नेपाली सांगीतिक क्षेत्रका अभ्यस्त सर्जकको नाम एक, परिचय अनेक

२२ माघ, काठमाडौं । नेपाली सांगीतिक वाङ्‍मयमा रमेश ‘बिजी’ अपरिचित नाम होइन । उनी बहुमुखी स्रष्टा–सर्जक हुन् । उनले लोकदोहोरी, आधुनिक गीत तथा चलचित्र विधामा कलम चलाउँछन् । सरल, शालीन, सांस्कारिक, भद्र र स्पष्ट वक्ताका पर्याय रमेश ‘बिजी’ सिर्जनाका खानी हुन् । राष्ट्र, राष्ट्रियता, संस्कृति र सामाजिक परिवेशका मौलिक कथालाई गीतमा उतार्न सक्ने पृथक शैलीका अब्बल सर्जक हुन, रमेश ‘बिजी’ ।

‘फूल्यो पारिजात, मरे त यतिकै बाँचे तिम्रै साथ’ बोलको गीत उनको पहिलो रेकर्डिङ गीत हो । गायक पुरुषोत्तम न्यौपाने र शान्ति डोटेलद्वारा स्वर बद्ध उक्त गीत फेवा रेकर्डिङले बजारमा ल्याएको हो ।

शालीन विद्रोही सर्जकका रुपमा परिचित रमेश ‘बिजी’को हरेक सिर्जना जीवन्त हुन्छन् । ढुङ्गा–माटो, पाखा–पखेरा, नदी–नाला, वन–जंगल र छाँगा–झरनाका मात्रै होइन, समाज–सामाजिक कथालाई टपक्क टिपेर सिर्जना गर्न माहिर छन्, रमेश ।

राष्ट्र, राष्ट्रियता र जनजीविकाका समेत कथा लेख्न खप्पिस उनी यथार्थवादी सर्जक हुन् । प्रगतिशिल सर्जकले पनि कहालिएका उनको ‘सुन पानीले छर्क मायालु’ बोलको गीत नेपाली समाजमा कोशेढुङ्गा सावित गीत हो । गायक राजु परियारले स्वर भरेको ‘सुन पानी...’ नेपाली समाजको यथार्थ बोकेको गीत हो । नेपाली समाजको विद्यमान जातीय विभेद अन्त्यका लागि क्रान्तिकारी गीत पनि हो । 

रेडियो नेपालबाट २०५४ मा स्वर परीक्षा पास गरेका ‘बिजी’ लोकदोहोरी, सुगम र चलचित्रका सबै विधामा अभ्यस्त छन् । प्रत्यक्ष दोहोरीमार्फत सांंगीतिक यात्रा तय गरेका उनले गायनसँगै लेखनमा आफूलाई चिनाउन सफल भए । लोकदोहोरी, आधुनिक वा नेपाली चलचित्र जहाँ उनले कलम चलाए, त्यही सफलता पाए । उनले लेखेका गीतहरू सुपर, डुपर हिट छन् । 

नाम एक, परिचय अनेक:-
लोकदोहोरी गीतका लेखक
नेपाली लोकदोहोरी क्षेत्रका एक सशक्त हस्ताक्षर हुन, रमेश बिजी । उनको रचना र संकलनको राजलाई लोकदोहोरी क्षेत्रमा जित्न अझै पनि कसैले आँट गरेका छैनन् । उनले शब्द भरेका गीतहरू ‘लाइछौ बेसन’, ‘दियो कलश’, ‘सररर पानी घट्टामा’, ‘रुन्छ नि मन किन रुँदैन’, ‘तिमी र म भए प्यार हुन्छ’, पुर्वैमा झ्याल राखे’, ‘देउरालीमा धाँजा’, ‘हुँदैन सुन पित्तल गालेर’, ‘कस्ती हौली गुन्यू चोलीमा’, ‘तिते करेलीले’, ‘लाछा डोरी ऊनको’, ‘हैन अरूको’ लगायत दर्जनौं गीतहरू चर्चित छन । ‘देउरालीमा धाजा’ र ‘हुँदैन सुन पित्तल गालेर’ गीत सामाजिक यथार्थ बोकेको गीत हो । रमेशले करिब पाँच सय गीत सिर्जना गरेका छन । 

आधुनिक (सुगम) गीत रचनाकार
गायक रामकृष्ण ढकालको ‘हुरी’ एल्बममा समावेश गीत ‘म हुरीमा दियो जलेको देख्छु’ बोलको गीत पनि बि.जीले लेखेका हुन । ‘म हुरीमा दियो जलेको देख्छु गीत २०७३ सालको सुपरहिट गीत हो । यो गीतले इमेज म्युजिक अवार्ड २०७३ र हिट्स एफ. एम २०७३ मा अवार्ड पाएको थियो । 

