आक्रामक व्यापार विस्तारमा माछापुच्छ्रे बैंक, विगत ५ बर्षमा गर्यो लोभलाग्दो प्रगति

२२ माघ, काठमाडौं । गैह्रआवासीय नेपाली उपेन्द्र महतोदेखि स्वदेश कै प्रतिष्ठित उद्योगपति तथा व्यवसायीहरुको प्रत्यक्ष लगानीमा खुलेको माछापुच्छ्रे बैंकले पछिल्लो समय सकारात्मक वित्तीय परिसुचकहरु हासिल गर्न थालेको छ ।

सन् १९९८ मा पहिलो क्षेत्रीय बाणिज्य बैंकको रुपमा पश्चिमाञ्चलको पोखराबाट आफ्नो बैंकिङ सेवा शूरु गरेको माछापुच्छ्रे बैंकले राम्रो प्रतिफल दिन सफल भएको छ । पोखराका प्रतिष्ठित व्यवसायी एवं समाजसेवी सूर्यबहादुर केसीको सक्रियतामा शुरु भएको यस बैंकमा हाल एनआरएनका संस्थापक अध्यक्ष उपेन्द्र महतोको परिवारको ठूलो हिस्सा संस्थापक शेयरमा लगानी रहेको छ भने उनकै भाई वीरेन्द्र महतो अध्यक्ष रहेका छन् ।

त्यस्तै संचालक सदस्यहरुमा रोशन केसी, गोपीकृष्ण न्याैपाने, जयमुकुन्द खनाल, विश्वप्रकाश गौतम, अमेशलाल श्रेष्ठ र हरिभक्त सिग्देल रहेका छन् । कम्पनीको आर्थिक वर्ष ०७५/७६ को वार्षिक प्रतिवेदन अनुसार कम्पनीमा शुन्य दशमलव ५ प्रतिशत भन्दा बढी शेयर स्वामित्व भएका २१ शेयरधनी रहेका छन् । जसमध्य सुरेन्द्र महतोको १२ दशमलव ४७ प्रतिशत शेयर स्वामित्व रहेको छ । सुरेन्द्र महतोको नाममा कम्पनीको १ करोड माथि कित्ता शेयर रहेको छ । 

यसैगरि बैंकको उच्च व्यवस्थापनमा कुशल बैंकर सुमन शर्मा सीईओको रुपमा कार्यरत छन् । त्यस्तै यूवा बैंकर सन्तोष कोइराला नायव सीईओको रुपमा कार्यरत छन् ।

समयमै वार्षिक साधारणसभा :
कम्पनीले यसपटक असोज २४ गते २१ औं वार्षिक साधारणसभा गर्दै ५ प्रतिशत बोनस शेयर र ११  प्रतिशत नगद लाभांशको प्रस्ताव पारित गरेको थियो । आर्थिक वर्ष ०७४/७५ मा कम्पनीले १० प्रतिशत नगद लाभांश प्रदान गरेको थियो । असोज भित्र नै वार्षिक साधारण सभा सम्पन्न गर्दा कम्पनी संस्थागत सुशासनमा राम्रो रहेको प्रस्ट देखिन्छ ।

लाभांशको ईतिहास: 

कस्तो आयो दोश्रो त्रैमास ?
कम्पनीले चालु आर्थिक वर्षको दोश्रो त्रैमासमा अर्थात ६ महिनाको अवधिमा बैंकले ८२ करोड १८ लाख खुद मुनाफा गरेकोमा अघिल्लो आर्थिक वर्षको दोश्रो त्रैमासमा कम्पनीले ७८ करोड १३ लाख खुद मुनाफा गरेको थियो । यसरी खुद मुनाफामा ५ प्रतिशतले वृद्धि भएको छ ।

प्रमुख आम्दानीको श्रोतमा राम्रो वृद्धि :
खुद मुनाफामा ५ प्रतिशतको मात्र वृद्धि भएपनि प्रमुख आम्दानीको श्रोतमा रहेको खुद व्याज आम्दानीमा १७ प्रतिशतको वृद्धि देखिएको छ । अघिल्लो आर्थिक वर्षको दोश्रो त्रैमासमा कम्पनीले १ अर्ब ६९ करोड खुद व्याज आम्दानी गरेकोमा चालु आर्थिक वर्षको दोश्रो त्रैमाससम्म कम्पनीले १ अर्ब ९८ करोड खुद व्याज आम्दानी गरेको छ । त्यस्तै, संचालन मुनाफा ८ प्रतिशतले वृद्धि हुँदै १ अर्ब २३ करोड पुगेको छ । अघिल्लो वर्षको दोश्रो त्रैमासमा कम्पनीले १ अर्ब १४ करोड संचालन मुनाफा गरेको थियो ।

अघिल्लो आर्थिक वर्ष कम्पनीले दोश्रो त्रैमासमा ११ करोड २० लाख कर्जा जोखिम शिर्षकमा व्यवस्थापन गरेकोमा चालु आर्थिक वर्षको दोश्रो त्रैमासमा कम्पनीले १७ करोड ४८ लाख सो शिर्षकमा व्यवस्थापन गरेको छ ।

