देउवा र काेइरालाकाे लञ्च वैठक बुढानीलकण्ठमा, अब कसको नेतृत्वमा लेला कांग्रेसले नयाँ गति ?

१४ पुस काठमाडौं । गुटगत राजनीतिको चरम उत्कर्षमा पुगेको नेपाली कांग्रेस भित्रको पछिल्लो घरझगडाले समग्र लोकतन्त्रकै उपहास गरिरहेको छ । देशमा प्रजातन्त्र ल्याउन पटकपटक क्रान्तिको नेतृत्व गरेको नेपाली कांग्रेस शेरबहादुर देउवाको पोल्टामा पुगेपछि गुटैगुटको झुण्डमा परिणत भएको छ ।

जसरी पनि सत्ता प्राप्त गर्नुपर्छ भन्ने कम्युनिष्ट सिद्धान्तकै सिको गरेका देउवाले नेपाली कांग्रेसको क्रान्तिकारी छवि त धुमिल्याए नै, आम कार्यकर्ताको भावनामा समेत ठेस पु¥याएका छन् । पार्टी भित्र असन्तुष्ट भनिएका रामचन्द्र पौडेलको गुट पनि समग्र पार्टीको हित भन्दा भागवण्डाकै राजनीतिको दलदलमा नराम्ररी जकडिएको छ ।

दुबै पक्षको झगडा लेनदेनमा टुंगिने प्रवृत्तिले कांग्रेसप्रतिको आकर्षण ह्वात्तै घटेको हो । त्यसैको परिणाम स्वरुप गत आम निर्वाचनमा नेपाली जनताले जनादेश दिएका हुन् । जनताबाट प्राप्त मतको कांग्रेस नेताले कहिल्यै सम्मान गर्न सकेनन् ।यस्तो विषम परिस्थितिमा समेत उनीहरु आफैं जुधिरहेका छन् । एकले अर्कालाई पूर्णतः निषेध गरेरै पार्टी नेतृत्व हत्याउने दुबै पक्षको सोच देखिन्छ ।

सकेसम्म मिलेर खाने, नपाए चाहिंं कुस्ती खेल्ने प्रवृत्ति झाँगिएको देखिन्छ । संस्थापन पक्षले बहुमतको भरमा एकलौटी निर्णय लिन थालेको छ भने असन्तुष्ट पक्ष पनि त्यसको प्रतिकारमा गुटगत राजनीतिलाई बढावा दिन अग्रसर भएको छ ।संस्थापन पक्षले बहुमतका आधारमा निर्णय गर्न सुरु गरेपछि असन्तुष्ट पक्षले जिल्ला जिल्लाबाट नेताहरुको भेला गराउने रणनीति सुरु गरेको छ ।

आफू पक्षधर जिल्ला नेताहरुलाई राजधानीमा बोलाएर जेहाद छेड्ने नीति पौडेल पक्षले थालेको छ ।  साथै पार्टी सभापति देउवाविरुद्ध घेराबन्दी गर्ने तयारी पनि सुरु भएको छ । गत पुस ११ गते संस्थापन पक्षले असन्तुष्ट पक्षको सहभागिता बिना एकलौटी ढंगले निर्णय गरेपछि विवाद उत्कर्षमा पुगेको हो । चौतर्फी घेराबन्दीको सुइँको पाएका देउवाले नयाँ रणनीति अपनाउन थालेका छन् ।

देउवाले अब पौडेल र आफूले विस्तारै विश्राम लिनुपर्ने तर भरपर्दाे नेतृत्वको विकास भइनसकेको पनि कोइरालालाई बताएका थिए । देउवाले यस्तो प्रस्ताव गरेपनि शशांकले सबै कुरा पार्टी भित्रै खुला छलफल गरेर जानुपर्ने भन्दै गुटको राजनीतिबाट टाढा जान आफू प्रतिवद्ध रहेको बताएका थिए ।

पार्टी महामन्त्री डा. शशांक कोइराला देउवा विरुद्ध मुखर भएर आगो ओकल्न थालेकाले नयाँ रणनीति थालेका हुन् । उनी अब महामन्त्री कोइरालालाई आफूतिर आकर्षित गर्ने दाउमा जुटेका छन् । सोही रणनीति अन्तर्गत आज बिहान देउवाले महामन्त्री डा. कोइरालालाई बुढानीलकण्ठ बोलाएका थिए । लञ्च बैठकका लागि बोलाइएका कोइरालासँग देउवाले झण्डै दुई घण्टा कुरा गरे ।

कुराकानीका क्रममा आगामी महाधिवेशन र भातृ एवं शुभेच्छुक संस्थाबारे लामै बहस भएको थियो । स्रोतका अनुसार, छलफलका बेला देउवाले अबको सभापति तपाई नै हो भन्दै रामचन्द्र पौडेल पक्षलाई त्यागेर आफूतिर आउन घुमाउरो पाराले प्रस्ताव गरेका थिए । तर उक्त प्रस्तावबारे शशांकले ठाडै अस्वीकार गरेको स्रोतले बताएको छ ।

