शीर्ष नेताहरुको निर्देशनलाई जनताले खुवाए लोप्पा, अब सच्चिने की सकिने ?
देवेन्द्र चुडाल
मंसिर ८, २०७९ बिहिबार २३:७:८
मंसिर ४ गते सम्पन्न भएको संघीय संसद र प्रदेशसभाको निर्वाचनका परिणामहरु धमाधम आउने क्रम जारी रहेको छ । यसपटकको निर्वाचनले गर्दा ठुला भनिएका राजनीतिक दलहरुलाई व्यापक रुपमा दबाब परेको छ । राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टीले पहिलो पटक संघीय संसदमा आफ्नो उपस्थिति देखाउने भएको छ भने अन्य दलहरुले समेत पहिलो पटक उपस्थिति देखाउने प्रायः निश्चित रहेको छ भने राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टीले संसदमा आफ्नो सीट संख्या बढाउने निश्चित जस्तै देखिएको छ ।
राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टी ६ महिना अघिमात्र गठन भएको थियो । यसपटकको निर्वाचनमा सिके राउतको नेतृत्वको जनमत पार्टी र रेशम चौधरीको नेतृत्वमा रहेको नागरिक उन्मुक्ति पार्टीले समेत संसदमा आफ्नो उपस्थिति देखाउने भएका छन् ।
राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टी, नेकपा एमाले र कांग्रेसभन्दा पछि समानुपातिकतर्फ तेस्रो स्थानमा रहेको छ । उसको संसदमा उपस्थितिले गर्दा कांग्रेस, माओवादी केन्द्र, नेकपा एकीकृत र राष्ट्रिय जनमोर्चाको गठबन्धन पनि अब अपुरो हुने निश्चित रहेको छ ।
त्यसैले गर्दा एमाले, माओवादी, एकीकृत सजमावादी मिले पनि समिकरण पुरा हुन अझ कठिन हुन सक्छ । यस्तो अवस्थामा राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टी, जनमत पार्टी र रेशम चौधरीको नेतृत्वमा रहेको उन्मुक्ति पार्टीको अर्थपूर्ण हुन सक्छ । राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टीले समेत आफ्नो सीट संख्या बढाउने भएकाले गर्दा ठुला र परम्परवादी पार्टीहरुलाई दबाब परेको छ ।
यसपटक युवा मतदाताले पुराना पार्टीहरुलाई भन्दा नयाँ पार्टीहरुलाई प्राथमिकतामा राखेर मतदान गरेका र मतदाताहरुले दलहरुलाई जबरजस्ती रुपान्तरण खोजेको सन्देश दिएका छन् । अब पुराना राजनीतिक दलहरु बदलिनु बाहेक उनीहरुसँग अर्को विकल्प देखिएको छैन । अहिलेको शासन प्रणाली र संगठनहरुबाट अब मुलुक सञ्चालन हुन नसक्ने भएकाले गर्दा राजनीतिक दलहरु बदलिनु आवश्यक भएको छ ।
अहिलेको निर्वाचनमा मतदाताले त्यही सन्देश दलहरु र तिनका नेतृत्वलाई दिएका छन् । गत बैशाखमा भएको स्थानीय तहको निर्वाचनमा भन्दा ठुलो विद्रोह युवाहरुले देखाएका छन् । यस्तो विद्रोहलाई दलहरुले कसरी सम्बोधन गर्दछन् त्यो नै मुख्य विषयबस्तु भएको छ । अहिले व्यवस्थाको विकल्प खोजिएको होइन पुराना दलहरुलाई सच्चिन दबाब मात्र दिइएको हो । यसपटकको निर्वाचनले प्रदेशसभाको औचित्य माथि नै प्रश्न उठेको छ ।
