डिग्री गरेको केटो खाडीमा बेल्चा हान्दै आठ कक्षा फेलको यहाँ मोल छ !

♦ यज्ञप्रसाद भट्टराई

अब भाँचिनेछन् कलमका निवहरु, सोझिनेछन् ढाँडका करङ्गहरु, मेटिनेछन् आस्थाका धरोहरहरु र कुल्चिइनेछन् संस्कार र संस्कृतिहरु । एउटै बहुलाएको मान्छेले पुरै गाँउलाई त्राहिमाम बनाउँछ । एउटा मरेको सिनो ३ कोष परसम्म गन्हाउँछ । अब तयारी अवस्थामा बस्नुपर्छ राष्ट्रवादी देशप्रेमी युवाशक्ति कुन बेला मसानले हामीमाथि लाठी र कुञ्जा बर्साउँछ ।

उमेर र अध्ययनले परिपक्वता खोज्ने बेलामा, देशका होनहार युवा देश बनाउन छोडेर खाडी र मलेसिया रोज्ने बेलामा, उपचार नपाएर अलपत्र मर्दै गरेका डोटी र दार्चुलाका गाँउ बस्तिका आमाहरु, देशको भरोसा नभएर मुग्लान भासिएका छोराहरु, अस्मिता जोगाउन नसकेर दिउसै बलात्कृत भएका छोरीहरु, हाछिउँ आउदा बिदेश हानिने रोगीहरु, जति धेरै सोहोरे पनि खान नपुग्ने जोगीहरु, खोलामा पुल त के साँघुसम्म नभएर बर्षौ आप्mनो माइती जान नपाएका चेलीहरु, अनिकालमा जोगाएर राखेको २ पाथी कोदो धम्याएर हामी गरिबका लागि लडने योद्धाहरु हौं भन्दै लुटने झेलिहरु ।

मञ्चमा उभिनासाथ माईक भाच्चिने गरि कराएर देशलाई सिंगापुर बनाउँछौं भन्ने अवसरवादी नेताहरुका स्वरहरु सुन्दा सुन्दा कान नै पाकी सके । कुष्माबाट आउने रेल कुर्दा कुर्दै आँखा थाकिसके । ३० बर्ष भो यिनीहरुले पालो गरि गरि राज्य चलाएको, यत्तिका बर्ष कहि कतै देखिएन गरिबका लागि दया पलाएको । देखियो, देशका होनाहार डाक्टर, ईन्जिनियर, वकिल, प्रोफेसर भन्दा बिदेशी डाक्टर मन पराएको । छिः पनि कसरी भन्नु छिः भन्नलाई कुनै खराब चिज देखिनु पर्छ, ,नदेखिकनै गन्हाउने दुर्गन्ध हो, यसको उपचार पनि अब सबै मिलेर खोजिनुपर्छ ।

नत बुझेका छन् नत कसैले बुझाएका छन्, मार्क्स, एङ्गेल्स, माओ र बीपीभन्दा भन्दा ठूला आदर्श र बिचार बोकेका चेला भेटिन्छन् । भदौमा घरबार बगाएर सुकुम्बासी बनेको परिवारमा पुष महिनामा बल्लबल्ल राहतका झोला देखिन्छन् । केही बोल्नै हुन्न अरिङ्गालका गोला भेटिन्छन् ।

दशैं आँउछ भत्ता पाउने तिनकै साँढे, बर्षा लाग्छ त्रिपाल चोर्न तिनै जाने । जाडोमा शितलहर र गर्मीको “लु” ले गरिब जनताले खाने । सिंगान पातलो आउन पाएको छैन सिंगापुर अमेरिका तिनै जाने । महान क्रान्ति सकिएको पनि १५ बर्ष भो । गरिबलाई धनि बनाउने नारा आज कता गो ? देशले संबिधान पाएको पनि ५ बर्ष भैसक्यो । सरकार बनेर पनि २ हिँउद र २ बर्षा त्यसै गैसक्यो । बिना सरकार देश कहिले पो चलेको थियो र यस अघि पनि ? जनतालाई ढाँटनुको पनि सिमा हुन्छ, उनीहरुको सोच र भरोसा सधैं “लि” मा हुन्छ ।

भण्डार खनेर आँगन पुर्नेहरुलाई खै के भनौं र जताततै असरल्ल दुःख पोखिएको छ । गरिब निमुखा असहाय नागरिकको बाँच्ने आशा च्यातिएको छ । बिकास सधै अप्ठ्यारा ठाँउमा गएर च्यापिएको छ । देशको बजेट दशै तिहारमा आफ्नै आसेपासेलाई बाड्नमै ठिक्क छ । मेलम्ची काठमाडौं आउन नपाएर दिक्क छ । तुईनको ठाँउमा झोलुङ्गे पुल कथा भो । दुई तिहाईको सरकार पनि जनतालाई मल्हम नभएर ब्यथा भो ।

