प्रदेश सरकारमा संकट पार्दै वैकल्पिक गठबन्धन निर्माणमा नेकपा एसको प्रयास

४ वैशाख, काठमाडौं । सानै दल भएपनि सत्ता गठबन्धनमा रहेको नेकपा एकीकृत समाजवादीले एमाले र माओवादीलाई धम्क्याउन थालेको छ । सुदुरपश्चिममा माधव नेपालले चालेको मुभले केन्द्रमा माओवादी केन्द्रका अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल प्रचण्ड नेतृत्वको सरकारमाथि पनि संकटको संकेत गरेको छ भने वैकल्पिक शक्ति निर्माणको धम्की पनि शुरु भएको छ ।

वैकल्पिक शक्तिको धम्की दिएपनि तत्कालको अंकगणित भने वर्तमान सरकारकै पक्षमा देखिन्छ । खासगरी नेपाली कांग्रेससहितको गठबन्धन बनेमा अहिलेको  संसदको गणितमा अप्ठेरो पर्ने आंकलन मात्रै गरिएको छ । तथ्यमा भने एमाले र माओवादी मध्ये एउटा दल बाहिर नआई गठबन्धनमा दरार उत्पन्न हुने अवस्था छैन । तर नेपालको राजनीतिमा जति बेला जस्तो पनि नयाँ समीकरण बन्न वा भत्किन सक्छ । अहिलेको सत्ता गठबन्धनमा ३२ सीटको माओवादी केन्द्र, ७८ सीटको नेकपा एमाले, २१ सीटको रास्वपा, १२ सीटको जसपा, १० सीटको नेकपा एस र चार सीटको नाउपा छन् । यसरी सत्ता गठबन्धनसँग अहिले १५७ सीट छ ।

यसमध्येको नेकपा एस बाहिरिँदा अहिलेको गठबन्धन १४७ सीटमा झर्छ । त्यसमा पनि नाउपामा विवाद छ । नाउपा अध्यक्ष रञ्जिता श्रेष्ठ अहिलेको गठबन्धनमा छिन् भने संरक्षक रेशम चौधरी विपक्षमा छन् । यसरी हेर्दा नाउपाले पनि अनुकूलतामा यो गठबन्धन छोड्न सक्ने सम्भावना छ । यसपछि प्रचण्ड सरकारको समर्थनमा १४३ सीट बाँकी रहन्छ । यसो हुँदा गठबन्धनमा रहेको जसपा बाहिर आएमा भने संकट उत्पन्न हुनेछ ।

गत २१ फागुनमा तत्कालीन सत्ता गठबन्धनबाट आफूलाई हटाएर सत्ता गठबन्धनमा नेकपा एमालेको साथ लिएपछि  कांग्रेसले त्यसै दिनदेखि नै वैकल्पिक गठबन्धनको प्रयास गरिरहेको भएपनि उपयुक्त अवसर पाएको छैन । यसरी प्रचण्ड सरकारको विकल्प खोजिरहेको कांग्रेससँगै मिलेर नेकपा एसले सुदुरपश्चिममा केन्द्रीय गठबन्धनभन्दा विपरीतको गठबन्धन निर्माणमा सघाएपछि त्यसको असर वर्तमान सरकारमा पर्ने देखिएको छ । यद्यपि आज बिहान एसका वरिष्ठ नेता झलनाथ खनालले प्रधानमन्त्रीलाई भेटेर सहजीकरण गरिरहेका छन् ।

सुदुरपश्चिममा फरक बाटो लिएका एस अध्यक्ष माधव नेपाल कहाँसम्म जान्छन् भन्ने प्रश्नले यतिबेला उनकै पार्टीका नेताहरूलाई घेरिरहेको छ । उनले नेताहरूलाई खास उत्तर दिन सकेका छैनन् । उनले एमाले र माओवादी मिलेर पेलेको मात्रै भनिरहेका छन् । तर अहिले नै वैकल्पिक गठबन्धनको बारेका सोच्न नसकेको पनि बताउँदै आएका छन् । सोमबारसम्म अध्यक्ष नेपाल र एसका प्रवक्ता जगन्नाथ खतिवडाले दिएका अभिव्यक्ति भने प्रचण्ड सरकारका लागि गरुङगो बन्न थालेको छ ।

अध्यक्ष नेपालले सुदूरपश्चिम जस्तै मधेश, लुम्बिनी र बागमतीमा पनि हुन सक्ने बताएका छन् । ‘यसअघि नै सुदूरपश्चिम प्रदेशको मुख्यमन्त्री हाम्रो पार्टीलाई दिने सहमति भएको थियो । आइतबार बिहान बालुवाटारमा प्रचण्ड र ओलीजी मिलेर अघिल्लो निर्णय परिवर्तन गर्नुभयो । नागरिक उन्मुक्ति पार्टीको पनि रञ्जिताजीको समूहलाई मुख्यमन्त्री दिने हुनुभयो । हाम्रो मुख्यमन्त्री पाउने अवसर खोस्नुभयो । हामीले पनि त्यसका विरुद्ध कार्यनीतिक चाल चालेका हौँ, यसले एमाले र माओवादी दुवैलाई घाटा हुनसक्छ’ खतिवडाले भने ।

