कांग्रेसको अबको गति : कांग्रेस परिवर्तनको बाटोमा कि पुरानै गफमा ?

नेपालको राजनीतिको विश्लेषण गर्दा नेपाली कांग्रेसलाई छाड्न मिल्दैन । कांग्रेस फैलिए नेपालको राजनीतिमा प्रभाव पार्ने नै भयो, खुम्चिए पनि त्यसको प्रभाव कम हुँदैन । प्रजातान्त्रिक मनहरुको आस्थाको केन्द्र तर प्रजातान्त्रिक संस्कारलाई दह्रो बनाउन नसकेको कांग्रेस नेपालको ठूलो जनसमुदायले काम नगरेकोमा गाली गर्ने तर अझै केही गर्ला कि भनेर आशा गर्दै उसलाई भोट हाल्ने पार्टी पनि हो ।

अहिले आफूलाई अति क्रान्तिकारी मान्ने माओवादी केन्द्रका अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डले सरकार हाँकिरहेका छन्, उनले काम गर्न नसकेको वा भ्रष्टाचार, अनियमितता बढेको छ तर कांग्रेसप्रति नै जनताले औंला ठड्याइरहेका छन् । उनीहरूको प्रश्न छ त्यस्ता कुरामा कांग्रेस किन मौन छ ? कांग्रेसभित्र पनि छटपटी त छ तर त्यसले कुनै प्रतिफल ल्याउन सकेको छैन । भर्खरै कांग्रेस संस्थापन इतर समूहको बैठक बस्यो, युवाहरूले संसदीय प्रमुखमा उठ्न तयारी गर्न नेता शेखर कोइरालालाई भने । उनीहरूले अब प्रचण्डले सरकार विकृति, विसंगति, भ्रष्टाचार, तस्करी, दलाली, कमिसनखोरी कम हुनुको साटो बढिरहेका छन्, तसर्थ उनले सरकार छाड्नुपर्छ र सरकारको नेतृत्व कांग्रेसले गर्नुपर्छ भन्ने आग्रह देखिन्छ । कांग्रेसका महामन्त्रीद्वेयले महासमिति बैठकमा प्रस्तुत गर्ने प्रतिवेदन तयार गर्दैछन् । उनीहरूको प्रतिवेदन अहिलेका जनताका समस्या तथा अहिलेका विकृति र विसंगति, जनताका समस्या, दलाली, कमिसनखोरी एवं सरकारका कमजोरीमा केन्द्रित हुनेछ नै तर कांग्रेसले परिवर्तनको नेतृत्व गर्न सक्ला त ? यो प्रश्न अनुत्तरित नै छ । पार्टी त शीर्ष नेतृत्वले अठ्याएको छ नि ।

एमालेसहित अन्य दलहरू मिसन ८४ मा जुटिरहेका छन् । एमाले त मध्यपहाडी लोकमार्गको यात्रामा दौडिरहेको छ । एमालेका अध्यक्ष केपी ओलीले एमालेको सरकार नबन्दासम्म देशको अवस्था नसुध्रने बताइरहेको छन् । उनले सरकार अकर्मण्य भएको र भ्रष्टाचार बढिरहेको बताइरहेका छन् । राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टी पनि मिसन ८४ मा जुटिसकेको छ । उनीहरूले अहिले अवस्थामा सुधार गर्नुभन्दा पनि यही अवस्थाको उपयोग गरेर २०८४ मा चुनाव जित्न सकिने आधार बनाउँदै छन् ।  

नेपाली कांग्रेसका युवा नेताहरूले भने मिसन ८४ होइन मिसन आज भन्दै आएका छन् । हुन पनि हो, आज शासन, प्रशासनमा सुधार गर्न नसक्ने हो भने ०८४ मा चुनाव जितेर आउने कुनै पनि दलले केही गर्न सक्ने अवस्था रहनेछैन । नेतृत्व उही, व्यवहार उही, शासन संयन्त्र उही, प्रशासन हाँक्ने कर्मचारीतन्त्र उही, अहिले चलिरहेको दलाली र कमिसनखोरीको आगो दन्किरहेकै छ भने परिवर्तन केमा आउला ? यस्तो अवस्थामा परिवर्तन केहीमा पनि हुन सक्दैन । अहिले भइरहेका अव्यवस्था, भ्रष्टाचार तथा दलाली तथा कमिनखोरीमाथि सशक्त प्रहार गर्न नसक्ने वा बेवास्ता गर्ने वा अप्रत्यक्ष रुपमा संलग्न हुने तर ०८४ पछि केही हुन्छ भन्नु राजनीतिक बेइमानी नै हो । कांग्रेसका युवा नेताहरूले अहिले नै केही गर्नुपर्छ त भने तर उनीहरूबाट काम भने कुनै रुपमा पनि सुरु हुन सकेको छैन । यस्तो अवस्थामा जनताले केमा आशा गर्ने ? 