साथै देउवाले अब पौडेल र आफूले विस्तारै विश्राम लिनुपर्ने तर भरपर्दाे नेतृत्वको विकास भइनसकेको पनि कोइरालालाई बताएका थिए । देउवाले यस्तो प्रस्ताव गरेपनि शशांकले सबै कुरा पार्टी भित्रै खुला छलफल गरेर जानुपर्ने भन्दै गुटको राजनीतिबाट टाढा जान आफू प्रतिवद्ध रहेको बताएका थिए । देउवाले महामन्त्री कोइरालालाई बोलाएर यस्ता प्रस्ताव गर्नुको अर्थ नहुने विज्ञहरुको भनाई छ ।

देउवा विरोधी खेमालाई समेत उनले समेट्न सकेनन् । त्यसैको उपजका रुपमा कृष्णप्रसाद सिटौलाले नयाँ गुट सिर्जना गरे । आज पौडेलको हविगत धुमिल पार्न सिटौला पनि प्रमुख कारक बनेका छन् । सिटौलाको सहयोग लिन सकेको भए गएको पार्टी महाधिवेशनमै पौडेल सभापति चुनिन सक्थे । सानो र संकीर्ण घेरामा रमाउने पौडेलको स्वभाव नै पार्टी सुदृढीरणका लागि बाधक बनेको छ ।

राजनीतिक विश्लेषक पुरञ्जन आचार्यको बिचारमा अब बुढा पुस्ताका नेताले अरुलाई फकाउने र तान्ने भन्दा पार्टी भित्र स्वस्थ प्रतिस्पर्धा गर्ने वातावरण तयार गर्नु राम्रो हुने छ । अब हुने महाधिवेशनमा देउवा र पौडेल दुबैको सान्दर्भिकता नरहने उनको ठम्याई छ । नयाँ युग र परिवेश अनुसारको नेतृत्वले मात्र अबको नेपाली काँग्रेस हाँक्न सक्छ – आचार्य भन्छन् । केपी ओली नेतृत्वको कम्युनिष्ट सरकारप्रति नेपाली जनताको चरम विकर्षण छ , त्यो मतलाई आफूतिर आकर्षित गर्ने काम नेपाली काँग्रेसले गर्न सक्नु पर्छ ।

तर देउवा र पौडेलबाट त्यो संभव छैन । त्यसैले नयाँ पुस्ताको आगमनले मात्रै नेपाली कांग्रेसलाई पुनर्ताजगी गर्न सक्छ । तर देउवा र पौडेलका पछिल्ला गतिविधि भने त्यस अनुकुल देखिंदैनन् । दुबै नेता काँग्रेसको नेतृत्व गर्ने अभिलाषाका साथ अघि बढिरहेका छन् । देउवा पार्टी सभापतिमा निर्वाचित भएयता कांग्रेसले कुनै उपलव्धि प्राप्त गर्न सकेको छैन ।  पार्टी भित्रको कोइराला विरासत भत्काएको भन्दै चर्का कुरा गर्ने देउवा मार्काका नेताले पनि पार्टीलाई सुदुढ पार्न माखो मारेनन् । यस्तै कोइरालाको विरासत हत्याएँ भनेर मख्ख परेका पौडेल पनि सबै काँग्रेसलाई समेट्न अक्षम देखिए ।

देउवा विरोधी खेमालाई समेत उनले समेट्न सकेनन् । त्यसैको उपजका रुपमा कृष्णप्रसाद सिटौलाले नयाँ गुट सिर्जना गरे । आज पौडेलको हविगत धुमिल पार्न सिटौला पनि प्रमुख कारक बनेका छन् । सिटौलाको सहयोग लिन सकेको भए गएको पार्टी महाधिवेशनमै पौडेल सभापति चुनिन सक्थे । सानो र संकीर्ण घेरामा रमाउने पौडेलको स्वभाव नै पार्टी सुदृढीरणका लागि बाधक बनेको छ ।

त्यसैले यी दुबै नेताबाट कांग्रेस बौरिने संभावना न्यून छ । तर यिनको विकल्पमा को त ? भन्ने प्रश्नको पनि भरपर्दाे जवाफ कांग्रेससँग छैन । महामन्त्री डा. कोइरालाको कार्यशैली र जीवनपद्धति नै धेरैका लागि चिन्ताको विषय बन्ने गरेको छ । बीपी कोइरालाको छोरा हुनु र समग्र काँग्रेस हाँक्ने कुरा अलग हुन्, भन्ने तर्क गर्ने पनि पार्टी भित्र धेरै छन् । त्यसैले अब कसको नेतृत्वमा काँग्रेसले नयाँ गति लिने छ त ? भन्ने प्रश्न आफैंमा जटिल छ ।