प्रदेशसभाको निर्वाचनमा दलहरुले समेत वेवास्ता गरेका छन् । संघीय संसदको लागि उम्मेदवारहरुले टिकट पाउन जति कसरत गरे प्रदेशसभाको लागि टिकट पाउन त्यति कसरत गरेको जस्तो देखिएन । संघीय संसदको निर्वाचनको छायाँ प्रदेशसभाको निर्वाचनमा परेको छ । राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टी र राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टीले प्रदेशसभाको औचित्य नै नभएको बताउँदै आएका र अब संघीय संसदमा समेत उनीहरुको दह्रो उपस्थिति हुने हुनाले पनि ठुला दलहरुलाई दबाब बढेको छ ।
राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टी, राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टी र चित्र बहादुर केसीको नेतृत्वमा रहेको राष्ट्रिय जनमोर्चा समेत प्रदेशसभाको विपक्षमा रहेको हुनाले उनीहरु एकै ठाउँमा उभिएको अवस्थामा संसदीय संसद र सरकारलाई व्यापक दबाब पुग्न सक्ने सम्भावना समेत देखिएको छ ।
नयाँ पार्टीहरु र स्वतन्त्र व्यक्तिहरुले पाएको मतलाई पुराना दलहरुको जनताप्रतिको व्यवहार र उनीहरुले देखाएको रवैयाको असन्तुष्टि नै हो । दलहरुले देखाएको चरित्र अब पनि नसुध्रिने हो भने अर्को पाँच वर्षको निर्वाचनमा ठुला भनिएका दलहरुलाई अझ संकट बढ्ने अवस्था सिर्जना भएको छ । दलहरुको कार्यशैली परिवर्तनका लागि यसपटकको निर्वाचनले त्यस्तै सन्देश दिएको छ ।
संसदमा भएका गतिविधि र सांसदहरुले देखाउने व्यवहारप्रति जनताले असन्तुष्टि जनाउँदै आएका भएपनि त्यसलाई परिवर्तन गर्न यसपटकको निर्वाचनमा मतदाताहरुले नै सक्रियता देखाएका छन् । त्यसैको फलस्वरुप धेरे मतदाताहरुले पनि ठुला र पुराना भनिएका दलहरुलाई भन्दा नयाँ र स्वतन्त्र व्यक्तिहरुलाई मतदान गरेका हुनाले पनि अब दलहरु सच्चिनुको कुनै विकल्प रहेन । यसपटक भएको जनमत नेपाली संसदीय राजनीतिमा नौलो भने होइन ।
२०४६ सालको राजनीति परिवर्तन पछि जनमतले कुनै पनि दललाई निरन्तर पहिलो शक्ति बन्न दिएको छैन । २०४८ सालमा पहिलो पार्टी बनेको नेपाली कांग्रेस २०५१ मा आइपुग्दा दोस्रो पार्टी बन्न पुग्यो । त्यसबेला पहिलो दल बनेको एमालेलाई २०५६ को निर्वाचनले दोस्रो शक्तिमा झारिदिएको थियो भने कांग्रेस फेरी पहिलो शक्ति बन्न पुग्यो ।
२०४६ को पहिलो संविधानसभाको निर्वाचनमा पहिलो शक्ति बनेको माओवादी दोस्रो संविधानसभाको निर्वाचनमा आइपुग्दा तेस्रो शक्तिको रुपमा पुग्यो । त्यसबेला पहिलो शक्तिको रुपमा रहेका नेपाली कांग्रेस २०७४ को निर्वाचनमा दोस्रो शक्तिका रुपमा पुग्यो र एमाले पहिलो शक्तिको रुपमा उदायो । अहिले फेरी कांग्रेस पहिलो शक्तिका रुपमा आउने प्रायः निश्चित जस्तै रहेको देखिएको छ ।
