकपटक छलफल भएका छन् । नेपाल पक्ष पनि ओलीलाई विस्थापित गर्न तयार छ । तर राजनीतिक भविष्य सुरक्षित राख्न नेपाल पक्षले एउटा प्याकेज डिल गर्न खोजेको छ ।

ओली नेतृत्वको एमालेमा बस्दा राजनीतिक भविष्य अन्धकारमा धकेलिने निश्चित देखेपछि नेपाललगायत भीम रावल जस्ता नेता तत्कालै नयाँ पार्टी गठन गर्ने पक्षमा देखिएका छन् । यो अभियानमा नेता झलनाथ खनालको पनि साथ रहेको छ । साथै, बामदेव गौतम समेत यही पक्षमा आउने लगभग टुंगो लागिसकेको छ । पार्टीको नाम नेकपा समाजवादी राख्ने भन्ने विषय पनि सहमति भइसकेको बुझिएको छ । चुनाव चिह्न पनि सूर्यसँग मिल्दोजुल्दो माग्ने तयारी छ ।

तर समस्या भने भोलि ओलीसँग प्रतिस्पर्धा गर्न शक्ति सञ्चय गर्नु जरुरी छ । यसका लागि नेपाल पक्षीय नेताहरुले विपक्षी गठबन्धनसँग केही एसुरेन्स खोजेको छ । नेता नेपाल पक्षको पहिलो शर्त हो–देउवा प्रधानमन्त्री बन्ने नै भएपनि यो प्रतिनिधिसभाको पूरै कार्यकाल सरकार चल्नुपर्ने । दोस्रो शर्त छ–माओवादीबाट कारबाहीमा परेर निकालिएका चारवटा संसदीय उपनिर्वाचनमा नेपाल पक्षका साझा उम्मेदवार हुनुपर्ने । अर्थात, चारवटै संसदीय उपनिर्वाचनका उम्मेदवार नेपाल पक्षका रहने र विपक्षी गठबन्धनले सघाउनुपर्ने ।

तेस्रो शर्त यस्तो छ–अहिले २० जना प्रतिनिधिसभा सदस्यले राजीनामा दिएका स्थानमा पुन उनीहरुलाई नै विपक्षी गठबन्धनले साझा उम्मेदवार बनाएर जिताएर ल्याउनुपर्ने । त्यसो हुँदा ओलीसँग टक्कर लिएका सबै नेताको राजनीतिक भविष्य सुरक्षित रहने विश्वास नेपाल पक्षको रहेको छ । साथै, यसपछि हुने संसदीय निर्वाचनमा समेत गठबन्धनको सहकार्य हुनुपर्ने ।

अन्तिम शर्तका रुपमा नेपाल पक्षले उठाएको विषय हो, सरकार सञ्चालनमा आलोपालो । पहिलो एक वर्ष देउवा प्रधानमन्त्री रहने । यति भएपछि मात्र देउवाका लागि नेपाल पक्षले राजीनामा गर्ने भएको छ । यी सबै शर्त मानेर जाने वा नजाने भन्ने निर्णय देउवाले एक्लै दिन सक्ने अवस्था छैन । त्यसैले यसबारे फेरि पनि पार्टी भित्रै कुरा गर्नुपर्ने स्थिति रहेको छ । प्रचण्ड भने नेपालका शर्त मान्न तयार छन् । तर कांग्रेसले आनाकानी गरेकाले कुरा मिलेको छैन–नेपाल पक्षीय एक नेताले भने ।

यो विकल्प सहज छैन । त्यसैले ओलीको विकल्पमा अर्काे सरकार बनाउने हो भने जसपाकै नेता अझ ठाकुरलाई नै प्रधानमन्त्री स्वीकार्नुपर्ने बाध्यता विपक्षीहरुका अगाडि रहेको छ । यो विकल्पमा समेत प्रचण्ड तयार छन् । तर कांग्रेसले भने त्यसलाई स्वीकार्ने अवस्था देखिंदैन । त्यसैले भोलि साँझसम्म पनि ओलीको विपक्षमा गठबन्धन बन्ने आधार कमजोर देखिएको छ । सम्भवतः भोलि राति नै ओलीले संविधानको धारा ७६(३) अनुसार अल्पमतको सरकार गठन गर्नेछन् ।