नेपाल वायुसेवा निगम डुब्ने खतरामा !
इन्द्र रिजाल
बैशाख १५, २०७६ सोमबार ०:४३:५१
काठमाडौं । मुलुकको एकमात्र राष्ट्रिय ध्वजाबाहक एयरलाईन्स नेपाल वायुसेवाको नगद प्रवाह खतरनाक दरले (छिटोछिटो) घट्दै गएको छ । हाल यससँग सञ्चालन पूँजी समाप्त हुने र चाँडै नै दैनन्दिनी खर्च चलाउन र कर्मचारीलाई तलब–भत्ता दिन नसक्ने सम्भावना झन्झन् बढिरहेको छ ।
निगमसँग यतिखेर रू. २० करोड मात्र सञ्चालन नगद रहेको बताइन्छ । यसले कुनै आपतकालीन कार्य परिआउँदा गर्नपनि पुग्दैन । यसबारे निगमले तालुकवाला मन्त्रालय संस्कृति पर्यटन तथा नागरिक उड्डयन मन्त्रालयलाई करिब १ महिना अगाडि नै औपचारिक जानकारी गराईसकेको छ ।
वास्तवमा निगमलाई यस्तो नगद संकट आजभन्दा नौ महिनाअघि नै उत्पन्न भएको हो, जुन बेला ‘ए–३३०’ नामक दुईटा भीमकाय (वाइडबडी) जहाज निगमले ऋणकै भरमा किनेर ल्यायो । निगमसँग भएको अर्को जोडी ‘ए–३२०’ सिरिजका विमानभन्दा यी वाइडबडी सञ्चालनमा तीन गुणा खर्चालु छन् भनिन्छ । तर अन्तर्राष्ट्रिय उडानका लागि आजसम्म हवाईमार्ग नपाउँदा यी भीमकाय विमानले खास काम पाउन नसकेर धेरैजसो स्थलगत हुनुपरेकोले निगम यो हविगतमा पुगेको हो ।
निगमले लिएको कर्जाको ब्याज नियमित रुपमा तिर्नुपर्नेमा तिर्न नसक्ने अवस्थामा पुगिसकेको छ । हाल निगमलाई रू ४० अर्बको ऋण छ र त्यसको कुल ब्याजमध्ये प्रत्येक चौमासिक अवधिमा कर्मचारी सञ्चय कोषलाई रू १ अर्ब १८ करोड र नागरिक लगानी कोषलाई रू.७३ करोड तिर्दै जानुपर्ने हुन्छ । यी दुई वित्तीय संस्थाहरू निगमका साहुकार संस्था हुन् । इन्धनको मूल्य बढिरहेको छ, बजार मूल्य त्यही गतिमा बढिरहेको छ, तर यता निगमको टिकट मूल्य बढाउन नपाएको निगमका अधिकारीहरूबाट सुनिन्छ ।
वास्तवमा निगमलाई यस्तो नगद संकट आजभन्दा नौ महिनाअघि नै उत्पन्न भएको हो, जुन बेला ‘ए–३३०’ नामक दुईटा भीमकाय (वाइडबडी) जहाज निगमले ऋणकै भरमा किनेर ल्यायो । निगमसँग भएको अर्को जोडी ‘ए–३२०’ सिरिजका विमानभन्दा यी वाइडबडी सञ्चालनमा तीन गुणा खर्चालु छन् भनिन्छ । तर अन्तर्राष्ट्रिय उडानका लागि आजसम्म हवाईमार्ग नपाउँदा यी भीमकाय विमानले खास काम पाउन नसकेर धेरैजसो स्थलगत हुनुपरेकोले निगम यो हविगतमा पुगेको हो ।
जेट एयरको काठमाडौं दिल्ली उडान बन्द भएपछि निगमका लागि राम्रो अवसर नआएको होइन, तर ग्राउण्ड ह्याण्डलिङ्मा पर्न आएको घाटा अर्को अपूरणीय क्षति हो । यी विमानबाट नाफा आर्जन हुन दैनिक सरदर १४ घन्टा उड्नुपर्छ, तर अहिले यिनीहरूबाट दैनिक ७ घन्टाको उडान पनि भइरहेको छैन र पूर्णसिट क्षमताको उपयोग पनि हुन सकेको छैन् ।