जनता गाँउगाँउका सिंहदरबारमा जानै मान्दैनन्, त्यँहा कि त महाराजाहरुको सवारी चलेको हुन्छ, कि त कर तिर्न नसकेर पुर्पुरोमा हात राखेर बसेको किसान र मजदुर गलेको हुन्छ । उसकै अगाडि उसको आशा, विश्वास र भरोसा ढलेको हुन्छ । भन्न मनलाग्छ देशमा आमूल परिवर्तन आएको छ । जनताले गाँउगाँउमा सिंहदरबार पाएको छ । आठ कक्षा फेलले वडा अध्यक्ष र मेयर उपमेयरमा नियुक्ति पाएको छ । खरदार, सुब्बा भन्दा बढी तलब खाएको छ । राम्रो होस कि खराव होस् फरक पर्दैन चौतारीमा सरकारको गुणगान गाएको छ ।

देश रुँदा मँ कसरी हासुँ ? बिना रमाईलो तिहारमा मँ कसरी नाचुँ ? छोराछोरीको फी तिर्न पनि धौधौ भैसक्यो सरकार ? आमाको ओखतीमा अस्पतालको बिल तिर्न नसकेर भारी भो सरकार ? बजारमा तरकारीको हाहाकार छ सरकार ?

सरकारी अड्डामा कर्मचारी भन्दा पहिला बिचौलिया धेरै देखिन्छन् । मन्त्री प्रधानमन्त्रीका वरिपरि जग्गा दलाली र माफियाहरु भेटिन्छन् । परिवारवाद, नातावाद, कृपावाद पहिलाको भन्दा फस्टायो भन्छन् जानकारहरु । उता मल नपाएर छटपटाई रहेछन् किसानहरु । नगर्नु पर्ने ठाउँमा भएभरको घोप्ट्याएका छन् । दिनुपर्ने ठाँउमा आँखा चिम्लिएका छन्, ओठ लेप्य्राएका छन् ।

राम्रालाई हाम्रा भन्दै भन्दैनन् । हाम्रालाई बाहेक अरुलाई गन्दै गन्दैनन् । उहिल्यै असनमा साँढे छोडिन्थ्यो रे त्यस्तै देखिन्छन्, चोकचोकमा गणतन्त्रका बेला भेटिन्छन् । नत बुझेका छन् नत कसैले बुझाएका छन्, मार्क्स, एङ्गेल्स, माओ र बीपीभन्दा भन्दा ठूला आदर्श र बिचार बोकेका चेला भेटिन्छन् । भदौमा घरबार बगाएर सुकुम्बासी बनेको परिवारमा पुष महिनामा बल्लबल्ल राहतका झोला देखिन्छन् । केही बोल्नै हुन्न अरिङ्गालका गोला भेटिन्छन् । भोकमरीको चरम अवस्थामा छ देश, रेमिट्यान्सले सरकार पाल्छ, राजस्वले प्रदेश धान्न धौ धौ छ । स्थानीय सरकार कर बढाउनमै ब्यस्त छ । नयाँ संरचना त के बन्लान र अब पुरानै संरचना मर्मत सम्भार नपाएर ध्वस्त छ ।

कताबाट समेटौ खै ? जताततै भद्रगोल छ । नेतालाई सधैं मार्सी मसरुम जनतालाई सधैं गुन्दूकको झोल छ । डिग्री गरेको केटो खाडीमा बेल्चा हान्दै आठ कक्षा फेलको यहाँ मोल छ । शिक्षा समेटौ निजी बोर्डिङ्गले सामुदायिक बिद्यालय ध्वस्त छ, स्वास्थ्य समेटौं मेडिकल कलेज पैसा असुल्न ब्यस्त छ । यातायातको त कुरै नगरौं सरकारले सिण्टीकेट हटाईसक्यो, देशमा गुठी, मठ, मन्दिर, स्कूलका नाममा कति जग्गा छ ? भनेर सरकारले खोजी गर्न टोली पठाईसक्यो ।

सबै सबै गरिब जनतालाई बाँडने अरे, यसै आर्थिक बर्षदेखि यसको महाअभियान महासचिव कमरेडबाट थाल्ने अरे । जनता मख्ख छन् आजभोलि किन हो ? दशैंमा नयाँ नोट गरिबलाई नै बाड्ने अरे । गरिबको पक्षमा काम गर्न नसके बरु सरकार नै छाडने अरे ।।।

लेखक भट्टराई सामाजिक अभियन्ता, अधिकारकर्मी र सफल प्रशासक हुन् ।