यसरी गठबन्धनभन्दा फरक हिँडे पनि नेकपा एसले गठबन्धनमा नरहने निर्णय भने गरिसकेको छैन । त्यसैले पनि सत्ता गठबन्धनमा अझै सेटलमेन्ट हुनसक्ने अवस्था छ । तर, नेकपा एसको सहयोग लिएर वैकल्पिक गठबन्धन निर्माणको अवसर खोजिरहेको कांग्रेस यो समयमा चुप बसेको छैन । नेकपा एस सत्ता गठबन्धनबाट बाहिरिए त्यसको प्रभाव सुदूरपश्चिम, बागमती, लुम्बिनी र मधेश प्रदेशमा पर्नेछ । मधेश प्रदेशमा जसपा नेतृत्वको सरकार छ । नेकपा एसले समर्थन नदिए जसपाको मधेश सरकार ढल्छ । त्यसकारण पनि जसपा अहिलेको सत्ता गठबन्धन छोडेर नयाँ विकल्पमा जानुपर्ने बाध्यतामा पर्नेछ । यस्तो अवस्थामा जसपाले साथ छोडे प्रचण्ड सरकार अल्पमतमा पर्नेछ ।

सत्ता गठबन्धनलाई माधव नेपालले सुदूरपश्चिमबाट दिएको सन्देश भनेकै नयाँ सहमति नगरे गठबन्धन टिकाइराख्ने मुडमा नेकपा एस छैन भन्ने हो । त्यसो त नेपाल २१ फागुनमा नयाँ गठबन्धनमा जाने मनस्थितिमा थिएनन् । प्रधानमन्त्री प्रचण्ड र एमाले अध्यक्ष ओलीले कोटेश्वर पुगेरै उनको सहयोग मागेका थिए । एमालेबाट फुटेकाले सोही पार्टीसँग गठजोड गर्दा नेता कार्यकर्ता जोगाउने चुनौतीले पनि नेता नेपाललाई पिरोलेको छ ।

यस्तोमा कांग्रेसले फ्याँक्न सक्ने प्रधानमन्त्रीको नयाँ सत्ता कार्डमा उनी पर्न सक्छन् । विगतमा पनि उनले आफू अपमानित भएको महसुस गर्दा एमाले छाड्ने निर्णय गरेका थिए । अहिले पनि प्रधानमन्त्री प्रचण्ड र एमाले अध्यक्ष ओलीले सहमति कुल्चेर पेलेको महसुस उनले गरेका छन् । प्रचार विभाग प्रमुख समेत रहेका खतिवडाका अनुसार सुदूरपश्चिम प्रदेशको असर अन्य प्रदेशमा पनि पर्ने देखिएको छ । बागमतीका मुख्यमन्त्री शालिग्राम जम्मकट्टेलले नयाँ समीकरण बनेपछि विश्वासको मत लिइसकेका छन । एक सय १० सदस्यीय प्रदेश सभामा सरकारलाई समर्थन गरेका दलमध्ये एमालेको २७, माओवादीको २१, एकीकृत समाजवादीको सात र हाम्रो नेपाली पार्टीको दुई मत छ । एकीकृत समाजवादीले समर्थन फिर्ता लिए मुख्यमन्त्री जमकट्टेल अल्पमतमा पर्ने भएपछि त्यहाँको मुख्यमन्त्री यसपछि एसलाई दिने सहमति भइसकेको छ । बागमतीमा कांग्रेसको ३७, राप्रपाको १३ र नेमकिपाको दुई मत छ ।

यसैगरी जसपा नेता सरोज यादव नेतृत्वको मधेश सरकारको पक्षमा हाल एमाले (सभामुखसहित २५), जसपा (१९) माओवादी (९), लोसपा (९), एकीकृत समाजवादी (७), नागरिक उन्मुक्ति र रिजवान अन्सारी नेतृत्वको नेपाल संघीय समाजवादी पार्टीका एक–एक सांसद गरी ७१ मत छ ।  सरकार गठनका लागि ५४ मत चाहिन्छ । एकीकृत समाजवादी बाहिरिँदैमा सरकार अप्ठ्यारोमा पर्दैन । तर, केन्द्रमा कांग्रेसको साथमा रहेको लोसपा र नागरिक उन्मुक्ति पनि बाहिरिए सरकारलाई चाहिने संख्यामा एक मत पुग्दैन । लोसपा अहिले मधेश सरकारमै छ । १०७ सदस्यीय प्रदेश सभामा कांग्रेस (२२), जनमत (१३) र राप्रपा (१) सरकार बाहिर छन ।

यस्तै लुम्बिनीमा माओवादीका जोखबहादुर महरा मुख्यमन्त्री छन । उनलाई ३० चैतमा एमाले (२९), माओवादी सभामुखसहित (११), नागरिक उन्मुक्ति (४), जसपा (३) तथा एकीकृत समाजवादी (१) र एक स्वतन्त्र एक गरी ४९ सांसदले विश्वासको मत दिएका थिए । सुदुरपश्चिममा देखिएको खटपटका कारण एकीकृत समाजवादीले समर्थन फिर्ता लिए पनि लुम्बिनीमा सरकारलाई यही स्थितिमा असर गर्दैन । तर, नागरिक उन्मुक्ति पनि बाहिरिएमा सरकार संकटमा पर्छ । यो स्थितिमा महरालाई सरकार जोगाउन एक सीट आवश्यक पर्नेछ, किनकि गठबन्धनसँग ४४ सिट रहे पनि सभामुख माओवादीबाट रहेको र उनले सरकार गठनको निर्माणमा सहभागी हुन पाउने छैनन् । ८७ सदस्यीय प्रदेश सभामा बहुमतका लागि ४४ सीट आवश्यक पर्छ । हाल प्रतिपक्षमा रहेको कांग्रेसका २७, राप्रपाका चार, लोसपा र जनमतका तीन–तीन तथा जनमोर्चाका एक सांसद छन् । यसरी एस पार्टीले संघीय सरकारमा मात्र होइन प्रदेश सरकारमा पनि संकट उत्पन्न गराएको छ ।