अहिले जारी रहेको प्रत्यक्ष तर्फको गणना र समानुपातिक तर्फको मतलाई हेर्दा प्रतिनिधिसभामा कांग्रेस र एमाले नै पहिलो र दोस्रो स्थानमा रहन सक्छन् । अहिलेको मत परिणामलाई हेर्दा प्रत्यक्षतर्फ कांग्रेसले नै बढी सीट संख्या जित्ने र समानुपातिक तर्फ भने नेकपा एमालेले बढी सीट जित्न सक्ने अवस्था देखिएको छ । कांग्रेसले संघीय संसदको प्रत्यक्षतर्फको १ सय ६५ सीटमध्ये ९१ सीटमा मात्र आफ्ना उम्मेदवार खडा गरेको थियो । कांग्रेसकै नेतृत्वमा सत्तागठबन्धन रहेको र सत्ता गठबन्धनमा रहेका दलहरु नेपाली कांग्रेस, माओवादी केन्द्र, नेकपा एकीकृत समाजवादी र राष्ट्रिय जनमोर्चाले सीट संख्या भागवण्डा गरेर निर्वाचनमा गएका थिए ।
कांग्रेससँगको गठबन्धनमा रहेको माओवादी केन्द्रले १ सय ६५ सीटमध्ये ४६ स्थानमा, नेकपा एकीकृतले १९ र राष्ट्रिय जनमोर्चाले २ स्थानमा आ(आफ्ना उम्मेदवार प्रत्यक्षतर्फ खडा गरेका थिए । त्यसैगरी नेकपा एमालेले राप्रपा, जसपा लगायतका दलहरुसँग २४ ठाउँमा तालमेल गरि उसले १ सय ४१ स्थानमा आफ्ना उम्मेदवार खडा गरेको थियो ।
यसपटकको निर्वाचनले देखाएको प्रष्ट संकेत भनेको जनताले ठुला भनिएका दलहरु प्रति असन्तुष्टि जाहेर गरेर ठुला दलहरुलाई जोडदार रुपमा खबरदारी गरेका छन् । ठुला भनिएकै दलहरुले २०४६ पछि शासन गर्दै आएका भएपनि उनीहरु जनताप्रति कहिल्यै उत्तरदायि नभएका र पार्टी र व्यक्तिगत स्वार्थमा मात्र रुमलिएका हुनाले मतदाताहरुले उनीहरुलाई आफ्नो व्यवहार सुधार गर्ने चेतावनीसहित खबरदारी गरेका छन् ।
यसपटकको निर्वाचनमा पछि पनि यिनै पुराना दलहरुकै सरकार निर्माण हुने र फेरी सरकार भागवण्डामा नै निरन्तरता पाउने भएकाले गर्दा यो निर्वाचनको परिणामले समेत तात्विक फरक देखाउन सक्ने अवस्था भने देखिएको छैन । संसदमा केही नयाँ दलका प्रतिनिधिहरु पुग्ने र स्वतन्त्र पार्टीका सांसदहरु पनि पुग्ने भएकाले गर्दा उनीहरुले दरिलो रुपमा खबरदारी गर्न सक्छन् । ठुला भनिएका दलहरुले अब पनि जनतालाई वेवास्ता गर्दै पार्टीगत स्वार्थ र व्यक्तिगत स्वार्थमा मात्र रुमलिएको खण्डमा युवाहरुबाट ठुलो विद्रोह हुन सक्छ । त्यसैले अब दलहरु परिवर्तन हुनैपर्दछ । जनतालाई आश्वासन होइन काम गरेर देखाउनुपर्ने बेला आएको छ ।
लोकतान्त्रिक व्यवस्थामा पराजित मतलाई समेत सम्मान गर्न सक्नुपर्दछ । यसपटकको निर्वाचनमा धेरै निर्वाचन क्षेत्रमा धेरै उम्मेदवारहरु खडा भएकाले गर्दा मत संख्या बाँडिएको र थोरै मतले जित हाँसिल गरेका व्यक्तिले सम्झनु पर्ने हुन्छ । आफूले निर्वाचन जितेपनि बहुमत मतदाता आफ्नो विपक्षमा रहेका छन् भनेर । जित्नले उनीहरुका कुरा आफूले सुन्नु पर्दछ । ५० हजार मतदाता रहेका क्षेत्रमा ७/८ हजारले जित हाँसिल हुनु भनेको झण्डै दुई तिहाई जनता विपक्षमा रहनु नै हो । त्यसैले जित हाँसिल गरेका व्यक्तिले पराजित मतलाई समेत जिम्मेवार ढँगले लिनु आवश्यक छ । जित हाँसिल गर्नु त प्राविधिक मात्र हो ।