चलचित्र कथा-गीत लेखक
नेपाली चलचित्र गोर्खा पल्टन, परदेशी र परदेशी २ को कथा लेखन रमेश बिजीले गरेका हुन् । गोर्खा पल्टनको ‘सन्नानीले झक्क्यो मलाई’, परदेशीको ‘भन्थेउ आमा’ लगायत दर्जनौं चलचित्रका गीतहरू लेखिसकेका छन् ।

विशेष गरी करुणा रसमा कलम चलाउने उनका गीत सुनेर कतिपयले आत्महत्या समेत गरेको पाइएको छ । रुने र रुवाउने शब्द कोर्न सिपालु उनी समाजको यथार्थ लेख्न पाउँदा आनन्द मान्छन् । उनी भन्छन्, ‘गीतले समाजको यथार्थ चित्रण गरेको हुनुपर्छ । गाउँका कथा–व्यथा लेख्दा आनन्द आउँछ ।’ उनी स्रष्टा एवं सर्जक दुर्गा रायमाझी, नारायण रायमाझी र पुरुषोत्तम न्यौपानेलाई भगवान मान्छन् । तिनै जना अग्रजहरूको अपरिमेय साथ, सहयोग र हौसलाले आफू एक असल सर्जक बन्न सकेको बताउँछन् । व्यावसायिक कलाकारिताको जीवन तीन जना हस्तीहरुकै कारणले सफल भएको उनी सुनाउँछन् ।

दोहोरी गीत प्रतियोगितामा ह्याट्रिक गोल्ड मेडलिष्ट प्रतियोगी गायकका रुपमा सफल चिनिएका उनी अन्ततः लेखक बने । लोक–दोहोरीमा प्रविधिसँगै केही विकृति पनि भित्रिएका छन । आजका सर्जकहरु पैसाको लागि आफ्नो सिर्जना गर्न छोडेको देख्दा उनी दुख मान्छन् । ‘जसले आफूलाई अमर बनाउँछ त्यसलाई वास्ता गर्दैनन्,’ उनी भन्छन्, ‘दुई चार पैसा र दुई तीन दिन अनुहार देखाए, गए ।’  जहिलेसम्म साङ्गीतिक क्षेत्रमा लाग्नेहरु सजग बन्दैनन् तबसम्म सांगीतिक क्षेत्र धमिलो रहिरहने उनले दाबी गर्छन् । आत्मसाक्षी राखेर विकृतिको समूल अन्त्यको लागि लाग्नुपर्ने दिन आएको उनको भनाइ छ ।

कलाकारितामा व्यावसायिकता ढलेको केही वर्ष भयो । बढ्दो व्यावसायिकताले लोकसंगीतमा धेरै सम्भावना र चुनौतीहरू थपेका छन । चुनौतिहरुलाई सहज र सरल तरिकाले समाधान गर्न सक्नुपर्छ । शैक्षिक, सामाजिक र नैतिक रुपमा असल र सफल कलाकारमा हुनुपर्ने गुण आजको आवश्यकता हो । लोकसंगीत भनेको लोकले अनुमोदित गर्ने थलो हो । जहाँ लोकको भावनालाई शिरोपर गर्दै सांगीतिक जीवन-यात्रा अगाडि बढाउनु पर्छ ।

‘सुन पानीले छर्क मायालु’ र ‘देउरालीमा धाँजा’ बोलको गीत लेख्दा सिरकले मुख छोपेर रोएको बताउँछन् । अहिले दोहोरीमा समाजलाई पाच्य हुने खालका शब्दहरु कमै मात्र आउने भन्दै उनी पिरोलिन्छन् । ‘पैसा, आधुनिक प्रविधिले चिन्तित छु । त्यसैले सरकारले गीत संगीतको क्षेत्रका लागि सेन्सर बोर्डको स्थापना गर्न जरुरी छ,’ उनले थपे । 

सांस्कृतिक संस्थान (राष्ट्रिय नाचघर)मा एक दशक भन्दा बढी सेवा गरेका उनले साङ्गीतिक जिम्मेवारी र व्यस्तताले जागिर पनि छाडेका थिए । लाेक तथा दाेहाेरी क्षेत्रका विभिन्न औपचारिक र अनौपचारिक कार्यक्रमकाे व्यस्तताले संस्थानकाे जागिर छाडेका हुन् ।

राष्ट्रिय लोक तथा दोहोरी गीत प्रतिष्ठान नेपालका निवर्तमान अध्यक्ष समेत रहेका उनी हिजो मात्र वैवाहिक जीवनमा बाँधिएका छन् । लामो प्रेम सम्बन्धलाई हिजो अष्ट्रेलियामा हिन्दु परम्परा अनुसार विवाह गरेर उनले आफ्नो वैवाहिक जीवन सार्वजनिक गरेका छन् । नेपालबहस परिवारको तर्फबाट उनलाई वैवाहिक जीवन सुखमय होस् भन्दै सफल दाम्पत्य जीवनको हार्दिक शुभकामना !