प्रतिशेयर आम्दानी २० रुपैयाँ नजिक :
कम्पनीको प्रतिशेयर आम्दानी १९ रुपैया ४३ पैसा हुन् आउछ। चुक्ता पुँजी ५ प्रतिशतले वृद्धि भएको अवस्थामा कम्पनीले सोही अनुपातमा खुद मुनाफा वृद्धि गरेकोमा कम्पनीको प्रतिशेयर आम्दानी घटेन ।

किताबी मूल्य कति ? 
कम्पनीको किताबी मूल्य (प्रति शेयर नेट्वर्थ) १३१ रुपैयाँ ८८ पैसा आउँछ ।

निक्षेप कर्जामा आक्रामक बन्दै बैंक 
कम्पनीले चालु आर्थिक वर्षको दोश्रो त्रैमाससम्म ९७ अर्ब ५२ करोड निक्षेप संकलन गरी ८७ अर्ब ५४ करोड कर्जा प्रवाह गरेको छ । असार मसान्त र अहिलेको तथ्यांकलाई दाँजेर हेर्दा कम्पनीको निक्षेप संकलन १४ प्रतिशतले वृद्धि भएको छ भने कर्जा प्रवाह १७ प्रतिशतले वृद्धि भएको छ । यसरी बैंक आक्रामक रुपमा व्यापार विस्तार गर्न लागेको देखिन्छ।

माछापुच्छ्रे बैंकले आर्थिक वर्ष ०७४/७५ को तुलनामा आर्थिक वर्ष ०७५/७६ मा निक्षेप संकलनमा २६ दशमलव ३३ प्रतिशतको वृद्धि हासिल गरेकोमा सोही अवधिमा कुल कर्जा रकम २० दशमलव ७४ प्रतिशतले वृद्धि गर्न सफल भएको थियो । सोही अवधिमा वाणिज्य बैंकहरूको औसत निक्षेप वृद्धिदर करिब १६ दशमलव ५३  प्रतिशत र औसत  कर्जा वृद्धि दर १८ दशमलव ३६ प्रतिशत थियो । यसरी अघिल्लो आर्थिक वर्ष बैंकले राम्रो व्यापार गरेको प्रस्ट देखिन्छ।

जगेडा कोष बढ्यो, संचित मुनाफा घट्यो :
जगेडा कोष ११ प्रतिशतले वृद्धि हुँदै २ अर्ब ५ करोड पुगेको छ भने संचित मुनाफा ५३ प्रतिशतले कम हुँदै ६१ करोड ९ लाख पुगेको छ ।

निस्क्रिय कर्जा शुन्य दशमलव ४५ प्रतिशत :
कम्पनीको खराब कर्जा शुन्य दशमलव ४५ प्रतिशत रहेको छ । आक्रामक रुपमा कर्जा प्रवाह गर्दा समेत खराब कर्जा प्रतिशतलाई शुन्य दशमलव ५ प्रतिशत भन्दा कम राख्नु बैंक व्यवस्थापनको सफलताको रुपमा लिन सकिन्छ।

आधार व्याजदर घट्यो :
बैंकको आधार व्याजदर केही घट्दै १० दशमलव २६ प्रतिशत पुगेको छ।

स्प्रेडदर ५ प्रतिशत भन्दा माथि :
व्याजदर अन्तर ५ प्रतिशत भन्दा माथि छ । बैंकको प्रकाशित स्प्रेडदर ५ दशमलव २४ प्रतिशत रहेको छ । स्प्रेडदरलाई घटाउनु बैंकलाई चुनौती थपिएको छ । अघिल्लो आर्थिक वर्ष सोही अवधिमा स्प्रेडदर ४ दशमलव ०८ प्रतिशत थियो ।

अन्य सूचक:
बैंकको कर्जा र निक्षेपको अनुपात “सीसीडी अनुपात” ७८ दशमलव ७२ प्रतिशत रहेको छ ।

कम्पनी र दोश्रो बजार :
मूल्य आम्दानी अनुपात १२ गुणा :
कम्पनीको माघ २१ गतेको बजार मूल्य २३७ लाई आधार मान्दा कम्पनीको मूल्य आम्दानी अनुपात १२ दशमलव २० गुणा आउँछ ।

वास्तविक मूल्य :
बेन्जामिन ग्रामको सुत्रलाई आधार मान्दा कम्पनीको वास्तविक मूल्य २४० रुपैया प्रति कित्ता हुन् आउँछ । कम्पनीको बजार मूल्य ग्राम नम्बर कै सेरोफेरोमा कारोवार भएको देखिन्छ।

निष्कर्ष : यसरी बैंकले अधिकांश सूचकमा फड्को मार्न सफल भएको छ । बैंकले अहिले आफ्नो व्यापार विस्तारलाई प्राथमिकतामा राखेको देखिन्छ । निक्षेप संकलन र कर्जा प्रवाहलाई आक्रामक रुपमा वृद्धि गर्दै लागेको देखिन्छ । वृद्धि भएको स्प्रेड दरलाई घटाउदै लाने र आधार व्याज दर कम गराउदै लाने चुनौती बैंक व्यवस्थापनमा थपिएको छ ।

विगत ५ आर्थिक वर्षको निक्षेप , कर्जा र आम्दानीको तथ्यांक :

उपलब्ध तथ्याङ्क आधारित विश्लेषण पूर्ण होइन, निर्णय लिँदा थप अनुसन्धान गर्नुपर्ने छ । – लेखक