निगमको भरपर्दो आम्दानीको स्रोत त्रिभुवन विमानस्थलमा स्थल सञ्चालन (ग्राउन्ड ह्याण्डलिङ्) हो, जसबाट उसलाई वार्षिक साढे तीन अर्ब रुपियाँसम्मको आम्दानी हुनेगर्छ । तर धेरै उडान गर्दै आएको मलेशियाको ‘एयर एशिया’ र भारतको जेट एयरले आफ्ना काठमाडौं उडान स्थगित गरेको हुनाले आम्दानीको ठूलो स्रोत सुक्न गएको छ । भारतको जेट एयर त ‘कँवरतोड घाटा’ ले गर्दा हाल सबै उडान बन्द गरेर जीवन–मृत्युको दोसाँधमा पुगेको छ ।
६ दशकभन्दा अघि स्थापित नेपाल वायुसेवा निगम एशियाको सबभन्दा पुरानो नागरिक उड्डयन कर्पोरेशन हो । २०१६ सालमा यसको राष्ट्रियकरण भएको हो । योभन्दा धेरैपछि स्थापित थाई एयरवेज वा बंगलादेश विमान होस् वा सँगसँगैजसो स्थापित सिंगापुर एयरलाईन्स् आज विश्वब्यापी प्रतिष्पर्धात्मक हैसियतमा पुगेका छन् र वर्षेनी खरबौंको कारोबार गर्दै एउटा दुईटा देखि १०-८ वटासम्म भीमकाय जेट थप्दै आएका छन् । तर ने.वा.नि. सँधै रोगी कर्पोरेशनका रुपमा रहँदै आएको छ ।
युरोपलगायत अन्तर्राष्ट्रिय उडानका लागि यसले युरोपकै फ्रान्सबाट ४ वटा ठूला जेट विमान किनेर ल्यायो तर त्यही युरोपले निगमलाई यसका जहाज उडाउने अनुमति दिएको छैन । आगामी असारदेखि काठमाडौंबाट जापानका लागि उडान सेवा सञ्चालन हुने भएको छ ।
इन्द्र रिजाल
इन्द्र रिजाल नेपालबहस डटकमका प्रधान सम्पादक हुन् । अर्थ राजनीतिक धारमा कलम चलाउने वरिष्ठ पत्रकार रिजालले आर्थिक, राजनीतिक तथा सामाजिक परिवेशका विषयवस्तुको यर्थाथमुखी चित्रण गर्छन् ।
लेखकबाट थप‘विप्रेषण विकासको दीर्घकालीन माध्यम होइन’
जेठ ३, २०८१ बिहिबार
च्याङ्ग्रा पस्मिना निर्यातसम्बन्धी निर्देशिका सार्वजनिक
जेठ २, २०८१ बुधबार
नेपालमा लगानी गर्न पोल्याण्डलाई चेम्बर अफ कमर्सको आग्रह
जेठ १, २०८१ मंगलबार
सिद्धार्थ बैंकको प्रमुख आम्दानी नै घट्यो, वितरण योग्य मुनाफा २७ करोड माइनसमा
जेठ ३, २०८१ बिहिबार
केपी ओलीले मदन भण्डारीका ‘हत्यारा’ लुकाएकै हुन् ?
जेठ ३, २०८१ बिहिबार
सहकारी ठग्नेलाई कारवाही गर्न ओली किन अनिच्छुक ?
जेठ ३, २०८१ बिहिबार
आइपिएल : सनराइजर्स हैदरावाद प्लेअफमा
जेठ ४, २०८१ शुक्रबार
प्रतिनिधिसभाको बैठक आज बस्दै
जेठ ४, २०८१ शुक्रबार
कांग्रेस संसदीय दलको बैठक बस्दै, सदनमा प्रस्तुत हुन रणनीति बनाइने
जेठ ४, २०८१ शुक्रबार
आगामी दुई दिन अत्यधिक गर्मी बढ्ने, तराईमा तातो हावा चल्ने
जेठ ४, २०८१ शुक्रबार
तपाईको आजको राशीफल कस्तो छ ?
जेठ ४, २०८१ शुक्रबार
यी ठाउँमा हावाहुरीसहित हल्का वर्षाको सम्भावना
जेठ ४, २०८१ शुक्रबार