सम्पत्ति कमाउने लोभमा मामा र भान्जाको पौराणिक महत्व खतरामा !
इन्द्र रिजाल
फागुन २१, २०७५ मंगलबार १३:४:१४
सङ्खुवासभा । हिमाली जिल्लाको रूपमा चिनिने पूर्वी नेपालको सङ्खुवासभाको भोटखोला गाउँपालिकामा रहेको ऐतिहासिक धार्मिक महत्व बोकेको वरुण नदीबाट विद्युत् उत्पादन गर्ने भएपछि यस नदीको अस्तित्व खतरामा पर्ने भएको छ ।
वरुण नदीका विषयमा जानकार ताराबहादुर बुढाथोकीका अनुसार सत्य युगमा जलका देवता इन्द्रले संरक्षण गरेका चार दिक्पालमध्ये दोस्रो दिक्पालका रूपमा वरूणलाई लिएको धार्मिक ग्रन्थमा उल्लेख गरिएको छ । यस नदीको पानीको रङसमेत अन्य नदीको भन्दा फरक अर्थात् नीलो छ । नदी किनारमा माघ १ गते लाग्ने मकर मेला, भोट क्षेत्र र तल्लो क्षेत्रका बासिन्दाबीचमा भेटघाट गर्ने मुख्य थलोको रूपमा लिइने गरिन्छ । वरुण नदीलाई हिन्दू तथा बौद्ध धर्मावलम्बीले उत्तिकै महत्वका साथ हेर्ने गर्दछन् । अरुण र वरुण नदीलाई मामा र भान्जाको समेत सङ्ज्ञा दिएको पाइन्छ ।
मौलिक पहिचान बोकेको र अलौकिक शक्तिसमेत रहेको भनिएको नदीको संरक्षण हुन नसक्दा यसको महत्व गुम्ने खतरा बढेको भन्दै स्थानीयवासीले आपत्ति जनाएका छन् । वरूण नदीबाट १३२ मेगावाटको जलविद्युत् आयोजना निर्माण गर्न भन्दै एक सरकारी टोली वरुण पुगेको छ । जलविद्युत् आयोजना निर्माणका लागि वातावरणीय प्रभाव मूल्याङ्कन गर्न जलविद्युत् निर्माण कम्पनी एमपिक इनर्जी प्रालिको आयोजनामा गत मङ्सिर २२ गते सार्वजनिक सुनुवाइ कार्यक्रम गर्न खोज्दासमेत स्थानीयवासीले अवरोध गरेका थिए ।
स्थानीयवासीले वरुण बचाउ सङ्घर्ष समितिसमेत गठन गरेर एक विज्ञप्ति जारी गर्दै विद्युत् उत्पादनको विरोधमा उत्रिएको सङ्घर्ष समितिका अध्यक्ष छिरुक भोटेले जानकारी दिए । अध्यक्ष भोटेले ऐतिहासिक महत्वको मौलिक पहिचानको अस्तित्व खलल पार्ने किसिमबाट भएका गतिविधि कुनै हालतमा मान्य नहुने बताए । ऐतिहासिक मौलिक पहिचान बोकेको धार्मिक पर्यटकीय क्षेत्र वरूण नदीबाट बिजुली उत्पादन गर्न नदिने भन्दै स्थानीयवासीले विरोध गरेका छन् ।
गोमुख गङ्गाको शिर वरूण नदी नै भएका कारण ८४ हजार पितृको उद्धारका लागि शिवजीले जटा फिँजाएर गङ्गाबाट सेचन लिएको स्थान वरुण नदी भएको पौराणिक मान्यता छ । अहिले उत्तरदक्षिण कोशी सडक निर्माणका क्रममा झरेको ढुङ्गा र बालुवाले नदी भरिएको छ । भक्तजनले पूजा गर्ने पोखरीमा नै डोजर लगाइएको छ । यसरी पौराणिक महत्व बोकेको नदीको अहिले संरक्षण नहुँदा भोलि त्यसको अस्तित्व हराउन सक्ने स्थानीयवासी बताउँछन् ।
त्यसैगरी, भोटे सम्प्रदायमा वरूण ठेनेम्बा र हटिया ठेनेम्बा भनेर चिनिने दुई छाँगा पनि सोही नदीमा रहेका छन् । यो नदीलाई पत्थर चिरेको नदी भनेरसमेत चिनिन्छ । वरुण नदीमा माघ १ गतेका दिन मकर नुहाउने गरिन्छ । जिल्ला तथा जिल्ला बाहिरका दर्शनार्थी सो नदीमा मकर नुहाउन पुग्ने गरेका छन् । माघे सङ्क्रान्तिमा अरुण र वरुण नदीको सङ्गमस्थलमा नुहाउने परम्पराअनुसार सो ठाउँमा मकर नुहाउने चलन रहिआएको छ ।
इन्द्र रिजाल
इन्द्र रिजाल नेपालबहस डटकमका प्रधान सम्पादक हुन् । अर्थ राजनीतिक धारमा कलम चलाउने वरिष्ठ पत्रकार रिजालले आर्थिक, राजनीतिक तथा सामाजिक परिवेशका विषयवस्तुको यर्थाथमुखी चित्रण गर्छन् ।
लेखकबाट थपबिहिबारदेखि काठमाडौंका यी क्षेत्रमा ६ घण्टा विद्युत अवरुद्ध हुने
जेठ २, २०८१ बुधबार
बागलुङको नर्जाखानीमा प्रसारण लाइन नपुग्दा गाउँ अन्धकारमा
बैशाख ३१, २०८१ सोमबार
वर्षौँदेखि उज्यालोको पखाईमा धैनकोट गाउँ
बैशाख ३१, २०८१ सोमबार
सिद्धार्थ बैंकको प्रमुख आम्दानी नै घट्यो, वितरण योग्य मुनाफा २७ करोड माइनसमा
जेठ ३, २०८१ बिहिबार
केपी ओलीले मदन भण्डारीका ‘हत्यारा’ लुकाएकै हुन् ?
जेठ ३, २०८१ बिहिबार
तपाईको आजको राशीफल कस्तो छ ?
जेठ ३, २०८१ बिहिबार
‘विप्रेषण विकासको दीर्घकालीन माध्यम होइन’
जेठ ३, २०८१ बिहिबार
सगरमाथा आधार शिविरतर्फ पठाइयो ‘विश्व शान्ति दीप’
जेठ ३, २०८१ बिहिबार
अब संसदीय छानबिन समिति नबनेसम्म सदन अघि बढ्दैन : कांग्रेस
जेठ ३, २०८१ बिहिबार
बलात्कारको जाहेरी परेपछि एमाले नेता विदुर शर्मा फरार
जेठ ३, २०८१ बिहिबार
सुनसरीमा प्रहरीले लागूऔषध कारोबारीलाई गोली हानेर नियन्त्रणमा लियो
जेठ ३, २०८१ बिहिबार
कांग्रेसले बोलायो संसदीय दलको बैठक
जेठ ३, २०८१ बिहिबार