२०७४ मा भएको निर्वाचनमा प्रत्यक्षतर्फ नेपाली कांग्रेसले जम्मा २३ निर्वाचन क्षेत्रमा मात्र जित हाँसिल गरेको थियो भने अहिले सबैभन्दा बढी लाभ लिने कांग्रेस नै भएको छ । अहिलेसम्मको मत परिणाम हेर्दा गठबन्धनमा रहेका दलहरु माओवादी केन्द्र, नेकपा एकीकृत समाजवादी खुम्चिने अवस्थामा पुगेका छन् । गठबन्धन गरेर निर्वाचनमा गएको सत्ता गठबन्धनको मत ट्रान्सफर गर्ने पार्टीका शीर्ष नेताहरुको निर्देशनलाई जनताले लोप्पा खुवाई दिएका छन् ।
लोकतान्त्रिक व्यवस्थामा जनताले आफूले मन पराएको पार्टी र उम्मेदवारलाई मतदान गर्न पाउने व्यवस्थाको ध्वज्जी उडाउँदै दलहरुले जबर्जस्ती रुपमा जनतालाई भोट हाल्न बाध्य पारेका हुनाले त्यसको सानै रुपमा भएपनि जनताले प्रतिवाद गरेका छन् ।
कुनै निर्वाचन क्षेत्रमा एउटा दलका समर्थकको संख्या १ हजार पनि नभएको क्षेत्रमा त्यही एक हजार पनि नभको क्षेत्रमा त्यसैको उम्मेदवारलाई ठुलो संख्यामा रहेका अर्को दलका उम्मेदवारलाई गठबन्धनका नाममा मतदान गर भन्नु जनतामाथिको घात मात्र नभएर महाअपराध हो । सार्वभौमसत्ता सम्पन्न भनिएका जनताको अधिकार खोस्नु पनि हो । त्यही कारणले गर्दा जनताले नेताहरुको निर्देशन पालना नगरेर ठिकै गरेका छन् ।
देवेन्द्र चुडाल
वरिष्ठ पत्रकार देवेन्द्र चुँडाल काठमाडौंबाट प्रकाशित हुने अभियान साप्ताहिकका प्रधान सम्पादक तथा प्रकाशक हुन् । विगत चार दशकदेखि नेपाली पत्रकारिता जगतमा निरन्तर क्रियाशील उनी राजनीतिक, सामाजिक विकृति र विसंगतिका विरुद्ध तीखो कलम चलाउँछन् ।
लेखकबाट थपअवनतिको बाटो फेर्न लागेको राजनीति र सुरक्षा चासो
जेठ ४, २०८१ शुक्रबार
केपी ओलीले मदन भण्डारीका ‘हत्यारा’ लुकाएकै हुन् ?
जेठ ३, २०८१ बिहिबार
नागरिक पहिलो अभियानकाे गैर दलीय राजनीतिक अभियान बारे
जेठ २, २०८१ बुधबार
अवनतिको बाटो फेर्न लागेको राजनीति र सुरक्षा चासो
सुबोधकुमार अधिकारी
जेठ ४, २०८१ शुक्रबार
क्रिकेटर सन्दीप लामिछानेको मुद्दा हेर्दाहेर्दैमा
नेपालबहस संवाददाता
जेठ १, २०८१ मंगलबार
अवनतिको बाटो फेर्न लागेको राजनीति र सुरक्षा चासो
जेठ ४, २०८१ शुक्रबार
सुनको मूल्यमा गिरावट, तोलाको कति ?
जेठ ४, २०८१ शुक्रबार
विद्यार्थी मृत फेला परेपछि आक्रोशित भिडद्वारा स्कुलमा आगलागी
जेठ ४, २०८१ शुक्रबार
कोशीका मुख्यमन्त्री कार्कीले विस्तार गरे मन्त्रिपरिषद
जेठ ४, २०८१ शुक्रबार
आजदेखि संसद भवन वरिपरीका पेटीबाट हिँड्न नपाइने
जेठ ४, २०८१ शुक्रबार
भलिबल खेलाडीलाई सेनाको सहयोग
जेठ ४, २०८१ शुक्रबार
उच्च रक्तचाप नियन्त्रणमा राख्नसके दीर्घकालीन असरबाट बच्न सकिन्छ
जेठ ४, २०८१ शुक्रबार
अवैध सुन नदिने उद्देश्यले लुटिएको नाटक गर्ने व्यक्ति पक्राउ
जेठ ४, २०८१ शुक्रबार
देशभर गर्मी बढेको बढ्यै, अधिकतम तापक्रम ४० डिग्रीमाथि
जेठ ४, २०८१ शुक्रबार