कम्युनिष्ट पार्टीहरु एमाले तथा माओवादी दलमा नेतृत्वका विरुद्धमा युवाहरूको आवाज सुनिन्न । ती दलका अध्यक्षले सरकारको विरोध गर्ने वा सरकारको बचाउ गरिरहेको देखिन्छ । आफूको विकल्प अरू कोही पनि हुन नसक्ने बताइरहेका हुन्छन् । पार्टीभित्र नीति र नेतृत्वका विरुद्ध कसैले पनि आवाज उठान सक्ने अवस्था छैन । शीर्ष नेतृत्वले गरेका गल्ती, कमजोरी, पार्टीभित्रका विकृति, विसंगति औंल्याएर सशक्त रुपमा अघि बढ्ने होइन बरु नेतृत्वप्रति कसैले औंला ठड्याए उनीहरूमाथि अरिङ्गाल जसरी खनिनु ती दलका नेता, कार्यकर्ताको काम बन्न गएको देखिन्छ ।

एमाले अध्यक्ष केपी ओलीले देशमा भ्रष्टाचार बढ्यो अनियमितता बढ्यो, विकृति बढ्यो भनिरहेका छन् तर भ्रष्टाचारका ठूला घटना अगाडि आउँदा प्रधानमन्त्री तथा मओवादी केन्द्रका अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल र कांग्रेस सभापति शेरबहादुर देउवासँग विशेष मिटिंग बसिहाल्छन् । अर्को, भ्रष्टाचार, विकृति, विसंगति, तस्करी, दलाली तथा अन्य राष्ट्रिय रुपमा गम्भीर विषयमा पनि प्रतिपक्षी दलले सशक्त विरोध गर्दै अडान लिएर परिवर्तन गर्न वा सुधारिन बाध्य पार्न सकिन्थ्यो । अहिलेसम्म त्यसो हुन सकेको छैन । यस्तो अवस्थाको मिसन ८४ को के अर्थ रहला ?

कांग्रेसका महामन्त्रीद्वेय गगन थापा र विश्वप्रकाश शर्माले महासमितिमा प्रस्तुत गर्ने प्रस्ताव कस्तो बनाउने हुन् केही समय पर्खनुपर्ला । त्यसको आफ्नै महत्व होला तर कांग्रेसले कुनै अभियान वा अन्य कुनै कुराले पार्टीलाई सक्रिय बनाउन सक्नेछैन । बरु जनताका तत्कालका दुःख के हुन् ? दीर्घकालीन रुपमा समाधानका उपाय के हुन सक्छन् ? त्यसको बहस छेड्न सक्नुपर्छ । अर्को, अहिले अर्थतन्त्र सुधारिँदै गएको भनिए पनि अर्थतन्त्रका आन्तरिक पक्षहरु सुधारिएका छैनन् । बाह्य पक्ष सुधारिनुमा मुख्य कारक रेमिट्यान्स नै हो । विदेशी मुद्रा सञ्चिति बढ्नु, शोधनान्तर स्थितिमा सुधार आउनुमा मुख्य भूमिका रेमिट्यान्सकै हो । युवाहरू विदेश जाने तर कमाइ नहुने अवस्था आएको भए थप चिन्ताको विषय हुन्थ्यो, उनीहरूले राम्रो कमाएर घर पठाए, राम्रै कुरा हो । यत्ति मात्रै होइन, यसले अर्थतन्त्रका सम्बन्धित अन्य पक्षमा सुधार गर नभए निकट भविष्यमै अर्को समस्या आउनेछ भन्ने संकेत पनि गर्छ । यस्ता कुरामा कांग्रेस गम्भीर हुनु अति आवश्यक छ ।

अर्थतन्त्रका अन्य विविध पक्षलाई व्यवस्थित गरिएन भने यसले नेपालमा बस्नेहरूले थप महँगाइको सामना गर्नुपर्नेछ । अर्को, युवाहरू कामका लागि अझ द्रुत गतिमा विदेश जानैपर्ने अवस्था सिर्जना गर्नेछ । यसले नेपाल क्रमशः परनिर्भर बन्दै गएकोमा यो क्रमलाई थप तीव्र पार्नेछ । यस्तो जालो कसरी तोड्ने ? कांग्रेस महासमिति तथा केन्द्रीय समितिमा गम्भीर बहस हुनु अति आवश्यक छ । अर्थमन्त्रीले अर्थतन्त्रको नकारात्मक भाष्य बन्नु गलत छ, अर्थतन्त्र सक्रिय बनिसक्यो भनिरहेका छन् तर कुनै पनि तथ्याङ्कले त्यस्तो देखाउँदैन । कुनै पनि काम लाग्ने नीतिबिना रेमिट्यान्सले सुधारिएको अर्थतन्त्र कुन बेला पछारिने हो थाहा हुन्न । यतातिर कांग्रेसले ख्याल गरेन भने अहिलेसम्मका नकारात्मक अवस्थाको दोष पूरै बोक्नुपर्नेछ ।

यही अर्थतन्त्रका नकारात्मक पक्ष, सरकार लाचार र कर्तव्य हीनताका कारण तस्करीका नयाँ, नयाँ घटना अगाडि आइरहेका छन् । नक्कली भूटानी काण्ड, सुन तस्करी, एनसेल कर काण्ड अगाडि आए, यस्ता अनेकौं घटना अझ तीव्र गतिमा अगाडि आउनेछन् । यस्तो अवस्थामा कांग्रेसले गम्भीर बहस गरेर समाधानका उपाय खोज्नुपर्छ । यता तिर ध्यान दिइएन भने सरकार परिवर्तन भएर कांग्रेसले नतृत्व गरे पनि केही गर्न सक्ने छैन । अब पनि पुरानै गफमा रमाउने कि परिवर्तनको बाटो अपनाउने ? त्यसैले कांग्रेसको भविष्य निर्धारण गर्नेछ ।